2023 was het jaar van extreem weer en nog extremere politiek. Van zattemansklap, pipigate en ‘‘the drup in the emmer who is totally full’. Van oorlogsgruwel in Oekraïne, een bloedbad in het Midden-Oosten en een nieuwe terreuraanslag in België.
Van een mislukte fiscale hervorming, personeelswissels in de regering en een felbevochten deal met Engie.
Al die ellende brengt premier De Croo niet aan het wankelen: hij is er rotsvast van overtuigd dat het beste nog moet komen.
‘Waarom zou je een trainer willen die niet gelooft in zijn voetbalclub?’
Raf Liekens – De Morgen/Humo
‘De Wever boort ons land overal de grond in,
maar Francken ging nog een stap verder’Alexander De Croo
JANUARI
Waar was u op 1 januari om middernacht?
Alexander De Croo: “Op skireis in Frankrijk met ons gezin, maar ik heb die vakantie totaal verkloot door twee keer terug te keren naar België voor onderhandelingen met Engie.
“We hadden een deal beloofd vóór het jaareinde. Op 31 december rond 16 uur beseften Engie-CEO Catherine MacGregor en ik dat het niet zou lukken, en dat we onze delegaties Nieuwjaar moesten laten vieren.
“Ik nam het vliegtuig naar Genève en kwam met de taxi drie kwartier voor middernacht aan bij mijn vrouw en kinderen. Ze waren niet blij en ze hadden gelijk. Ik ben dan maar in de drank gevlogen (lacht).”
Op 9 januari bereikt u een principeakkoord met Engie over de verlenging van de twee jongste kerncentrales Doel 4 en Tihange 3. Is onze energiebevoorrading daarmee gered?
De Croo: “Ja, de komende jaren zitten we safe. Wij hebben onze kernuitstap teruggedraaid, Duitsland deed dat niet en betaalt daar een prijs voor: ze zijn nu afhankelijker van bruinkool, steenkool, gascentrales en energie uit het buitenland.
“De zwartkijkers die riepen dat Engie ons zou afmaken, hebben ongelijk gekregen. Ik wist dat wij hun ook iets konden bieden.
“Er bestond geen enkele regeling over de ontmanteling van de kerncentrales, het vervoer en de berging van het nucleair afval. Maar de wet zei: alle kosten zijn voor Engie. Die onzekerheid woog op hun beurskoers.
“Onze deal is historisch: we worden mede-eigenaar van twee kerncentrales die tien jaar langer openblijven, we investeren 100 miljoen euro in onderzoek naar nieuwe kernreactoren én Engie betaalt 15 miljard euro voor de berging van honderd verschillende soorten afval, waarvoor we allemaal een regeling hebben bepaald.
“Die 15 miljard hebben we bij hen weggehaald: die wordt veilig in een afgesloten fonds geplaatst, ver van de politiek.”
U pleitte er onlangs voor om ook Tihange 1 te verlengen. Volgens de groenen kan dat niet, omdat die kerncentrale niet bestand is tegen een dubbele vliegtuigaanval.
De Croo: “Die veiligheidsanalyse moeten we maken. Maar een volgende regering moet minstens twee kerncentrales voor twintig jaar verlengen.
“Ik zie niks anders dat ons een constante energieflow kan bezorgen als we fossiele brandstoffen moeten afzweren. De nieuwe reactoren zijn niet klaar tegen 2035, en ze zijn ook niet beter dan wat we hebben.”
Op 28 januari zegt Bart De Wever in Trends: ‘De opportuniteit om dit land legaal te hervormen is weg.’ Hij gelooft ook niet meer dat je nog een federale regering kunt maken die onze welvaart kan redden.
De Croo: “Hij heeft al zoveel gezegd dat ik niet meer kan volgen.
“Eerst moesten wij en CD&V kapot, daarna moesten we een Vlaams front vormen en zelfs opgaan in één partij.
“De ene week wil hij premier worden, de volgende week zegt hij dat hij federaal niks meer wil doen. Ook de PS en Ecolo moeten ophouden te bestaan, maar hij wil met de PS wel het land uitkleden (blaast).
“Zijn riedeltje dat je in België niks meer kunt realiseren, klopt niet. Die plaat is grijsgedraaid. Ja, het loopt soms moeilijk met de PS, maar zij vertegenwoordigen nu eenmaal veel kiezers.
“Democratie is geen systeem voor luieriken, het vraagt geduld en inspanningen, maar het blijft veruit het beste systeem.
“De Wever wil blijkbaar alleen de lusten, niet de lasten. De Britten dachten ook dat alles beter zou gaan als ze het op hun eigen konden regelen.
“Maar de brexit werd een fiasco: banken trokken weg, de gezondheidszorg stortte in, winkelrekken raakten leeg en Britse bedrijven krijgen hun producten moeilijker verkocht in de EU. Dat kost hun 114 miljard euro per jaar.
“In een peiling zei amper 18 procent van de Britten dat ze de Brexit zouden overdoen.
“Catalonië was de rijkste regio van Spanje, tot het in 2019 eenzijdig de onafhankelijkheid uitriep, zoals Vlaams Belang dat ook wil doen. Door de onrust verhuisden vijfduizend bedrijven van Catalonië naar Madrid.
“Ook daar bleken de beloofde gouden bergen vooral diepe putten. Driekwart van de Belgische welvaart hangt af van relaties met het buitenland. Wie gelooft dan dat het beter wordt als we onszelf isoleren van de rest van de wereld?”
