WK Voetbal – Symbolische gestes over een WK

Wie het nieuws de afgelopen tijd wat volgde, zou zomaar kunnen geloven dat het regime in Qatar infréquentable is, schrijft Ruud Goossens. Niets is minder waar.

Ruud Goossens – De Standaard

Van een gebrek aan ondernemingszin viel Kris Peeters in februari 2011 onmogelijk te beschuldigen. Nauwelijks twee maanden nadat Qatar de organisatie van het WK voetbal had binnengehaald, stond de toenmalige Vlaamse minister-president al in Doha.

De CD&V’er liet zich vergezellen door een stoet bedrijfsleiders. Er ontstond een relletje omdat Peeters zich liet rondrijden in de wagen van de Belgische ambassadeur waarop een Belgische (en dus geen Vlaamse) vlag was bevestigd.

De minister-president haalde de schouders op. Hij was met fundamentelere zaken bezig. Hij keek naar de ruim 200 miljard dollar die de Qatarezen planden te investeren. Hij wilde een stadion bouwen in Qatar.

‘En dan kan het mij niet schelen of dat een Belgisch of een Vlaams stadion is, als onze bedrijven het maar bouwen.’

De flirt met Qatar was geen puur Vlaamse aangelegenheid. Vier jaar later trok een nog veel indrukwekkendere handelsdelegatie naar de Golfstaat, onder leiding van prinses Astrid.

Deze keer reisden er zes ministers mee, onder wie Didier Reynders (MR) en Philippe Muyters (N-VA), al maakte vooral Daniël Termont (Vooruit) indruk met zijn adresboekje.

Ongeveer 250 bedrijven probeerden deals te sluiten in Qatar. Dat lukte het afgelopen decennium aardig. Zo mocht Besix een van de stadions voor het WK ontwerpen en optrekken, een opdracht van 500 miljoen euro.

Kranen Sarens hees dan weer het dak op de tempel waar dit weekend de openingswedstrijd plaatsvindt.

Dat de relatie tussen België en Qatar nogal intens is, bleek nog eens drie jaar later, in 2018. Toen reisde emir Tamim Al Thani naar Brussel voor wat geen staatsbezoek mocht heten.

Hij werd niet alleen ontvangen bij het Verbond van Belgische Ondernemingen, maar mocht ook langslopen op het Paleis en bij premier Charles Michel (MR).

Ongetwijfeld werd er toen ook gesproken over de lng-deal die een jaar later werd beklonken tussen Qatar Terminal Limited en de Belgische gastransportmaatschappij Fluxys.

Tot in 2044 zal er vloeibaar gas uit Qatar in de haven van Zeebrugge blijven arriveren. Dat contract, goed voor ongeveer 1 miljard euro, begint binnenkort te lopen.

Geopolitiek met Roberto

Wie het nieuws de afgelopen tijd wat volgde, kon zomaar de indruk krijgen dat het volgende WK voetbal georganiseerd wordt door een regime dat infréquentable is.

De Qatarezen kregen er stevig van langs. Ze zetten de afgelopen jaren honderdduizenden ‘moderne slaven’ aan het werk om zeven stadions uit de grond te stampen, vaak met de dood tot gevolg.

Ze tonen geen respect voor de rechten van vrouwen en lgbti-mensen. Ze mankeren een voetbaltraditie.

Dat precies dat, ook op het klimatologische vlak, totaal ongeschikte land in 2010 het laken naar zich toe wist te trekken, bewijst wat voor een corrupt zootje die Fifa wel is.

Dat is allemaal waar en zelfs hemeltergend. Maar het leidt ook tot een stilaan ondraaglijk moreel opbod.

Geopolitieke experts als Roberto Martinez worden gedwongen zich uit te spreken over de mensenrechten in Doha.

Qatarologen als Hugo Lloris, de keeper en kapitein van Frankrijk, moeten zeggen of ze al dan niet met een regenboogband zullen spelen.

Tal van steden kondigen aan dat ze geen grote schermen zullen plaatsen.

De belangrijkste sponsors van de Rode Duivels laten weten dat ze geen gasten zullen uitnodigen op de wedstrijden.

De Vlaamse minister-president stuurt geen ministers.

Het is nauwelijks te harden, omdat het zo hypocriet is. Al die makkelijke gestes gaan immers voorbij aan de kern van de zaak: Qatar is niet infréquentable maar incontournable.

Als het Jan Jambon (N-VA) echt menens was, zou hij al die Vlaamse bedrijven aanraden om geen zaken meer te doen in Doha.

Als de federale regering het regime in Qatar echt te mijden zou vinden, zou ze minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) naar Qatar sturen om de gasdeal met Fluxys op te blazen. Dat is, nu er geen energie uit Rusland meer komt, geen optie. En dus rest er alleen symboliek.

