De schrijver Jeroen Olyslaegers volgt het Reuzegom proces in opdracht van Humo. Hieronder kan u zijn Facebook reactie lezen na de eerste 2 zittingsdagen.
Dienstmededeling: mijn stuk over het Reuzegomproces staat volgende week dinsdag in Humo. Ik schrijf over wat ik voel en wat ik denk over de verhoren tijdens die twee procesdagen, alsook wat voor bagage ik meebreng naar het proces, en heb dat zo eerlijk en zo confronterend mogelijk gedaan.
Uiteraard was ik van plan om volgende week terug in Hasselt te zijn om de pleidooien te horen. Maar de zaak wordt allicht uitgesteld…
Ik schrijf daar niets over in mijn stuk omdat die informatie ons gisteren heeft bereikt.
Niettemin ga ik proberen om vanuit wat ik heb gezien en geleerd samen te vatten van wat daar nu is gebeurd. Indien juristen of advocaten mij willen corrigeren, feel free.
Bij zo’n correctionele rechtbank zijn er drie rechters aanwezig. Het is de voorzitter van de drie die de vragen stelt aan de beklaagden.
Het was ook zij die op het eind van de eerste procesdag aankondigde dat zij de klacht zou ‘herkwalificeren’ tot ‘opzettelijke slagen en verwondingen met de dood tot gevolg’. De strafmaat hiervoor is maximum vijf jaar, maar de bewijslast is lichter.
Voorheen was het ‘onopzettelijke doding’, met een strafmaat van maximum tien jaar, maar uit de verhoren werd volgens mij duidelijk dat dit niet te bewijzen zou zijn. De beklaagden hebben een uitgekiend verhaal waarbij ze zowel zichzelf als de groep beschermen, zoveel werd duidelijk. Uiteraard is dat hun goed recht. Ik zie ze niettemin vrijwel uitsluitend als groep, en wat er daar gebeurde in Leuven en in Vorselaar op 3-5 december is enkel te begrijpen via groepsdynamiek. Die bedenking staat uiteraard los van wat er in een rechtbank gebeurt.
Zo’n proces is tot op zekere hoogte een spel, maar is het dan oké om de inzet van het spel te veranderen tijdens het spel? Is dit niet iets wat op voorhand kan worden ingecalculeerd?
Ik checkte bij twee betrokken advocaten of zo’n herkwalificatie meer voorvalt. Het is niet echt uitzonderlijk, kreeg ik te horen, maar het was wel vervelend, want alle advocaten moesten nu hun mogelijke conclusies herbekijken gezien de beschuldiging gedeeltelijk is aangepast en dat kost tijd. Nog iets: mevrouw de voorzitter kondigt op maandag 26 april aan dat de zaal twee dagen niet beschikbaar is. Niemand weet waarom. Ik snap daar dus écht niks van. Kon dit nu echt niet worden voorzien? Verbijsterd was ik en blijf ik. Weet ge wat ik ook denk? Is dit niet gewoon gepruts? Kan er geen beter agendabeheer worden verzonnen? Maar wat weet ik van de toestanden ‘backstage’? Niks.
Op het einde van een lange procesdag met aardig wat emoties komt het Openbaar Ministerie aan het woord. De procureur doet een hele uitleg dat het toedienen van schadelijke stoffen valt onder ‘opzettelijke slagen en verwondingen’. Oké, ik volg. Op dat moment ben ik wel aan het denken over wat die schadelijke stoffen kunnen zijn. Is het de vissaus waaraan Sanda uiteindelijk aan overleed, of is het ook de enorme hoeveelheid alcohol die hij de dag ervoor gedwongen werd te drinken, en al die andere crap, de papjes die gebruikelijk zijn bij zo’n doop? Kortom: wat is een schadelijke stof?
Nadat het Openbaar Ministerie de strafmaat heeft voorgesteld voor elke beklaagde lijkt dat het nieuws te zijn en journalisten maken zich klaar om te vertrekken.
Maar dat is buiten mevrouw de voorzitter gerekend. Met steeds luidere stem verkondigt zij dat zij als rechter met handen en voeten gebonden is, dat het OM zich beperkt tot 5 december, vanaf 12u en voor de feiten gepleegd in Vorselaar. Wat dus betekent: enkel de vissaus die Sanda moest drinken om een visje uit te braken.
Ik ben moe en snap de grote emotie niet van mevrouw de voorzitter. Ik ben niet de enige die dat niet snapt. Ik zie nogal wat verbijstering.
De volgende dag lees ik dat het Openbaar Ministerie zich helemaal niet heeft willen beperken tot 5 december, al staat dit wel in de schuldverordening te lezen. Is dan de kous af? Neen.
Nu snap ik er nog minder van. Wat is toch dit drama? Iedereen haalt scherp uit naar elkaar. Kan dit nu echt niet simpeler worden opgelost? Heeft het OM een fout gemaakt? Is dit bewust gebeurd? Heeft mevrouw de voorzitter een fout gemaakt door hier een punt van te maken of is ze net zeer alert? Ge weet het niet. De meningen hierover spreken elkaar tegen…
Gisteren komen we te weten dat de advocaten van de familie van Sanda vinden dat er klare wijn moet worden geschonken, want ook zij willen dat alle dagen van die doop kunnen worden voorgelegd voor een finaal oordeel. Dat snap ik wél. Uiteraard willen die dat alles aan bod komt. Dat is toch ook het eerlijkste, niet? Ook voor ons allemaal en hoe we hier tegenover staan in een samenleving? De prijs die hiervoor moet worden betaald is niettemin hoog: want het hof van beroep moet zich hierover uitspreken en dat zal tijd kosten.
Ten vroegste dit najaar, zegt een van de advocaten van de beklaagden. Watte?
Wie de zaak al langer volgt, of de twee procesdagen heeft meegemaakt weet dat tijd hier een ware sloper is voor het gemoed. Het is echt verschrikkelijk voor iedereen die er mee te maken heeft.
Ik denk dat ik de juridische logica snap in deze fase van wat ik maar het ‘spel’ blijf noemen. Het moet juist zijn anders kan er nog van alles worden gewraakt, bij elke stap is er wel een juridische context en rationalisering.
En toch is dit een symptoom van een onmenselijk systeem, zowel voor de slachtoffers als voor de beklaagden. Het is in feite een gijzeling. Eigenlijk zou ook dit simpelweg een strafbaar feit moeten zijn.
Sanda Dia kwam begin december 2018 om het leven.
Allicht een volle vier jaar later (en misschien nog later) zal er een uitspraak komen over hoe hij het leven liet en wie er zal worden voor gestraft…
Ik wens de familie en vrienden van Sanda heel veel moed en kracht. Wat men van jullie vergt is simpelweg uitputtend.
Ik vind het ook een ware schande.
Jeroen Olyslaegers