FEBRUARI
Op 2 februari stelt PS-voorzitter Paul Magnette zich kandidaat-premier voor de volgende regering.
De Croo: “We hadden bijna 500 dagen nodig om deze regering te maken. Dan is het straf dat iemand 500 dagen voor de verkiezingen al zegt dat hij de vólgende regering wil leiden.
“Het is goed dat er weer ambitie is, maar we verspillen te veel energie aan stratego, analyses en peilingen. Laat ons eerst nog besturen.”
Vijf dagen later zegt Magnette: ‘Bij Vlamingen zit het blijkbaar in de genen om altijd hard te moeten werken. Walen genieten liever van het leven.’
De Croo: “Ik hou niet van die karikaturen.
“Men zegt dat de Vlaming rechts stemt en de Waal links, maar onderzoek leert dat hun beider opvattingen in het centrum zitten.
“Ook het cliché van de luie Waal klopt niet. Brussel en Charleroi kampen met sociaal-economische problemen, maar Antwerpen kent die ook.
“De geldtransfers van Vlaanderen naar Wallonië worden constant aangehaald als reden om het land te splitsen. Maar Waals-Brabant is, na Vlaams-Brabant, de gulste gever van die transfers, onder meer naar Limburg.
“Hoezo luie Walen?
“Ook het verhaal dat Franstaligen niet in Vlaanderen willen werken, klopt steeds minder. 5 procent van de Waalse loontrekkenden en 16 procent van de Brusselaars pendelt dagelijks naar Vlaanderen. Dat moet nog vermeerderen, maar defaitisme is nergens voor nodig.”
14 februari: De ontruiming van het kraakpand in de Brusselse Paleizenstraat, waar zo’n duizend asielzoekers al drie maanden in middeleeuwse omstandigheden overleven, verloopt chaotisch.
De Croo: “We moesten die mensen een humaner alternatief bieden. Sommigen zeggen: zet ze allemaal op ’t vliegtuig. Maar dat vliegtuig moet wel ergens kunnen landen. En veel landen laten dat niet toe.”
De opvangcrisis woekert nog altijd, 2.700 asielzoekers staan op de wachtlijst van Fedasil. Krijgen we deze winter opnieuw tentenkampen en kraakpanden?
De Croo: “We hebben een taskforce gecreëerd om die schrijnende toestanden te vermijden. Het opvangnetwerk van Fedasil telt nu al 35.000 plaatsen, maar je moet ook personeel vinden.
“Zelfs het huidige recordaantal plaatsen volstaat niet om iedereen op te vangen.
“Daarom heeft Nicole de Moor beslist dat ze de opvang voor alleenstaande mannen niet meer kan garanderen. Daar kwam veel kritiek op, maar het is toch logisch dat we geen vrouwen en kinderen op straat willen laten slapen?
“Hopelijk kunnen we binnenkort, als EU-voorzitter, de nieuwe Europese migratiedeal rondkrijgen, zodat de instroom naar ons land kan afnemen.”
MAART
Op 1 maart komt aan het licht dat enkele ex-Kamervoorzitters en hoge ambtenaren boven op het wettelijk pensioenplafond van 7.813 euro nog maandelijkse bonussen krijgen. Zo vingen Siegfried Bracke en uw vader Herman in 2023 maar liefst 103.000 euro extra.
De Croo: “Mijn vader heeft nooit om die toelage gevraagd en heeft dat geld meteen teruggestort. Toch werd ook hij als een graaier gebrandmerkt: dat heeft heel veel pijn gedaan.
“Het probleem is dat wij als politici zelf over ons loon en pensioen mogen beslissen. Laat een extern orgaan bekijken wat fair is!
“Ik zal mijn parlementaire opzegvergoeding later niet opnemen, maar ik hoop dat het parlement ze voor iedereen afschaft.”
Op 7 maart breekt bij Delhaize een langdurig sociaal conflict uit. De vakbonden verzetten zich tegen het plan om 128 winkels te verzelfstandigen.
De Croo: “Delhaize heeft snel gegarandeerd dat de arbeidsvoorwaarden behouden zouden blijven. Het verbaast me hoe dat conflict nadien toch nog zo is ontspoord. Het ging meer over de macht van de vakbonden dan over het welzijn van het personeel.
“In de verzelfstandigde supermarkten die ik ken, zijn de werknemers gelukkig, omdat ze voor een kmo werken met correcte voorwaarden en een baas die hen ként.
“Willen de vakbonden dan liever een multinational met hoofdzetel in Nederland?”
27 maart: De EU-landen stemmen in met een Europees verbod op de verkoop van brandstofwagens vanaf 2035. Rijdt u al elektrisch?
De Croo: “Ja, ik ben een grote fan. Wij hebben thuis twee elektrische auto’s en het lukt perfect om daarmee op vakantie te gaan.
“Mijn vrouw vindt het zalig dat ze nooit meer naar het tankstation moet. Veel vrouwen haten tankstations, vanwege de stank, de kou en de onveiligheid ’s nachts.
“Het grote publiek vindt elektrische auto’s nog te duur, maar vanaf 2026 zullen ze goedkoper zijn dan brandstofwagens. In China is dat nu al zo. Zonnepanelen zijn de voorbije twintig jaar ook 90 procent goedkoper geworden.”
APRIL
2 april: Tadej Pogacar rijdt in een zinderende Ronde van Vlaanderen Mathieu Van der Poel en Wout van Aert aan gort.
