Hadden de klassieke nieuwsmedia er beter aan gedaan om de identiteit van de Reuzegom-veroordeelden wel publiek te maken? Tom Naegels schuift aarzelend op in de richting van: ja.
Tom Naegels – De Standaard
Geef toe, die had u niet zien aankomen: de voorzitter van CD&V die het opneemt voor youtuber Acid, omdat die in zijn officieel offline gehaalde en daardoor meermaals opnieuw online gezette video vier leden van Reuzegom aan de schandpaal nagelde.
‘Ge moet mij ne keer uitleggen hoe het komt dat er een heksenjacht wordt georganiseerd op Acid terwijl die eigenlijk niets anders doet dan wat de journalistiek iedere dag doet’, aldus Sammy Mahdi op Tiktok.
@sammymahdi Wat ik denk? 🤨 @Acid² #respect #vlaanderen #reuzegom #acid #watikdenk #socialmahdia
♬ origineel geluid – Sammy Mahdi
‘Vaak heb je al namen, foto’s en bijna al de horoscoop van iemand die nog niet eens schuldig is bevonden, terwijl in dezen de schuld wel bewezen is.’
Zou Mahdi dat filmpje van Acid zelf bekeken hebben? Hij doet wel degelijk heel andere zaken dan wat journalisten ooit zouden doen. Oproepen tot geweld, bijvoorbeeld.
Over Reuzegommer Elio, wiens idee het was om de schachten een biggetje te laten doden, jubelt hij: ‘Ik vind dat dit vet zwijn zelf gespietst zou moeten worden!’
Over Reuzegommer Uno, die nu een tandartsenpraktijk heeft: ‘Ook echt een gezicht om op te kloppen, man!’
En over Reuzegommer Zaadje, wiens vader een bedrijf in tandartsbenodigdheden heeft: ‘Er zit hier wel een rode draad in van tanden – tanden die ik eruit wil slaan!’
Ik weet het, dat zijn hyperbolen, hij meent het niet per se letterlijk. Maar het past ook in een erg hedendaagse traditie van politiek spreken: bikkelhard, normoverschrijdend, zinderend van de dreiging met geweld, maar terzelfdertijd ook geestig, snel, bijna cartoonesk.
Let eens op hoezeer die tirade van Acid baadt in het ‘alleen ik ben dapper genoeg om het op te nemen tegen de elites in de media, bij het gerecht, in de politiek’.
En let erop hoe hij zijn tegenstanders vernedert door hen als minder mannelijk voor te stellen: ‘Jullie zijn allemaal pussies!’
‘Deze guy is zo pussy dat hij naar Madrid gevlucht is!’
Dat is hoe Donald Trump zou spreken, als hij zich tot een publiek van linkse tieners richtte.
Het is gek dat Mahdi, de voorzitter van wat ooit een stijve, conservatieve, staatsdragende partij was, dat niet herkent.
Op één punt geef ik Mahdi gelijk: het is inderdaad ongebruikelijk dat geen enkele grote krant of nieuwszender de identiteit van de Reuzegommers publiek heeft gemaakt.
In de Vlaamse media zie je doorgaans dat, als er een grote zaak is die de publieke opinie sterk beroert, minstens een aantal redacties de keuze maken om de centrale betrokkenen wél te noemen – en dat lang voor, of zelfs zonder dat er een veroordeling is.
- Zodra de kasteelmoord in het nieuws was, circuleerden de naam en foto’s van André Gyselbrecht.
- Idem bij de parachutemoord en Els Clottemans.
- Ik herinner me dokter Michel Schaar, die inwoonde bij het gezin van kindermoordenares Geneviève Lhermitte.
- Jejoen Bontinck, was die niet jonger dan de Reuzegommers?
- En Kenny Bolle, die Bart Bonroy neerstak?
- Adam Giza, de moordenaar van Joe Van Holsbeeck, was zéker jonger.
Geen enkele zaak is dezelfde, dat klopt, maar het is niet gemakkelijk om te begrijpen waarom in dit geval iedereen zich tot het einde aan een veel striktere anonimisering dan anders heeft gehouden.
Lees ook – Wie roept de orde tot de orde?
Was dat een vergissing? Hadden ze de identiteiten beter wél publiek gemaakt?
Vroeger zou ik geargumenteerd hebben van niet. Geen trial by media! Hoe strikter je de deontologie toepaste, hoe beter, nietwaar?
Maar nu schuif ik enigszins aarzelend op naar de visie die privacy-expert Matthias Dobbelaere-Welvaert donderdag in Terzake verdedigde: dat de klassieke media, precies door zo atypisch terughoudend te zijn in deze grote en emotioneel beladen zaak, de tegenreactie zelf in de hand hebben gewerkt.
Voor een stuk komt dat doordat we in een veranderende culturele omgeving leven.
Zeker voor jonge mensen is het zo vanzelfsprekend om bezig te zijn met het opbouwen van een publiek persona, en met het beheren van hun online reputatie, dat het idee dat iemand zich als een onvervalste klootzak heeft gedragen, dat dat hufterige gedrag iemand het leven heeft gekost, maar dat dat toch niet publiek bekend zou mogen zijn, ronduit bizar is.
Een tweede reden is de aard van de cultureel-politieke debatten die we de laatste jaren voeren. Daarin staan conflicten tussen individuen symbool voor structurele ongelijkheden in de bredere samenleving.
Het conflict tussen Bart De Pauw en de vrouwen die hij belaagde, ging niet alleen over hem, maar stond symbool voor het gedrag van ‘machtige mannen’ in het algemeen.
De dood van George Floyd stond symbool voor ‘politiegeweld’ en ‘witte suprematie’ in het algemeen.
Net zo staan de Reuzegommers symbool voor ‘de elite’ die ‘gewone mensen (van kleur)’ als Sanda Dia achteloos verplettert.
Lees ook – Sanda Dia – Een kwestie van macht
Er staat dus telkens meer op het spel dan wat er zich heeft afgespeeld tussen die specifieke individuen op dat specifieke moment.
Dat een rechtbank alleen met dat laatste rekening houdt, leidt tot spanning.
Als de uitspraak mild uitvalt, wellicht om redenen die juridisch perfect verdedigbaar zijn, dan lijkt het alsof het maatschappelijke onrecht goedgekeurd wordt, en dat dat soort figuren vanaf nu een vrijgeleide krijgen.
Er is dus een plaats nodig, buiten de rechtbank, waar de woede over een wereld waarin figuren als x of y konden doen wat ze deden, en daar ook nog eens mee weg geraken, een plaats kan krijgen.
De traditionele media zijn altijd de plaats geweest waarin dat gebeurde. Ook in de recentste zaken: #MeToo was een beweging op sociale media, ja, maar ze kreeg meer gewicht en werd mee aangedreven door de grote nieuwsmerken.
Voor de onthullingen over seksueel misbruik en/of machtsmisbruik in de kerk, aan de universiteiten, bij de televisie … geldt hetzelfde. En namen noemen hoorde daar altijd bij.
Omdat de media wisten: laat die juristen maar zeiken over trial by media, het is niet hetzelfde als we schrijven dat bisschop R.V. uit B. jarenlang zijn neef verkracht heeft, en dat kardinaal G.D. dat heeft toegedekt.
Als de grote media die rol niet opnemen, dan nemen anderen die over. Slechter. Agressiever. Populistischer.
Zwelgend in de complottheorieën. Dat hebben we deze week geleerd.
Tom Naegels – Schrijver.
In ‘Op de kop’ maakt hij tweewekelijks de stand op van de stad en de wereld.
Lees ook
Bron: De Standaard