Hij legde zijn opnametoestel op tafel. En nadien veranderde alles. Wie is Mark Vangheluwe, de ‘neef van de bisschop’, die een boek schreef over het seksueel misbruik door ‘nonkel Roger’ en nu in de aangrijpende documentaire Godvergeten een gezicht krijgt?
Cathy Galle – De Morgen
Wie is Mark Vangheluwe, het slachtoffer dat de bal aan het rollen bracht in de kerk?
“We dragen het verslag in het bijzonder op aan de moed van het slachtoffer waarmee alles begon. Een man van veertig die durfde te getuigen over seksueel misbruik, tegen alle hiërarchie in. Het dwong respect af, het gaf een onbekende massa plots een stem.”
Zo staat het letterlijk in het voorwoord van het eindrapport uit 2010 van de commissie-Adriaenssens. Een commissie opgericht binnen de kerk, geleid door kinderpsychiater Peter Adriaenssens, waar slachtoffers van seksueel misbruik gehoord werden.
Het slachtoffer waar de kinderpsychiater naar verwees is Mark Vangheluwe, de neef van de voormalige bisschop van Brugge Roger Vangheluwe. De man werd door zijn ‘nonkel Roger’ misbruikt van zijn vijfde tot zijn achttiende.
“Het begon rond Pasen”, vertelt hij in de Canvas-documentaire Godvergeten.
“Ik mocht van hem met die grote stok de paaskaars aansteken. En moest mijn kleren uittrekken. Ik stond daar naakt in die kapel.
‘Onbedekt gelijk een engelke’, zei hij. Jezus stond te kijken en leek op z’n gemak. Toen gebeurde het.”
OPGENOMEN
Het misbruik duurde meer dan dertien jaar. Decennialang kon hij er niet over praten, de schaamte en de walging waren te groot.
Tot hij in 2010 besloot om zijn nonkel te confronteren en hem te vragen af te treden als bisschop.
Het was een periode waarin in heel wat landen schandalen van misbruik binnen de kerk naar boven kwamen en ook bij ons doken er stilaan verhalen op.
Hij vroeg een gesprek aan met zijn nonkel en met diens overste.
Tot zijn eigen verbazing dook op dat gesprek naast nonkel Roger niet de toenmalige aartsbisschop André Léonard, maar wel diens voorganger kardinaal Godfried Danneels op.
Die probeerde het gebeuren vooral te minimaliseren en de neef ervan te overtuigen dat ook de bisschop zelf hier onder leed en vergiffenis verdiende.
Toen dat niet lukte, vroeg hij hem te wachten tot de bisschop met pensioen ging vooraleer een klacht in te dienen.
Wat de kardinaal en de bisschop niet wisten is dat de neef het hele gesprek opgenomen had.
“Het was niet dat ik met voorbedachten rade het gesprek had opgenomen om er achteraf iets mee te doen”, vertelt de neef in de Canvas-reportage.
“Tijdens zo’n emotioneel gesprek weet je op het moment zelf niet altijd of je alles wel goed gehoord hebt. Ik wou het zelf nadien kunnen herbeluisteren en ook aan mijn vrouw laten horen.”
Bij het thuis herbeluisteren werd het hem pas duidelijk hoe bezwarend en moreel onverantwoord de tape was.
Hij liet kardinaal Danneels weten dat hij de tape had en als hij niet ingreep die wereldkundig gemaakt zou worden.
Een week later gaf aartsbisschop Léonard een persconferentie waarin die aankondigde dat bisschop Vangheluwe het seksueel misbruik had bekend en zelf ontslag had genomen.
Het was niet minder dan een bom die ontplofte.
En wat volgde was een lawine aan misbruikverhalen. Honderden slachtoffers, die jarenlang hadden gezwegen, deden dat plots niet langer meer.
Zowel bij de commissie-Adriaenssens als bij priester-auteur Rik Devillé, die al jarenlang slachtoffers bijstond, stroomden de verhalen binnen.
Uiteindelijk kwam er een gerechtelijk onderzoek, Operatie Kelk, en een parlementaire onderzoekscommissie naar seksueel misbruik binnen de kerk.
Voor een deel van de slachtoffers kwam er erkenning en een vergoeding, de rest bleef teleurgesteld achter. Maar toch is er sindsdien een kentering. Het grote publiek schoot wakker en de kerk kreeg het zwaar te verduren. En slachtoffers voelden zich voor het eerst gehoord en vooral ook geloofd.
“Ik ben er zeker van dat het alleen maar door die opname was en door het feit dat Mark dreigde om er mee naar buiten te komen, dat er daadwerkelijk iets gebeurde”, zegt advocate Christine Mussche, die de afgelopen jaren tal van slachtoffers, onder wie ook Mark Vangheluwe, bijstond.
VANUIT ‘HET VERBORGENE’
De opname, ook wel de Danneels-tapes genoemd, was dus een trigger.
Maar bij de gevallen bisschop zelf was weinig schuldinzicht te merken. Tijdens het verhoor bij de gerechtelijke politie verklaarde hij onder andere dat het de vijfjarige Mark zelf was die het initiatief nam.
Een jaar na zijn ontslag gaf Roger Vangheluwe zelf vanuit ‘het verborgene’ – het klooster in Frankrijk waar hij onderdak en psychiatrische begeleiding kreeg – een interview aan het toenmalige VT4.
Daarin minimaliseerde de geestelijke het misbruik van zijn neefje en noemde hij het ‘een relatietje’, iets wat volgens hem in die tijd “echt niet zo abnormaal was”.
Jaren later schreef Mark Vangheluwe zijn verhaal neer in een boek, dat nog altijd naar adem doet happen.
In Brief aan de Paus beschrijft hij wat hem overkomen is.
“Zijn handen, ze zijn overal… op mijn buik… aan mijn billen aan mijn… hij speelt ermee… trekt eraan… eerst traag en daarna snel…heen en weer… voelend of er vocht uit komt… likkend… proevend…”, schrijft hij.
En ook: “Hij had me in een versmachtende wurggreep. Ik kreeg geen adem meer en stikte, traag maar zeker onder het stinkend, behaard en vettig lichaam. Ik onderging het gewoon en sloot me af van de buitenwereld.”
Hij beschrijft in het boek ook hoe zijn familie er mee onder geleden heeft.
“Ik had graag gehad dat vooral vader eindelijk eens een poging deed om wat empathie te tonen en zich gewoon eens inspande om te luisteren naar hetgeen ik wilde zeggen.
“‘Het is toch zo erg niet, negeer en doe voort, verdomme toch’, zei hij.
“Vader streed meer voor de glorie van broerlief dan mij te aanhoren en op te komen voor zijn zoon.”
Nu vertelt hij in Godvergeten voor het eerst voor de camera zijn verhaal. Nog meer praten met de media doet hij liever niet. Volgens zijn omgeving wil hij de spotlight niet alleen op zichzelf gericht zien, maar op alle slachtoffers.
Wie vragen heeft of hulp zoekt bij seksueel grensoverschrijdend gedrag, misbruik of geweld kan terecht bij hulplijn 1712.
Beeld VRT
Lees ook
Lees ook
Vul hieronder de zoekopdracht Godvergeten in en vind meer berichten.
Bron: De Morgen