Wat is er cynischer, vraagt Ive Marx zich af: mensen viseren die het moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen, of die mensen luchtkastelen beloven?
Ive Marx – De Standaard
De verkiezingscampagne heeft me al vaak doen denken aan die onnavolgbare slotscène van The big short.
Die film vertelt het verhaal van enkele tegendraadse financiële genieën die een fortuin verdienden aan de Amerikaanse bankencrisis. Ze gokten dat het financiële systeem zou instorten onder de bodemloze graaizucht van Wall Street – en natuurlijk wonnen ze.
Die slotscène is zo briljant – toch als je van zwarte humor houdt – omdat de kijker even de indruk krijgt dat gerechtigheid geschiedde en de cynische bankiers in de gevangenis terechtkwamen.
“Just kidding!”, klink het dan sarcastisch.
“De migranten en de armen kregen natuurlijk de schuld!” En de bankiers? Die kregen miljarden belastinggeld toegestopt en deden gewoon voort.
Klinkt bekend? Er is dan wel geen financiële crisis, maar onze begroting staat diep in het rood. In het buitenland lachen ze met ons.
We worden voorgesteld als land zo groot als Ohio, tjokvol met spilzieke politici die denken dat ze zich populair maken door hun kiezers diep in de schulden te steken.
En hoe willen ze die put dempen? Juist, door het geld te zoeken bij de migranten en de armen. De deuren gaan dicht voor asielzoekers en andere “gelukszoekers”.
De armen, die moeten het maar uitzweten als het leven duurder wordt.
Het is toch merkwaardig hoe het geld niet wordt gezocht waar het zit.
- Veel bedrijven boeren goed.
- De banken boeken in elk geval megawinsten.
- De vier grote commerciële banken in ons land alleen al zo’n 8,5 miljard euro.
- De top-ceo’s verdienen meer dan ooit tevoren.
- Het netto financiële vermogen van de Belgen bedraagt ruim 1 biljoen euro.
- Het grootste deel daarvan zit bij de rijkste 10 procent.
Let op, ik wil hier geen simplismen verkopen. Die top-ceo’s, bijvoorbeeld, kunnen vaak nog een stuk meer verdienen in het buitenland.
Het gaat me hier over het politieke discours.
Ik vind het fascinerend hoe enthousiast veel politici mee migranten en armen viseren, terwijl de notie dat je daar veel geld zult bijeenrapen natuurlijk nóg absurder is dan dat je een begroting structureel gezond krijgt door topverdieners en ondernemers uit te melken.
- Ineens zouden de uitkeringen te hoog zijn.
- Ineens luidt het dat je wel zot moet zijn om te werken in dit land.
Waar haalt men dat? Ja, de belastingdruk is hoog, maar we moeten ook goed voor ogen houden dat er in internationale vergelijkingen zelden wordt ingecalculeerd dat we wereldkampioen zijn in fiscale en parafiscale koterijen:
- salariswagens
- cafetariaplannen
- dienstencheques
- onbelaste flexi-jobs
- enzovoort
Zulke zaken vind je elders nauwelijks of niet.
Hetzelfde wat de uitkeringen betreft. Die liggen echt niet zoveel hoger dan in landen die een veel hogere werkgelegenheidsgraad hebben. Daaraan alleen zal het niet liggen.
Als je een internationale vergelijking maakt van sociale uitgaven, dan schiet België er niet echt bovenuit. We geven niet meer uit dan Duitsland, een land dat toch met redelijk gezonde overheidsfinanciën kan uitpakken.
Wel blinken we uit, zo leert een vergelijking van de Nationale Bank, in ‘bestuursuitgaven’ (wat een verrassing!) en ‘economische uitgaven’.
Lees: we geven vooral veel geld aan bedrijven. Dan is het toch merkwaardig dat het geld bij migranten en armen wordt gezocht?
Er is gelukkig één notoire uitzondering.
Groen heeft een plan om de armoede helemaal uit de wereld te helpen. Het kost bovendien nauwelijks geld.
Voor een goede 9 miljard euro extra oftewel een luttele 1,5 procent van het bbp krijgt armoede in België een staatsbegrafenis.
Goed, 9 miljard euro is best veel geld, maar als je toch al 145 miljard per jaar uitgeeft aan sociale bescherming, dan kan die 9 miljard er nog wel af.
- Room wat van die bankenwinsten af
- Voer een vermogensbelasting in
- Schaf de salariswagens af
- Decimeer ook nog wat wijnkelders en oldtimercollecties ter vertier van de achterban en je bent er.
Als je voor zo weinig geld de armoede uit de wereld kunt helpen, dan rijst meteen de vraag: waarom is nog niemand op dat briljante plan gekomen?
Omdat het te mooi is om waar te zijn, natuurlijk. Als het allemaal zo simpel was, dan was armoede al lang de wereld uit.
Die welvaartsgarantie van Groen, waarbij alle inkomens netjes aangevuld worden tot de armoedelijn, zou een afhankelijkheidsval ter grootte van de Grand Canyon produceren, met navenante effecten op werkbereidheid en sociale mobiliteit.
Zelfs als arbeidsinkomens ‘maar’ voor 60 procent meetellen bij de berekening van de welvaartsgarantie, zoals Groen voorstelt.
Dat zie je trouwens ook in de berekening van het Planbureau. Het eerste deciel gaat er fenomenaal op vooruit, de rest van de samenleving nauwelijks. De kans dat dit plan ooit wordt uitgevoerd, is onbestaande.
Nu kun je de vraag stellen: wat is hier cynischer? Mensen viseren die het al moeilijk hebben om de eindjes aan mekaar te knopen, of die mensen luchtkastelen verkopen?
Ive Marx is hoogleraar (UAntwerpen) en doceert vooral in de opleiding sociaal-economische wetenschappen.
Lees ook
Lees ook
Vul hieronder de zoekopdracht Armoede in en vind meer berichten.
Bron: De Standaard