Godvergeten – De kritiek in ‘Godvergeten’ vergt een correcte weergave van de feiten en ernstige bewijzen – En daar wringt het schoentje

Door in ‘Godvergeten’ op geen enkele manier het narratief van de advocaten in vraag te stellen, werd de reportage gekruid met feitelijk onjuiste informatie, schrijft advocaat Joris Van Cauter. Ten tijde van Operatie Kelk was hij de raadsman van bisschop Vangheluwe.

Joris Van Cauter – De Morgen

De emoties laaien in Vlaanderen hoog op. Hoe komt het dat Godvergeten, een reportage die in essentie oud nieuws brengt, vandaag zoveel mensen raakt?

Misschien omdat we voor het eerst geconfronteerd worden met het rauwe, zichtbare leed van slachtoffers van misbruik.

Die getuigenissen, geplaatst naast een interview van een dader die zich van geen kwaad bewust schijnt te zijn, komen hard aan.

Het zijn verhalen uit een Vlaanderen waarin de kerk alomtegenwoordig was. Vandaag is dat allerminst nog het geval.

Soortgelijke misbruikverhalen hoor en lees ik als advocaat in strafzaken vandaag nog altijd. Niet meer binnen de kerk maar erbuiten.

Het ‘weg kerk, weg misbruik’-idee is wat te simpel en zal hopelijk plaats ruimen voor aandacht voor hedendaags kinderleed als het stof is neergedaald.

Een ander onderdeel van Godvergeten is het relaas van de zoektocht naar juridische gerechtigheid van de slachtoffers. Dat verhaal wordt uitsluitend verteld door de advocaten van de slachtoffers.

Dat eenzijdige perspectief is wat dit aspect van de reportage betreft problematisch.

In essentie brengen ze een relaas van een corrupte rechtsgang in zowel de burgerrechtelijke als strafrechtelijke procedure.

Men heeft het over:

“clandestiene zittingen”
het illegaal doen verdwijnen van de belangrijkste bewijzen
het boven de wet staan van “de kerkelijke autoriteiten”

De schuldigen zijn dan de advocaten van tegenpartijen, partijdige/corrupte rechters en procureurs.

Dat zijn ernstige beschuldigingen. Zeker wanneer ze afkomstig zijn van een advocaat.

Een advocaat vervult een centrale positie binnen de rechtsbedeling, en in die sleutelrol draagt hij bij tot het vertrouwen van de burger in de rechterlijke macht binnen de democratische rechtsstaat.

Uiteraard betekent dit niet dat een advocaat geen kritiek mag geven op rechterlijke uitspraken of het verloop van een procedure. Scherpe kritiek vergt wel een correcte weergave van de feiten en ernstige bewijzen. En daar wringt het schoentje.

Het valt te betreuren dat de makers van de reportage zomaar genoegen hebben genomen met de boude beweringen van advocaten die één partij vertegenwoordigen.

Niets werd geverifieerd of aan tegenspraak onderworpen.

Had men dit wel gedaan, dan zou men te weten zijn gekomen dat er geen clandestiene zittingen zijn geweest, geen stukken onwettig zijn verdwenen, en dat alle dossierstukken grondig werden onderzocht.

Men zou dan ook zien dat de burgerlijke partij ruim de kans kreeg om alle stukken in te kijken (zelfs via een digitale kopie), dat de beslissing tot teruggave van bepaalde stukken inmiddels al meer dan acht jaar bekend was bij alle betrokkenen, en dat de burgerlijke procedure niet gestrand is op immuniteit van het Vaticaan maar wel op een slecht opgestelde dagvaarding.

Dat laatste verifiëren was nochtans niet moeilijk: het staat letterlijk in het arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens van 12 oktober 2021.

Door in Godvergeten op geen enkele manier het narratief van de advocaten in vraag te stellen, werd de emotie in de reportage gekruid met feitelijk onjuiste informatie. Daardoor is een vergiftigd debat ontstaan met als conclusie dat ‘de kerk’ (gemakkelijkheidshalve voldoende vaag gehouden) niet uitsluitend alleen verantwoordelijk is voor het misbruik, maar ook nog eens voor het corrumperen van justitie.

Het beeld van justitie is dan dat van een gewillig speeltje in handen van die ‘kerk’.

Wie justitie vandaag kent, weet dat dit te gek is voor woorden, maar bij gebrek aan tegenspraak is men er wel in geslaagd die schijn te wekken.

De reactie van het federaal parket net voor het weekend komt te laat voor de schade die reeds is aangericht.

Nochtans is het een feit dat Operatie Kelk kosten noch moeite heeft gespaard om het verleden (de oudste feiten van 1947…) te onderzoeken.

Dat een onderzoek niet altijd het door de burgerlijke partijen of hun advocaten gewenste resultaat heeft opgeleverd, is op zich geen fout van het onderzoek.

Net zoals het feit dat justitie grenzen heeft: doden kunnen niet meer veroordeeld worden, verjaarde feiten niet meer beoordeeld.

De vraag is of we soms niet te veel verwachten van justitie. De advocate van de burgerlijke partijen l i et het voorbije weekend optekenen dat bisschop Bonny eigenlijk enkel nog mag zeggen dat de kerk juridisch aansprakelijk is. Voor de rest zou hij beter zwijgen.

Dit is een al te reductionistische visie. Het verleden laat zich niet alleen uitdrukken in termen van strafrechtelijke schuld of burgerrechtelijke aansprakelijkheid. Dat is ook wat verschillende slachtoffers mij de laatste dagen expliciet zeggen.

Als we leed werkelijk willen helen, moeten we misschien eens buiten een strikt juridisch kader durven te denken.

Het is in Vlaanderen allemaal begonnen met een West-Vlaamse bisschop.

Misschien vinden we een deel van de oplossing wel bij een Zuid-Afrikaanse bisschop: Desmond Tutu, de voorzitter van de Waarheids- en Verzoeningscommissie in Zuid-Afrika.

De bedoeling van zijn commissie was het leed en het onrecht aan te pakken vanuit de behoefte die er is aan begrip maar niet aan wraak, aan genoegdoening maar niet aan vergelding, aan verbondenheid – ubuntu – en niet aan slachtofferschap.

In de gewone rechtsgang is daar geen plaats voor. Als advocaat moet je daar ook op wijzen in plaats van valse hoop te creëren.