Sommigen hebben er geen moeite mee, anderen vechten hardnekkig tegen wat onvermijdelijk is. Kolet Janssen (69) schreef een boek over hoe je leuk oud wordt.
Lieve Van de Velde – De Standaard
22 maart 2025
Leestijd: 7 min
“De hele reclamecampagne rond ouder worden zit verkeerd.”
Kolet Janssen
Je wordt onzichtbaar.
Misschien krijg je rare haren op rare plaatsen. Je wil een taal leren, maar je vraagt je af of het nog de moeite is, want ach.
Het is niet moeilijk om je te laten deprimeren door wat onvermijdelijk met elk mens gebeurt: ouder worden.
Kolet Janssen, oud-leerkracht, schrijfster van kinderboeken en moeder van zes kinderen, weigert zich te laten meeslepen door de eeuwig-jongdoctrine. Ze schreef er een boek over: Hoe word ik een leuk oud mens?
Het is niet het enige boek over ouder worden dat nu in de rekken ligt. In februari kwamen ook al de Duitse Elke Heidenreich en de Nederlandse Suzanne Biewinga met een boek over hetzelfde thema.
Je zou haast denken dat de vraag ‘Hoe blijf je zo lang mogelijk jong?’ stilaan verschuift naar ‘Hoe word je beter oud?’
“Zo raar is dat niet”, zegt Janssen.
“Het realisme sijpelt binnen: we beseffen dat we er uiteindelijk niet aan kunnen ontsnappen, dus kunnen we het beter zo goed mogelijk doen.
“21 procent van de bevolking is vandaag 65 of ouder. We hebben steeds meer gezonde en actieve jaren op hogere leeftijd.
“Allemaal fijn, maar onze maatschappij koestert nog altijd het ideaalbeeld van jong en fris, en een alsmaar grotere groep mensen voelt zich afgeschreven. Dat wringt.
“Wat wil je, we hebben eigenlijk nooit geleerd om ouder te worden. Door zo lang de nadruk te leggen op langer jong blijven, maakten we de angst om ouder te worden alleen maar groter.
“Dat wegkijken levert ons bovendien te veel stereotypen op.
“De oudere die alleen maar miserie kent en in een woonzorgcentrum zit – wat uiteindelijk niet de meerderheid is – of het beeld van een oudere vrouw met brilletje en wit haar in een knotje dat je nog altijd in kinderboeken ziet.
“Dat stereotiepe beeld van oma’s staat zo ver van de realiteit, maar we geven het wel door aan onze kinderen.
“De hele reclamecampagne rond ouder worden zit verkeerd.”
Tegelijk is er het cliché van de immer wijze oudere. Ook dat counter je.
“Ja dat klopt niet. Niet elke oudere is wijs.
“Het is een valkuil waarin ik zelf ook weleens trap: je hoort iemand iets vertellen en je pikt erop in met een ervaring uit je eigen lange leven. Maar daarmee mep je vaak alle communicatie dood.
“Als oudere mens heb je echt niet altijd het evangelie op zak.”
Vermijd het woord ‘nog’ als je over of met ouderen praat, schrijf je ook. Wat is er mis met dat woord?
“Het is een funest woordje, beoordelend en normatief. Het is een meetlat die je naast iemand legt.
“Onlangs betrapte ik mezelf erop, toen ik het over mijn moeder van 98 had. Ik zei dat ik blij was dat ze in het woonzorgcentrum nog een nieuwe vriendschap had gesloten.
“Die ‘nog’ impliceert dat ik ervan uitga dat haar wereld automatisch kleiner wordt en dat die nieuwe vriendschap een eigenaardigheid is.”
Iets gelijkaardigs: onlangs had ik een discussie met de tandarts over de zin en onzin van een beugel op mijn leeftijd, als vijftiger. Ik zei er automatisch bij: dat is toch niet meer de moeite.
“Ook dat zijn heel verraderlijke gedachten. Waarom zou iets niet meer de moeite zijn?
“Op haar tachtigste zei mijn moeder dat ze niet meer zou beginnen aan een smartphone. Terwijl ze er nog minstens vijftien jaar plezier aan gehad zou hebben.
“Veel mensen van haar leeftijd zijn daar toen wel mee ingestapt, en staan nu door Whatsapp en het delen van foto’s dichter bij hun familie en vrienden.”
Ga je niet onvermijdelijk naar het leven kijken door een bril van eindigheid?
“Dat hoeft toch niet. Want je weet niets. Je hebt geen flauw idee wat er gaat gebeuren en wanneer.
“Je kan beter in alles flexibel blijven. Mikken op het beste, en als het anders loopt en je dingen moet loslaten, dan schakel je.”
Je citeert ook een mooi stukje Virginia Woolf: “Op je zesenveertigste moet je een vrek zijn en alleen tijd maken voor de essentiële dingen des levens.”
“Dat citaat deed me denken aan mijn schoonvader, die na het familiefeest voor zijn zeventigste verjaardag verklaarde dat hij enkel nog mensen wou zien die hij graag wou zien en niet meer de zogenaamde plichtkennissen.
“Hij heeft zich daaraan gehouden en nog zeven zeer plezierige jaren meegemaakt.
“Nu ik zelf bijna zeventig ben, vraag ik me ook af of ik het recht heb om op die manier met de tijd om te gaan.
“Misschien zijn er dingen waar ik te veel tijd in stop en die me eigenlijk niet blij maken. Of zijn er engagementen waarvan ik vind dat ik ze beter zou doorgeven aan anderen.
“Het is een interessante denkoefening.”
Hoe word je een leuk oud mens? Dat is de je basisvraag. Wat heet leuk?
“Ik bedoel niet dat je de grappige nonkel op het communiefeest moet worden of zo. Wel dat je een beetje vrede krijgt met de situatie waarin je zit.
“Ik ken een hoop mensen die met het ouder worden verzuren doordat ze focussen op wat niet meer kan.
“Maar ik ken ook een honderdjarige wiens motto is: ‘zeuren kunnen we altijd, maar dat gaan we dus vandaag niet doen.’
“Als je dat elke dag zegt, dan doe je het niet meer.”
“Maar ook door te beseffen dat je met ouder worden op een andere manier nog heel veel kan betekenen.
“Oké, je staat niet meer in het middelpunt, je hebt niet meer alle touwtjes in handen, de macht ligt vaak niet meer echt bij jou.
“Maar oudere mensen houden veel overeind. Vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld. En economisch is het een kapitaalkrachtige groep waarop een deel van het toerisme en vrijetijdsactiviteiten draaien.”
“Ik wil ook niet zeggen dat het alleen je eigen verantwoordelijkheid is om leuk oud te worden. Want je moet ook kansen krijgen. Maar die krijg je niet als je thuis in je eentje zit te verzuren.
“Het is het verhaal van de kip en het ei.”
Lees ook
Bron: De Standaard