De subsidieadviezen die kunstenorganisaties maandag in de bus kregen, veroorzaken deining in de sector. Vijf vaststellingen.
1. Theater en klassieke muziek worden harder getroffen
Het gros van de organisaties die nu Vlaamse werkingssubsidies ontvangen binnen het Kunstendecreet zijn producenten van podiumkunsten, zoals muziekensembles en theatergezelschappen.
Het is ook in die domeinen dat de zwaarste klappen vallen, met bekende namen die een negatief advies kregen (o.m. Toneelhuis, Troubleyn, Needcompany, Ictus, Champ d’Action) of positief buiten budget scoren (o.m. Kaaitheater, Nona, Kopergietery, Zuidpool, De Roovers).
Dat viel enigszins te verwachten: in verhouding tot het beschikbare budget van iedere commissie lagen de aangevraagde subsidies relatief hoger bij de commissies voor theater en klassieke muziek dan bij andere disciplines. Dat lijkt geen toeval: eerder had minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) al aangegeven dat hij een inhaalbeweging wou voor de minderbedeelde sectoren beeldende kunsten, architectuur en vormgeving.
Regisseur Jan Lauwers van Needcompany is er niet over te spreken: ‘De kaalslag in het theaterlandschap is meedogenloos.’
2. Oudere generatie wordt de wacht aangezegd …
Met de negatieve scores voor Needcompany en Troubleyn en twijfels bij hun ‘artistieke relevantie’ lijkt de theatercommissie aan te geven dat de gezelschappen rond Jan Lauwers (64) en Jan Fabre (63) hun beste tijd hebben gehad.
In hun plaats stromen nieuwe, jonge organisaties in, waaronder Het Kwartier, Tal en Thee en Transfocollect.
De structuren rond andere iconen van de Vlaamse Golf uit de jaren 80, zoals Rosas (Anne Teresa De Keersmaeker), Ultima Vez (Wim Vandekeybus) en La Geste/Les Ballets C de la B (Alain Platel) blijven wel subsidies ontvangen – hun dossiers werden beoordeeld door de danscommissie.
‘Ik ben me er zeer bewust van dat ik mijn plaats moet afstaan’, aldus Lauwers. ‘Maar dat was ik ook van plan door uit dienst te gaan, de artistieke leiding over te dragen en als mentor op te treden voor de vele jonge mensen binnen Needcompany.’
‘Dit preadvies – dat we zullen aanvechten – vind ik dan ook vooral erg voor hen. Zelf zal ik mijn plek als regisseur wel vinden in het internationale theatercircuit.’
3. … maar ook vernieuwing wordt met argusogen gevolgd
Meerdere grote cultuurhuizen met een onlangs vernieuwde artistieke leiding die andere accenten wil leggen, krijgen daarvoor niet (onvoorwaardelijk) de zegen.
Kathleen Treier en Elsemieke Scholte, die in mei 2021 werden aangesteld als opvolgers van Guy Cassiers bij Toneelhuis, kozen voor een radicale verjonging door in de artistieke kern regisseurs Benjamin Abel Meirhaeghe, Gorges Ocloo en Lisaboa Houbrechts op te nemen. Hun plannen kregen een negatief advies.
Met respectievelijk Adinda Van Geystelen en het duo Barbara Van Lindt en Agnes Quackels kregen ook Z33 en Kaaitheater in 2020 een nieuwe leiding. Zij zetten nadrukkelijk in op diversiteit aan artiesten en maatschappelijke thema’s, maar ook hun plannen worden niet blindelings gevolgd – Z33 kreeg zelfs een negatief preadvies.
4. Er is te weinig budget …
Uit politieke hoek volgde meteen de oproep tot extra budget.
‘Als Jambon niet ingrijpt en niet meer budget voorziet, dreigen er drama’s’, stellen Groen-parlementsleden Elisabeth Meuleman en Lotte Stoops in een mededeling.
‘De tewerkstelling van honderden mensen wordt rechtstreeks bedreigd en de voedingsbodem voor onze Vlaamse en Brusselse cultuursector dreigt te veranderen in drijfzand.’
Ook parlementslid Katia Segers (Vooruit) vraagt Jambon om meer geld vrij te maken. Overleg Kunstorganisaties (OKO) berekende eerder al dat er minstens 38 miljoen euro moet bij komen om het verlies van koopkracht (onder andere door inflatie) te compenseren en tegemoet te komen aan de nieuwe beleidsaccenten van Jambon.
5. … en dus wordt de hete aardappel doorgeschoven
‘Het lijkt erop dat de commissies uit strategische redenen de organisaties die too big to fail zijn voorlopig de wacht aanzeggen, om zo de kleintjes te redden’, aldus Katia Segers (Vooruit).
Daarbij is de redenering dat de Landschapscommissie bekende organisaties, en zeker de cultuurhuizen met een eigen infrastructuur zoals Nona in Mechelen, Kaaitheater in Brussel en Kopergietery in Gent, zal opvissen. Alleen: die Landschapscommissie beschikt momenteel over slechts 4,5 miljoen euro, ruim onvoldoende om alle dossiers op te pikken die ‘positief buiten budget’ scoren.
Als het preadvies van Toneelhuis en Z33 ook na hun repliek negatief blijft, belanden die dossiers rechtstreeks bij minister Jambon. Het lijkt ondenkbaar dat hij het Antwerpse stadstheater en de Hasseltse kunstenplek zou laten vallen, maar dan moet hij extra budget vinden.
Zijn woordvoerder laat weten dat Jambon ‘een inspanningsverbintenis aangaat om meer middelen te zoeken, maar geen resultaatsverbintenis’. Segers (Vooruit) hoopt dat hij daarin slaagt.
‘Als Jambon geen extra geld vindt, dreigt een bloedbad. Dan riskeren we door het slechte cultuurbeleid veel belangrijke en waardevolle cultuurorganisaties te verliezen.’
Bron: De Standaard