De Croo: “De dag voordien reed ik samen met mijn oudste zoon de Ronde voor wielertoeristen: 75 kilometer in regen en wind.
“Aan de voet van de natte Paterberg vreesde ik dat het niet zou lukken, maar ik ben boven geraakt zonder een voet op de grond te zetten. In de laatste tien kilometer heb ik zwaar afgezien. En dan perste mijn zoon er nog een eindsprint uit ook.
“Tijdens de Ronde zelf stond ik op de Berendries, en nadien ben ik de finale in Oudenaarde gaan volgen.
“Die drie kampioenen hebben de koers helemaal op hun kop gezet: een tweevoudig Tour-winnaar wint de Ronde, een kasseispecialist als Wout rijdt met de besten bergop in de Tour, en Mathieu wordt wereldkampioen in het veld én op de weg.
“Maar het jaar van Lotte Kopecky vind ik minstens even indrukwekkend: Ronde van Vlaanderen, tweede in de Tour, wereldkampioen op de weg en op de piste, en dát in een jaar waarin ze haar broer verloor. Waanzin.”
24 april: In Oostende ontvangt u acht Europese leiders die overeenkomen om tegen 2050 de windenergie op zee te vertienvoudigen. De energiecentrale op de Noordzee moet 300 miljoen Europese huishoudens van stroom voorzien.
De Croo: “Geografisch zijn wij een dwerg, met amper 69 kilometer kust, maar op technologisch vlak zijn we een reus.
“We pionieren met het energie-eiland op zee, onze baggeraars bouwen overal windmolenparken, we worden een belangrijke Europese hub voor waterstof, onze gasterminal in Zeebrugge houdt Duitsland overeind en ook de nucleaire knowhow zit hier.
“Onze bedrijven hebben nu ook een proefproject opgestart met drijvende zonnepanelen tussen de windmolenparken.
“Na die top heb ik president Macron nog even uitgenodigd in mijn auto.
“Dat waren de vijf productiefste minuten uit mijn carrière. We hadden het over de problemen met Engie, over het windmolenpark dat Frankrijk vlak bij Duinkerke wil aanleggen en over het Waalse energiebedrijf Cockerill, dat met de Fransen gaat samenwerken om groene waterstof te maken.”
28 april: Op een militair domein in Sint-Truiden is een illegale rave aan de gang met duizenden feestvierders. Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) krijgt kritiek omdat ze laat betijen tot de aanwezigen zijn uitgefeest.
De Croo: “Onze veiligheidsexperts zeiden: ‘Als je daar keihard in vliegt, krijg je accidenten.’
“Twee jaar geleden probeerde de Franse politie in Bretagne een vergelijkbare rave met 1.500 jongeren stil te leggen. De feestvierders reageerden met geweld en er ontstond een dagenlang kat-en-muisspel. (Monkelend)
“Ik heb ook wel enige sympathie voor jongeren die zoiets durven. Als kind van de nineties hield ik van alternatieve rock. Alles wat ‘commercieel’ was, was slecht. Sindsdien is die commercialisering nog verder doorgeslagen.
“Ik snáp dat jongeren graag naar een feestje gaan zonder dure tickets en al die merchandising. Maar de veiligheidssituatie en het drugsgebruik op die rave waren natuurlijk problematisch.”
MEI
Op 1 mei roept u op om te snoeien in de sociale voordelen, die ‘één groot spinnenweb vormen dat mensen gevangenhoudt in de inactiviteit’. PS-voorzitter Magnette reageert furieus. Gaf u daar eigenlijk niet toe dat uw regering vooral de passieven bevoordeelt, zoals de N-VA beweert?
De Croo: “Nee, want wij hebben de minimumlonen harder opgetrokken dan de werkloosheidsuitkeringen. Maar er zijn nog te veel systemen die mensen de foute impuls geven.
“We moeten de werkloosheidsuitkeringen beperken en langdurig zieken beter activeren. Dankzij de aanpak van Frank Vandenbroucke is het aantal langdurig zieken dat minstens deeltijds weer aan de slag gaat, gestegen van 54.000 naar 80.000 per jaar. We zijn de eerste regering die dat probleem echt aanpakt.”
8 mei: MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez gaat af als een gieter in het VTM-programma Special Forces. De legerchefs vinden dat hij enkel aan zichzelf denkt en dood gewicht is voor de groep.
De Croo: “Toen Conner Rousseau deelnam aan The Masked Singer heeft hij wellicht eerst getest of hij kon zingen. Misschien had Bouchez vooraf ook beter wat gepompt (lacht).
“VTM heeft mij ook gevraagd voor dat programma, maar ik kon me geen maand vrijmaken. Als mijn publieke leven voorbij is, wil ik mezelf weleens testen in zo’n format. Kamp Waes vond ik ook fantastisch.”
Van welk programma hebt u dit jaar het meest genoten?
De Croo: “Wij keken thuis graag naar De jaren 90 voor tieners en The Big Bang van de broers Coppens. Mijn zonen zijn fan van De verraders, maar daar begreep ik geen knijt van.”
Op 26 mei worden de 18 Reuzegommers die terechtstaan voor de dood van Sanda Dia veroordeeld tot werkstraffen van 225 tot 300 uur. Achteraf regent het verwijten over ‘klassenjustitie’.
