België houdt te weinig rekening met wetenschappelijk onderzoek naar de oorzaken van voetbalgeweld, zegt de Britse professor strafrecht en specialist Geoff Pearson.
Bart Lagae – De Standaard
“Als bezoekende fan word je in België verschrikkelijk behandeld.”
Geoff Pearson
Professor strafrecht
Crisis in de arbitrage en crisis in de voetbalveiligheid: het voetbaljaar 2023 sluit weinig fraai af.
De Britse professor strafrecht Geoff Pearson (universiteit Manchester) volgt de veiligheidssituatie in ons land al jaren op de voet. Als jongeman was hij tijdens Euro 2000 getuige van het hardhandige optreden van de politie in het centrum van Charleroi, voor aanvang van de wedstrijd Engeland-Duitsland.
Twintig jaar later verwonderde hij zich over de manier waarop uitfans van Manchester United werden ontvangen in het Jan Breydelstadion van Club Brugge. Maar hij voert ook wetenschappelijk onderzoek naar de inzet van politiediensten en rekent ons land samen met Frankrijk en Griekenland tot de slechtste leerlingen van de klas in Europa.
Merkt u een nieuwe golf van hooliganisme?
“Er is een probleem in heel Europa, niet alleen in het voetbal. De oorzaak houdt vrijwel zeker verband met de corona-lockdowns. Er gingen toen sportwedstrijden door zonder fans waardoor de opgebouwde relaties tussen politie en supporters beschadigd werden.
“We zagen zelfs een toename van geweld in Groot-Brittannië, waar de zaken al geruime tijd onder controle waren.
“Net zoals in Frankrijk en Griekenland gaat de politie in België er bijna standaard van uit dat sommige wedstrijden een gewelddadige uitkomst hebben. De strategie om zich afzijdig te houden en daarna met overweldigende kracht tussen te komen, is nefast.”
“Ik ben vaak als bezoekende fan in België geweest en je wordt gewoon verschrikkelijk behandeld. De veiligheid van de toeschouwers lijkt wel het laatste waar de organisatoren aan denken.
“Waarom zou ik als bezoekende fan in België met de politie willen spreken? Je loopt de kans dat je gearresteerd wordt, of met een wapenstok wordt geslagen. Als België zo doorgaat, zal er onvermijdelijk een ramp gebeuren waarbij mensenlevens verloren gaan.”
Nochtans heeft België sinds 2000 een voetbalwet waardoor boosdoeners kunnen worden gestraft met een stadionverbod. Is dat geen efficiënte methode?
“Een stadionverbod is alleen maar efficiënt als politieagenten in burger tussen het publiek overtreders kunnen identificeren.
“Je hebt ‘spotters’ nodig, die de gezichten van de supporters met een stadionverbod kennen.
“In Groot-Brittannië word je meteen naar de gevangenis gestuurd als je een stadionverbod aan je laars lapt. Dat zijn harde, draconische maatregelen. En hoewel er niet veel bewijs is, denk ik dat ze waarschijnlijk een belangrijke rol hebben gespeeld bij het verminderen van het hooliganisme in Groot-Brittannië in de jaren 80.
“Stadionverboden die worden opgelegd door clubs zijn meestal niet heel efficiënt, omdat clubs vaak nauwe banden hebben met hun supportersgroepen. Bovendien hebben ze ook niet de juridische macht om die verboden te handhaven of te controleren.”
De voetbalbonden straffen clubs met boetes en met wedstrijden achter gesloten deuren. Is dat een goeie strategie tegen hooliganisme?
“Nee, het kan de problemen zelfs groter maken, omdat heel wat supporters die niets verkeerd hebben gedaan, onterecht moeten boeten. Dat drijft de fans en de autoriteiten uit elkaar.”
De nieuwe opstoot van hooliganisme wordt ook gelinkt aan overmatig drugs- en alcoholgebruik bij supporters uit de harde kern.
