David Van Reybrouck is schrijver en directeur van G1000, een van de organisaties achter We Need To Talk.
David Van Reybrouck – De Morgen
Vandaag en morgen vinden 16.200 landgenoten een uitnodiging in de bus die stelt:
“Proficiat! U bent geloot uit meer dan 11 miljoen Belgische burgers om deel te nemen aan We Need To Talk, een burgerpanel over de financiering van de politieke partijen.”
Het is nodig: de Belgische partijpolitiek ontvangt vandaag maar liefst 200.000 euro aan belastinggeld per dag, twee keer zoveel als hun Duitse, Deense of Zweedse collega’s en vier keer zoveel als hun Nederlandse.
Met dat geld mogen onze partijen spelen op de beurs, beleggen in vastgoed of spenderen op sociale media, wat ook allemaal gebeurt.
Er is nauwelijks regelgeving, er is nauwelijks controle.
België wordt al jaren op de vingers getikt door de Raad van Europa, maar er verandert niks.
Wat wel verandert, is het vertrouwen in de democratie: dat gaat er jaar na jaar op achteruit.
Joël De Ceulaer heeft er nochtans niet zoveel zin in. Ziet hij de ernst van het probleem niet? Toch wel. Maar het initiatief dat zes Belgische denktanks vorige week lanceerden vindt hij “volledig overbodig en erg paternalistisch”.
Overbodig omdat iedereen al zou weten wat er moet gebeuren en paternalistisch omdat de deelnemers louter als versiersel dienen die het advies van de experts napraten. Dat is twee keer mis.
Vooreerst is het helemaal niet zo duidelijk wat er moet gebeuren.
- Moeten bedrijven en particulieren wel of geen giften kunnen overmaken?
- Zijn de subsidies er alleen voor gevestigde of ook beginnende partijen?
- Krijgt elke partij evenveel geld of volgen we de verkiezingsuitslag?
- Moet er een deel vast zijn (voor wie de kiesdrempel haalt) en een deel variabel (in functie van de uitslag)? En zo ja, hoeveel vast en hoeveel variabel?
Tal van vragen en dan heb ik het nog enkel over de inkomsten.
De uitgaven betreffen:
- werkingsmiddelen
- personeelskosten
- kantoren
- studiediensten
- campagnes
- beleggingen in vastgoed
- beleggingen in aandelen en crypto
Wat mogen politieke partijen wel en niet doen met ons belastinggeld? Hoe zorgen we voor verantwoording en transparantie?
Een burgerpanel van drie weekends vindt De Ceulaer overbodig, want na “één minuut burgeroverleg met mijzelf” had hij al antwoorden klaar.
Hij miskent wat er allemaal bij komt kijken en heeft geen oog voor de morele keuzes die de samenleving hier moet maken.
Politiek is bij hem geen lastige afweging van opties, maar een kwestie van luisteren naar wat hijzelf als evident beschouwt.
Le peuple, c’est moi, ziedaar de democratie volgens Joël De Ceulaer.
Merkwaardig genoeg vreest hij tegelijkertijd een te grote invloed van experts op het proces.
Dat is wel heel curieus: eerst zeggen wat er moet gebeuren, vervolgens waarschuwen voor beïnvloeding van buitenaf.
Burgerpanels zouden paternalistisch zijn en deelnemers als alibi gebruiken.
Maar wie hangt hier nu eigenlijk de paternalist uit?
Een groot consortium van denktanks en partnerorganisaties dat gewone mensen wil betrekken bij een politiek volkomen vastgelopen dossier?
Of een columnist die dat allemaal maar flauwekul vindt en zijn eigen losse ideetjes als de Waarheid presenteert?
Nochtans raakt De Ceulaer hier wel een interessant punt aan: in hoeverre sturen de experts zo’n burgerpanel?
Bij We Need To Talk komen tijdens het eerste weekend Bart Maddens (KULeuven), Jean Faniel (Crisp) en Ingrid van Biezen (Universiteit Leiden) langs.
De eerste twee gelden als grote experts inzake partijfinanciering in België, de derde is een internationale autoriteit in Europa.
Zij geven de zestig deelnemende burgers cruciale achtergrondinformatie.
Bepalen zij daarmee ook de uitkomst? Nee, al was het maar omdat zij over tal van aspecten verschillend nadenken. De feiten delen ze, de oplossingen niet.
Bovendien komen in het tweede weekend de partijvoorzitters langs: ook zij durven al eens van mening te verschillen. Zij voeden het debat, maar beslechten het niet. Experts are on tap, not on top, zeggen ze in het Engels.
De Ceulaers vrees dat de burger er voor spek en bonen bij zit, wordt ook tegengesproken door recent, grootschalig onderzoek.
Tijdens de Convention Citoyenne pour le Climat, het grote Franse burgerpanel uit 2019 en 2020, volgden maar liefst dertig wetenschappers het verloop van de gesprekken om te achterhalen hoeveel macht de experts hadden.
Hun conclusie: “De burgers waardeerden de inbreng van experts, voor zover die hun eigen zin voor initiatief, creativiteit en keuzevrijheid niet in het gedrang brachten.
“Van zodra ze het gevoel kregen dat die waarden in het nauw kwamen, begonnen ze hardop te twijfelen aan het gezag van de experts. Opmerkelijk was hoe ze zich kantten tegen elke vorm van hiërarchische structuur binnen de organisatie.”
Kortom:
De input van experts was essentieel, “maar dat betekent niet dat de verantwoordelijkheid gedeeld was. Integendeel, de burgers behielden de volle verantwoordelijkheid voor het eindresultaat.”
Het zal bij We Need To Talk niet anders zijn. Laten we hopen dat Joël De Ceulaer ook uitgeloot wordt, dan kan hij met eigen ogen zien dat dit burgerpanel noch overbodig, noch paternalistisch is. En dat drie weekends praten met elkaar meer oplevert dan één minuut met zichzelf.
Lees ook
Vul hieronder de zoekopdracht David Van Reybrouck in en vind meer berichten.
Bron: De Morgen