De Croo: “Wie die dat vonnis heeft gelezen, zegt dat het zeer goed gemotiveerd was. Maar als de perceptie ontstaat dat sommige mensen meer mogen dan anderen, moet Justitie meer moeite doen om zo’n vonnis uit te leggen, zoals Vincent Van Quickenborne heeft gedaan bij de Leuvense studenten.
“Politici die rechterlijke uitspraken aanvallen (Sammy Mahdi sprak over ‘werkstrafjes’, red.), spelen in de kaart van de populisten.”
26 mei: Olivier Vandecasteele komt vrij nadat hij 455 dagen onschuldig in de Iraanse gevangenis heeft gezeten.
De Croo: “Het is makkelijk om te zeggen dat je niet mag onderhandelen met terroristen, tot een moeder je in de ogen kijkt en zegt: ‘Ik wil mijn zoon levend terug.’
“In tegenstelling tot de VS en Frankrijk hadden wij geen ervaring met het uitwisselen van gijzelaars. Onze veiligheidsdiensten hebben een mirakel verricht.
“Na een meeting met de Iraniërs in het buitenland zei mijn adviseur: ‘Dit is nog tien keer erger dan in de films.’ Ze waren heel intimiderend, een mensenleven is voor hen weinig waard. Ik heb lang getwijfeld of die operatie zou lukken.
“Het moment dat we Vandecasteeles familie konden vertellen dat hij op het vliegtuig zat, vergeet ik nooit meer.
“Bij zijn aankomst heb ik die man in mijn armen gesloten, ook al had ik hem nog nooit gezien.
“Ik heb nachten wakker gelegen van die deal: ‘Doe ik hier nu wel het juiste?’ We moesten tenslotte een veroordeelde terrorist aan Iran uitleveren. Maar een onschuldige Belg laat je niet creperen in een buitenlandse gevangenis.
“Dat is het principe van de 18de-eeuwse jurist William Blackstone: ‘Beter tien schuldigen die hun straf ontlopen dan één onschuldige die moet lijden.’
“Joe Biden heeft ook een Amerikaanse basketbalspeelster (Brittney Griner, red.) geruild voor de grootste wapenhandelaar van Rusland (Viktor Bout, red.).”
JUNI
De euforie duurt niet lang. In juni ligt MR-minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib onder vuur omdat ze visa heeft afgeleverd aan Iraanse hardliners voor een burgemeestersconferentie in Brussel. Socialisten en groenen vragen haar ontslag, waarop Bouchez dreigt met de val van de regering.
De Croo: “Er werd geïnsinueerd dat die visa werden uitgereikt om de vrijlating van Vandecasteele niet in gevaar te brengen, maar dat is fout. Ik wist daar niks van tot Hadja ermee in de problemen kwam.
“Het is normaal dat je in een Europese hoofdstad ook mensen uitnodigt met wie je het níét eens bent. De heisa daarover was slecht politiek theater.
“Mijn regering is geen seconde in gevaar geweest. Een minister treedt niet af omdat andere partijen dat vragen. Dat gebeurt pas als de eigen partij dat wil.”
28 juni: Na een peiling waarin Open Vld nog 8,3 procent haalt, stopt Egbert Lachaert als voorzitter. Hij is gefrusteerd door het gebrek aan liberale successen, hij vindt dat u hem te weinig bij het beleid betrekt en dat u het ontslag van Eva De Bleeker niet menselijk hebt aangepakt.
De Croo: “Hij was kwaad, maar ik was ook kwaad op hem. Als iemand met wie je al jaren schouder aan schouder staat het plots aftrapt, voelt dat alsof je lief het uitmaakt.
“We hadden al gepraat over zijn twijfels omtrent de partijstrategie: als ex-voorzitter begreep ik die heel goed. Maar zijn afscheid kwam toch als een schok.
“De eerste keer dat we mekaar terugzagen, zat het nog scheef. De tweede keer, in augustus, hebben we de plooien gladgestreken. En de laatste weken trekt Egbert weer mee aan de kar.”
In een interview zei Lachaert ook dat de Vlaamse partijen volgend jaar een front moeten vormen. ‘De Franstaligen zijn virtueel failliet. Dat moeten we gebruiken om échte hervormingen te eisen.’
De Croo: “Als je een front vormt, krijg je een tegenfront en een loopgravenoorlog. Zo maak je geen akkoorden. Maar de financiële situatie van Wallonië kan hen er misschien wel toe aanzetten verder te hervormen.”
JULI
3 juli: Rock Werchter trapt de festivalzomer af. Wat waren uw hoogtepunten?
De Croo: “Ik ben in Werchter naar Bruce Springsteen gaan kijken. De zomer voordien had ik hem ontmoet op een paardenevenement – zijn dochter rijdt op hoog niveau. Dat was een fijn gesprek en hij nodigde me uit op zijn concert in Werchter.
“Ik ben geen grote fan, maar ik heb wel bewondering voor wat hij als 74-jarige nog uit zijn mouw schudt.
“Op Tomorrowland heb ik een koppel Amerikaanse vrienden rondgeleid. ‘Dit hebben jullie nog nóóit gezien,’ beloofde ik.
“‘C’mon, you’re Belgium, it can’t be bigger than in America.’ Maar ze hebben daar de hele avond met open mond rondgelopen.
“Op Pukkelpop heb ik Clouseau gezien. Ze werden aangekondigd als een obscure Finse band, maar aan de ingang zag ik de zoon van Koen Wauters. Ik vroeg of hij naar zijn papa kwam kijken. ‘Ja’, zei hij. ‘Aha, verklapt!’ (lacht)”
19 juli: De onderhandelingen over de fiscale hervorming draaien op niets uit. Vincent Van Peteghem (CD&V) wijst naar de MR, die ‘alleen kijkt naar zijn honderd rijkste kiezers’.