“We zijn wanhopig op zoek naar wetenschappelijk kennis over hoe drugs het gedrag van fans veranderen en bijdragen tot geweld.
“De effecten van cocaïne kunnen bijvoorbeeld heel anders zijn dan de effecten van MDMA.
“Er lijkt in het voetbal of bij de autoriteiten geen enkele intentie te bestaan om op een wetenschappelijke manier te leren wat er aan de hand is. Hetzelfde geldt voor onderzoek naar de nieuwe generatie voetbalsupporters.”
De problemen in België concentreren zich rond een handvol wedstrijden en clubs. Voor de meest problematische wedstrijd, Anderlecht-Standard, hebben de clubs zichzelf een verbod op uitfans opgelegd, naar het voorbeeld van PSG-Marseille en Ajax-Feyenoord. Kan dat helpen?
“Mogelijk is dat op korte termijn de enige optie om te proberen de controle over een wedstrijd terug te krijgen. Maar de meerderheid van de supporters is vreedzaam aanwezig en wordt door die maatregelen benadeeld.
“De vraag die je moet stellen bij dat soort verboden, is: welk effect zal dat hebben op de relatie van die fans met de autoriteiten en de kans dat ze luisteren naar wat de autoriteiten hen vragen te doen tijdens thuiswedstrijden?
“Ik denk dat er in Europa ook een meer overkoepelend probleem is: een overmatige focus op bezoekende fans. Het typische scenario is dat uitsupporters het doelwit worden van geweld door thuissupporters.
“En toch zijn het altijd de uitfans die de dupe worden van hard politieoptreden, die verschrikkelijk behandeld worden, die onderworpen zijn aan de repressie.”
Wat is dan de goede aanpak?
“Je moet met de supportersgroepen samenwerken en hen vertellen waarom het verbod van kracht is, waarom het zich richt op uitfans in plaats van thuisfans, hoe lang de verboden zullen gelden en wat de supporters kunnen doen om dat verbod opgeheven te krijgen.
“Het gebrek aan communicatie kenmerkt het slechte toezicht op en de slechte beveiliging van het voetbal.”
Een discussiepunt in België is de vraag of vuurwerk verboden moet worden in de stadions. De minister van Binnenlandse Zaken is tegen, maar sommige politiezones, zoals in Charleroi, zijn voor.
“Ik denk dat we realistisch moeten zijn en toegeven dat de strijd tegen vuurwerk verloren is. We kunnen dus niet doorgaan zoals we bezig waren. We moeten duidelijk een betere manier vinden om te voorkomen dat fans vuurwerk naar de wedstrijden meenemen.
“Dat zal enorm veel politie- en beveiligingsmiddelen vergen.
“De andere optie is met de fans samenwerken en proberen een compromis te bereiken, bijvoorbeeld over het soort vuurwerk dat is toegestaan, waar het is toegestaan en wat de autoriteiten terugkrijgen als ze dat toestaan.
“Het is duidelijk dat vuurpijlen uitzonderlijk warm kunnen worden en gevaarlijk zijn, terwijl rookbommen onaangenaam kunnen zijn, maar aanzienlijk minder gevaar inhouden.”
Rookbommen worden wel vaak gebruikt om overtreders onherkenbaar te maken voor politiecamera’s.
“Dat weet ik, maar mijn punt is dat niet alle pyrotechnische middelen even gevaarlijk zijn en we ook moeten kijken naar de algemene veiligheid en beveiliging in een stadion.
“De finale vraag is: welke risico’s zijn aanvaardbaar en welke niet?
“We moeten met de fans samenwerken om de onaanvaardbare risico’s uit te bannen. Dat kan op de korte of middellange termijn betekenen dat je een lager risico moet toestaan.
“Maar vandaag moeten we toegeven dat de huidige aanpak niet werkt.
“De strijd tegen pyrotechnische middelen op het Europese vasteland is duidelijk verloren. De situatie wordt eerder slechter dan beter. Er moet dus iets veranderen.”
Bron: De Standaard