Een steenrijk staatsfonds

Dat geldt niet alleen voor Belgische politici. Terwijl het lifestyle-activisme – ‘Ik kijk niet naar het WK!’ – hoge toppen scheerde, trokken westerse beleidsmakers in stoet naar de Golfstaten.

De Duitse energieminister Robert Habeck ging kort na de Russische inval in Oekraïne over gasleveringen praten in Doha. Boris Johnson, toen nog Brits premier, nodigde de emir uit in Downing Street. Joe Biden noemde Qatar een ‘belangrijke niet-Navo partner’ van het Westen.

Eén ding moest vermeden worden: dat Qatar zijn gas elders slijt.

De krapte op de energiemarkt legt de emir geen windeieren, net zoals ze de andere Golfstaten (zoals Saudi-Arabië) goed uitkomt.

Eind september schreef The Economist dat die de komende vijf jaar 3.500 miljard dollar zullen verdienen aan de fossiele uitvoer. Met die jackpot trekken de Qatarezen, net als hun buren, de wijde wereld in.

In 2005 richtten ze de Qatar Investment Authority (QIA) op. Dat staatsfonds beheert al voor meer dan 450 miljard dollar aan activa, zoals aandelen en vastgoed. In Europa is het vooral actief in het VK, Frankrijk en Duitsland.

Met hun fonds bereiden de Qatarezen zich voor op het post-fossiele tijdperk. Nu het nog kan, proberen ze volop te verdienen aan de verkoop van olie en gas. Maar ze diversifiëren ook, met het oog op de toekomst.

Tegelijk kaderen de activiteiten van QIA in een geopolitieke defensiestrategie. Ze denken dat landen die nauwe banden hebben met Qatar, sneller te hulp zullen schieten als het ooit misloopt met hun machtige buren. Qatar ligt pal tussen Iran en Saudi-Arabië.

Intense relaties

De Qatar Investment Authority beschikt stilaan over een indrukwekkende portefeuille. Begin vorige maand kondigde het grote Duitse energiebedrijf RWE aan dat de Qatarezen hun grootste aandeelhouder worden.

QIA legt meer dan 2,4 miljard euro op tafel om de overname van een Amerikaans zonne-energiebedrijf mee te financieren.

De Qatarezen zijn ook al aan boord bij ondernemingen als Siemens, Volkswagen, Porsche en Deutsche Bank.

In het VK is de aanwezigheid van de Qatarezen minstens even indrukwekkend. Daar zijn ze de volledige eigenaar van de Harrods Group, hebben ze onder meer 20 procent van de aandelen van Heathrow Airport in handen en beschikken ze over een reusachtige vastgoedportefeuille in Londen.

In mei kondigde Qatar aan dat er nog 10 miljard pond klaar ligt voor bijkomende investeringen.

Terwijl het lifestyle-activisme – ‘Ik kijk niet naar het WK!’ – hoge toppen scheerde, trokken westerse beleidsmakers in stoet naar de Golfstaten

Even intens zijn de relaties met Frankrijk. Daar kochten de Qatarezen zich in bij bedrijven als TotalEnergies, Vinci, Lagardère en Le Printemps.

Ze hebben ook alle aandelen in handen van voetbalclub Paris Saint-Germain. Ook de Fransen participeerden trouwens volop in de voorbereiding van het WK. De gloednieuwe metro in Doha werd door hen gebouwd.

Vooral tijdens het presidentschap van Nicolas Sarkozy werd er druk gedeald. Of Sarkozy de Qatarezen actief hielp toen ze het WK in 2010 probeerden binnen te halen, vlooit het Frans gerecht nog steeds uit.

Wel zeker is dat de Franse president, toen hij net verkozen was, de emir (toen nog Hamad Al Thani) als eerste buitenlandse gast ontving.

Die kondigde meteen aan dat zijn land 80 Airbus-vliegtuigen zou kopen. Een paar maand later presenteerde Sarkozy in Doha dan weer een gunstige belastingregeling voor Qatarese investeerders. Die regeling bestaat nu nog.

Lahbibs rotklus

Het toont hoe beperkt de speelruimte, alle retoriek ten spijt, is tegenover een land als Qatar. Met zijn fossiele oorlogskas werd de emir een belangrijk financier van het Europese kapitalisme. Dat geluk deelt hij met andere Golfstaten.

Ook Saudi-Arabië en Koeweit beschikken over indrukwekkende staatsfondsen. Dat verschaft die landen, zeker nu Europa niet meer wil aankloppen bij Vladimir Poetin, veel macht. Zonder lng-tankers uit Qatar dreigt het hier een koude winter te worden.

Daarom is de trip die Lahbib binnenkort naar Qatar maakt zo’n rotklus. De minister van Buitenlandse Zaken beloofde al een ‘sterke boodschap’ in Doha.

Ongetwijfeld zal ze iets zeggen over arbeidsomstandigheden en mensenrechten. Maar een concrete actie, met gevolgen in de échte wereld, moet niemand verwachten.