De Croo: “Vincent had een goede blauwdruk gemaakt, maar nadien trokken de partijen daar alle maatregelen uit die zij niet leuk vonden. Wat overbleef, zou ons te veel gekost hebben.
“De MR had taboes, maar de linkse partijen ook. Zij wilden zelfs hakken in de innovatiesteun voor bedrijven. Die kost ons 1 miljard euro per jaar, maar zorgt er wel voor dat veel bedrijven hier komen investeren. Die onderhandelingen stopzetten was de beste keuze, ik vond dat geen mislukking.”
Daardoor blijven onze lasten op arbeid wel torenhoog. Waarom voert u het plan van de expertencommissie-Delanote niet gewoon uit? Dat bevatte een stevige loonlastenverlaging die met evenwichtige maatregelen werd betaald.
De Croo: “Zoiets delicaats moet je doen in het begin van een regeerperiode, niet een jaar voor de verkiezingen. Maar dat plan is niet weg.
“Straks zullen partijen weer allerlei straffe beloftes doen, maar dat zijn luchtkastelen waar geen geld voor is. Als we in de volgende regering een fiscale hervorming doen, moet die gedekt zijn.
“De prioriteit moet zijn om mensen die voor een laag loon werken netto meer te laten overhouden, zodat meer inactieven aan de slag willen.”
Op 22 juli excuseert u zich bij de bevolking met een open brief in alle kranten. ‘Het is iedere dag in de krant te lezen: politici die liever ruzie maken dan met elkaar samenwerken. Ook ik heb fouten begaan.’
De Croo: “Wekenlang had ik in een orkaan gestaan: het bijna-ontslag van Lahbib, de cruciale onderhandelingen met Engie, de pensioenhervorming, de afgesprongen fiscale hervorming die werd geframed als het grote falen van mijn regering.
“En tussendoor stapte Egbert op, belandde onze partij in crisis en werd ik afgeschilderd als een kille machtspoliticus.
“Normaal ben ik op mijn best in crisisperiodes, maar dit was wel héél veel tegelijk. Ik vond het tijd om mezelf kwetsbaar op te stellen en duidelijk te maken dat ik geen superman ben. Daar kwamen veel positieve reacties op.
“Sven Nys noemde het zelfs ‘het beste wat ik in jaren uit de politiek heb ontvangen’.”
26 juli: Tom Lanoye vuurt met Woke is het nieuwe Marrakechpact een aanval af op het anti-wokediscours van de N-VA. Hij vindt dat De Wever de rode loper uitrolt voor extreemrechts.
De Croo: “De Wever probeert een probleem te creëren dat ik niet zie. Het is toch normaal dat we in een diverse samenleving respect hebben voor mekaars gevoeligheden en dat bepaalde gebruiken evolueren?
“Ik ben blij dat we niet meer in het conservatieve Vlaanderen leven waarin iedereen moest luisteren naar meneer pastoor.
“Die verhitte discussies over Queen Nikkolah: moeten we ons daar nu echt druk over maken, als je ziet welke ellende er in de wereld is?”
AUGUSTUS
In augustus houdt de politiek een zomersiësta. Hoe was uw vakantie in Vietnam?
De Croo: “Fantastisch land! Driekwart van de tijd hebben we dingen bezocht, de overige tijd lagen we op het strand. Ik heb er Twilight of Democracy van Anne Applebaum uitgelezen, over de kwetsbaarheid van onze democratie.
“Ze legt uit hoe vatbaar de Oost-Europese landen blijven voor populisten en autoritaire leiders. Het duurt een tijd voor een liberale democratie zich wortelt in een land. Zelfs in de VS staat ze op het spel, zeker als Trump opnieuw president zou worden.”
31 augustus: Met een opgehaald bedrag van 21,5 miljard euro is de staatsbon een groot succes. Spaarders verwelkomen de hogere rente en willen hun bank afstraffen.
De Croo: “Ik heb er zelf geen gekocht, maar het toont wel dat er nog altijd veel vertrouwen is in de overheid. We hebben gevochten voor het spaargeld van de mensen. Ook de banken beginnen nu hun rentes te verhogen.”
SEPTEMBER
1 september: Tijdens een dronken nacht doet Conner Rousseau racistische en seksistische uitspraken tegen enkele politieagenten. Na de onbewezen beschuldigingen over grensoverschrijdend gedrag kost die ‘zattemansklap’ hem uiteindelijk de kop.
De Croo: “Zijn uitspraken hebben veel mensen gekwetst, maar hij is nu in een hersteltraject van justitie gestapt, en ik zie niet in waarom hij nadien niet kan terugkeren.
“Toen hij eerder in de zomer in de vuurlinie stond, heb ik hem gestuurd: ‘Kop op, vriend!’
“Maar zijn laatste week als partijvoorzitter was surreëel. Dat de voorzitter van Vlaams Belang de racistische uitspraken van een socialist veroordeelt, is de wereld op zijn kop.”
Op 7 september lachen buitenlandse media zich een kriek met pipigate: op het verjaardagsfeest van Vincent Van Quickenborne hebben twee gasten tegen een combi geplast. Er duiken beelden op waarop ook de minister zelf vreemde bewegingen maakt. Wist u dat hij zo meesterlijk luchtgitaar kon spelen?
De Croo: “Nee, misschien moeten we hem naar het WK sturen (lacht). Ik ben vóór middernacht ook op dat feest geweest, maar niet in het wit zoals de dresscode voorschreef.
“Van ongeregeldheden heb ik niks gemerkt, maar ik was achteraf wel geïrriteerd: ‘Wat steken uw vrienden allemaal uit!’ Hij heeft de daders ter verantwoording geroepen.
“Het stoorde me wel dat bepaalde media insinueerden dat Vincent zelf tegen die combi heeft geplast. Dat bleek helemaal niet uit de beelden.”
28 september: Het VRT-programma Godvergeten maakt veel los. In een emotionele tussenkomst in het parlement klaagt N-VA-parlementslid Valerie Van Peel de hypocrisie van de andere partijen aan: ‘Waar waren jullie toen de camera’s er niet stonden?’ U zat naast haar en schrok.
De Croo: “Ja, omdat dat voor haar zo persoonlijk is. Ik heb stukken van het programma gezien en priester Rik Devillé ontmoet. De Kerk moet het leed van de slachtoffers eindelijk erkennen in plaats van de daders te beschermen.
“Het is goed dat Valerie daarvoor vecht en onderlijnt dat seksueel misbruik ook buiten de kerk te vaak voorkomt.”
Maar uw partij was blijkbaar niet geïnteresseerd in oplossingen. Een partijvoorzitter zei haar dat de parlementaire commissie rond kindermisbruik werd geboycot omdat Van Peel ermee zou scoren.
De Croo: “Dat zou ik straf vinden, zo werkt het parlement niet. Al is er wel een andere dynamiek als de camera’s er niet staan.
“Maar haar kritiek op Vincent was onterecht: als íémand iets gedaan heeft voor slachtoffers van seksueel geweld is hij het wel. Hij heeft een nieuw strafwetboek gelanceerd, de straffen verstrengd en het aantal opvangcentra voor slachtoffers is uitgebreid van twee naar twaalf.”
OKTOBER
7 oktober: Hamas-militanten vermoorden 1.300 Israëlische burgers en militairen, en gijzelen meer dan 200 anderen. Israël reageert door de Gazastrook plat te bombarderen. Maakte Europa een fout door meteen de kant van Israël te kiezen?
De Croo: “Het is logisch dat je die terreuraanslag veroordeelt. Ik heb de beelden gezien tijdens mijn bezoek aan Israël: het was zo gruwelijk dat ik soms een hand voor mijn ogen sloeg.
“Vrouwen die werden verkracht en in de genitaliën geschoten. Vaders die voor de ogen van hun kinderen werden afgemaakt.
“Stel u voor hoe wij als land op zo’n trauma zouden reageren. Het is perfect verdedigbaar dat Israël de dreiging van Hamas probeert uit te schakelen, maar tegelijk pleiten wij ook voor humanitaire hulp.
“In geen enkele oorlog van de laatste decennia vielen in zes weken zo veel burgerslachtoffers: zoiets mag je toch nog veroordelen, hoop ik?
“Het idee dat je terroristen kunt uitroeien als onkruid is een illusie. Helaas is er zóveel polarisatie dat die genuanceerde boodschap fout wordt begrepen. Beide partijen duwen je meteen in het andere kamp.”
Uw bezoek aan Israël doet ook de emmer van Theo Francken overlopen. ‘Onze premier doet niets aan het antisemitisme in België. Hij wil veel Arabische stemmen halen, dus is hij pro Palestina,’ verkondigt Francken op de Israëlische tv.
De Croo: “Ik kan het redelijk goed vinden met Theo, maar toen dacht ik: waar is díé in godsnaam mee bezig?
“De Wever boort ons land overal de grond in, maar Francken ging nog een stap verder: hij zaaide haat tegen ons land met platte leugens.
“Verwachten we echt dat zulke mensen ons land beter zullen maken?”
10 oktober: Tijdens een bezoek van de Oekraïense premier Zelensky belooft u hem Belgische F-16’s vanaf 2025. Dan is de oorlog misschien al voorbij. Het Oekraïense tegenoffensief stelt teleur en het westerse front kraakt.
De Croo: “Dit is een moeilijk moment, ja. Oekraïne kan alleen standhouden als het Westen het land blijft steunen. Maar sommige EU-lidstaten (Hongarije en Slovakije, red.) blokkeren het volgende steunpakket van 50 miljard euro.
“We mogen Oekraïne niet laten vallen, anders gooien we alle inspanningen van de voorbije achttien maanden te grabbel.
“Als we de Russen Oekraïne laten pakken, staan ze volgens defensiespecialisten binnen de drie jaar in de Baltische staten of in Polen.
“Die plannen liggen klaar, ze zijn in september nog bevestigd door een hoge Russische officier.”
11 oktober: Tijdens de State of the Union zegt u dat uw regering haar beloftes heeft gehouden en dat de Belg 3,8 procent welvarender is geworden. Beseft u dat veel Belgen dat niet geloven?
De Croo: “Ja, maar het zijn de feiten. De naakte cijfers wegen toch nog altijd zwaarder dan het buikgevoel? Wij hadden beloofd om de minimumpensioenen te verhogen, de energiebevoorrading te verzekeren, meer mensen aan de slag te helpen en de concurrentiekracht van onze bedrijven te beschermen. Dat is allemaal gelukt.
“De winkelkar is duurder geworden, maar dankzij onze energiepremies, forse indexeringen en hogere minimumlonen hebben wij de koopkracht het best beschermd van heel Europa.
“Oké, dat is op de pof gebeurd, maar het heeft ervoor gezorgd dat onze economie meer groeit dan in andere EU-landen én dat er 300.000 jobs bij kwamen: meer dan onder de vorige regering, die niet zulke zware crisissen had gekend.”
Vivaldi zou toch ook een hervormingsregering worden?
De Croo: “Dat heb ik nooit zo gezegd. Grote hervormingen in de pensioenen, arbeidsmarkt en fiscaliteit stonden niet in het regeerakkoord, maar we hebben wel stappen vooruit gezet.
“Wij zijn de eerste regering die bepaalt dat je twintig jaar moet gewerkt hebben om het minimumpensioen te krijgen. De N-VA heeft dat in de vorige regering niet gedaan.”
16 oktober: Abdessalem Lassoued schiet in Brussel twee Zweedse voetbalsupporters neer in naam van IS. Achteraf blijkt dat de man internationaal geseind stond en dat Tunesië een jaar eerder om zijn uitlevering had gevraagd. U pleit voor een forser terugkeerbeleid, maar de PS en de groenen liggen dwars.
De Croo: “Zij vonden dat het foute debat, maar daar ben ik het niet mee eens. Die dader had uitgeleverd moeten worden, en dat is niet gebeurd door een fout bij justitie. Maar dat neemt niet weg dat hij hier al jaren illegaal verbleef.
“We moeten meer inspanningen doen om die mensen uit te wijzen. De linkse partijen horen dat niet graag, maar ze moeten eens praten met hun burgemeesters: die schreeuwen om hulp omdat illegalen in hun gemeenten zoveel overlast en criminaliteit veroorzaken.”
Als gevolg van de terreuraanslag neemt Vincent Van Quickenborne op 20 oktober ontslag. Zijn vice-kabinetschef Paul Van Tigchelt wordt aangeduid als opvolger. Gwendolyn Rutten is zwaar ontgoocheld en kondigt haar afscheid van de nationale politiek aan, vanwege het ‘gebrek aan respect’ van haar partij. Heel wat kopstukken scharen zich achter haar.
De Croo: “Ik had haar emotionele reactie liever niet gezien, maar vandaag zitten de twee juiste mensen op de juiste plaatsen.
“Als je in een veiligheidscrisis zit, is het logisch dat je een expert neemt als Van Tigchelt, die het hoofd van onze inlichtingendienst is geweest.
“En na het vertrek van Bart Somers uit de Vlaamse regering zit ook Gwendolyn op de beste plek. Die regering heeft drie jaar gezweet op het stikstofdossier, een paar dagen na Gwendolyns entree was er een akkoord: dat is geen toeval.
“Het heeft stevig gebotst tussen ons, maar als we samenwerken, loopt het heel goed.”
Het beeld van politici als postjespakkers werd wel bevestigd door die twee wissels.
De Croo: “Dat was geen fraai schouwspel, maar voor mij gingen beide keuzes over inhoud, niet over partijstrategie. En nu staan alle neuzen weer in dezelfde richting.”
NOVEMBER
21 november: Na de Nationale Bank tikt ook Europa ons land op de vingers vanwege het begrotingstekort van 4,9 procent. De kans dat de Europese Commissie ons volgend jaar maatregelen oplegt, is ‘zeer waarschijnlijk’.
De Croo: “Europa heeft de neiging onze veerkracht in crisistijden te onderschatten. De voorbije jaren deden we het telkens 1 procent beter dan voorspeld.
“Ons begrotingstekort van 28 miljard euro is onaanvaardbaar hoog, maar de voorbije vier jaar hebben we wel een inspanning van 11 miljard euro gedaan. Als we dat de komende jaren voortzetten, duiken we in 2026 uit de rode zone.
“Daarom moet er na de verkiezingen snel een nieuwe regering komen. Sinds 2010 heeft België in totaal 1.170 dagen zonder regering gefunctioneerd, waardoor in minstens vier jaren geen nieuwe begroting werd gemaakt: dat heeft ons 12 miljard euro gekost.
“Het is cynisch dat degenen die de boel blokkeerden en straks opnieuw aansturen op verrotting, óns verwijten dat de begroting slecht is.
“Als we onze arbeidsmarkt verder hervormen en nog een half miljoen mensen aan de slag krijgen, verdwijnt ons begrotingstekort als sneeuw voor de zon.”
Waarom zou dat in de volgende regering wél lukken?
De Croo: “Ik begrijp het ongeduld, maar wij zitten niet in een presidentieel systeem waarin de winnaar alles beslist. In België gaat het stap voor stap en moeten politici nu eenmaal met imperfecte oplossingen werken.”
Op 22 november wordt de PVV van Geert Wilders de grootste partij van Nederland. Een voorbode van wat ook ons te wachten staat?
De Croo: “Nee, wij zijn Nederland niet. Het partijlandschap is daar ongelooflijk volatiel. Vijf dagen vóór de verkiezingen zat Geert Wilders niet in de match, en toch won hij met een straatlengte voorsprong.
“Overal waar extremen aan de macht komen, gaan vrijheid en welvaart spectaculair achteruit.
“Stel u eens voor dat Vlaams Belang de voorbije drie jaar aan de macht was geweest, een partij die, net als Wilders, applaus krijgt van Poetin: zouden zij Oekraïne verdedigen? En nadien de Baltische staten en Polen?
“Vlaams Belang dweepte ook met de antivaxers: bonne chance als je met hen een pandemie moet managen. Als bevolking zouden we daar allemaal de prijs voor betaald hebben, met meer doden en overstelpte ziekenhuizen.”
DECEMBER
1 december: Na het warmste jaar in onze geschiedenis, met een cascade van extreem weer, groeit de VN-klimaattop in Dubai uit tot een show met 70.000 aanwezigen, gesponsord door oliebedrijven, en voorgezeten door een oliesjeik die vooral de belangen van zijn bedrijf wil behartigen. Waarom bent u nog gegaan?
De Croo: “Je moet de olielanden en de olie-industrie mee in bad trekken in plaats van ze uit te sluiten. Dubai investeert veel olie-inkomsten in hernieuwbare energie, op een schaal waarvan wij alleen kunnen dromen.
“De klimaattop is meer een industrieconferentie geworden, maar dat is niet verkeerd. Onze industrie wil verduurzamen en we moeten ze absoluut in Europa houden.
“Wij zijn goed in windmolens, waterstof, recyclage en kernenergie. Daarom ben ik naar Dubai gegaan, met een hoop Belgische bedrijven die een stuk van de taart willen én hun oplossingen versneld willen uitrollen.”
Waarom geeft België dan 13 miljard euro uit aan subsidies voor fossiele brandstoffen?
De Croo: “Dat cijfer klopt niet meer, wij hebben al veel afgebouwd. De fiscale aftrek voor brandstofwagens dooft uit in 2026: dat scheelt al een paar miljard euro per jaar. Maar activisten die ‘Stop oil now!’ roepen, zijn onrealistisch.
“Over enkele jaren zal de CO2-uitstoot van de datacenters waarop smartphones, tablets en laptops draaien even groot zijn als die van alle vliegtuigen samen. Moeten we dan ook zeggen: ‘Stop using your phone now’?
“Nee, onze ingenieurs moeten betere technologieën ontwikkelen, zodat iedereen zijn telefoon kan blijven gebruiken.
“Het verhaal van minder groei en minder consumptie druist in tegen de menselijke natuur. Dat zal nooit werken.”
Heeft het premierschap u veranderd?
De Croo: “Mijn vrouw en kinderen zeggen dat ik harder ben geworden. Ik haat dat, maar het is goed dat ze me die spiegel voorhouden. Dat ze thuis zeggen: ‘Rustig aan, vriend.’
“Na dertien jaar toppolitiek kweek je onvermijdelijk een eeltlaag. Ik loop niet rond met een gigantisch ego, kritiek raakt me nog altijd. Maar ik maak wel een onderscheid tussen toetsenbordkrijgers aan de zijlijn en mensen die zelf in de vuurlinie hebben gestaan.
“De karakterschetsen die ik over mezelf lees – kille machtspoliticus, alleenheerser, machiavellist – hebben me gekwetst. Zo bén ik niet. Maar als je je dat te hard aantrekt, kun je niks meer doen.”
Uit peilingen blijkt dat meer dan de helft van de Vlamingen geen enkele politicus meer vertrouwt, 30 procent wil niet meer gaan stemmen, en zes op de tien geloven dat hun kinderen het slechter zullen hebben. Uw nieuwe boek, ‘Waarom het beste nog moet komen’, gaat daar lijnrecht tegenin.
De Croo: “Het negatieve beeld dat sommige politici en commentatoren over ons land ophangen, maakt dat we bijna blind zijn geworden voor onze troeven.
“In januari werd België op de grootste technologiebeurs van Amerika tot innovatiekampioen gekroond. Hebt u daarover iets in de krant gelezen? Nee. Dat is typisch voor het heersende negativisme.
“Mijn boek staat vol met voorbeelden van wat wij allemaal kúnnen. Onze festivals, topsporters, farmasector, biotechnologie, energiebedrijven, chipmakers en bierbrouwers staan aan de top van de wereld. En ze zijn schaamteloos ambitieus.
“Wij zijn geen underdogs meer, maar veel politici beseffen dat nog niet.
“Door op ons eigen taalgebiedje terug te plooien en de vorming van een federale regering te blokkeren, gooien we dat te grabbel.
“Net zoals de Britten hebben gedaan. We moeten beter samenwerken.”
U pleit zelfs voor meer federalisering.
De Croo: “Ja, ons land is te ingewikkeld. Ik kan in Europa soms geen standpunt innemen omdat één regio dwarsligt. Door alles op te knippen snijden we in ons eigen vlees.
“Buitenlandse bedrijven kreunen als ik begin over het industrieel beleid van onze regio’s: ze willen alles met één minister regelen.
“Als we een betrouwbare partner willen blijven, in een wereld waarin de handelsblokken tegenover mekaar staan, moeten we ons industrieel beleid herfederaliseren en onze troeven beter uitspelen.
“Maar wat doet De Wever? Onze vuile was in de etalage hangen. Wie wordt daar beter van? Waarom zou je een trainer willen die niet gelooft in zijn voetbalclub? Of een CEO die zijn bedrijf constant afbrandt?”
Gaat u met die boodschap een eindsprint lopen zoals Geert Wilders?
De Croo: “Die eindsprint wil ik graag doen, maar verder stopt elke vergelijking.”
© Humo
Beeld Geert Van de Velde
Lees ook
Bron: De Morgen/Humo