Tom Lanoye veegt in een pamflet de vloer aan met het antiwokediscours. ‘Wie een echt doembeeld zoekt, begint beter bij de strijd tegen politici zoals Geert Wilders, Donald Trump en Jean-Marie Dedecker.’
Bart Brinckman – De Standaard
Misschien zou Het spook van woke de lading wat duidelijker dekken dan Woke is het nieuwe Marrakechpact (of: Hoe ons Capitool elke dag wordt bestormd).
Het vraagt enige voorkennis om te begrijpen waar Tom Lanoye met zijn jongste werk naartoe wil.
Tijdens een boekvoorstelling in de Oostendse boekhandel Corman – in de marge van Theater Aan Zee – excelleerde de auteur woensdagmorgen met een politieke onemanshow die elke concurrent naar huis speelde. Hij kreeg het er zelf ‘warm’ van. Dat mocht wel op deze erg frisse, winderige dag.
Lanoye las passages voor uit het pamflet dat hij had geschreven naar aanleiding van zijn Paul Verbraeken-lezing in april.
Verbraeken was een te vroeg gestorven denker en medeoprichter van Charta ’91, een organisatie die de opkomst van het Vlaams Blok (tegenwoordig Vlaams Belang) wilde tegengaan (‘wat ons niet is gelukt’, moest medeoprichter en VUB-socioloog Eric Coryn bij de inleiding toegeven).
Lanoye was gestruikeld over een citaat uit Over woke, het boekje dat Bart De Wever eerder dit jaar publiceerde:
‘Vlaanderen is onze democratische gemeenschap. De Vlaamse identiteit is derhalve het enige vehikel dat deze relance naar een (h)echte res publica kan dragen. Daarvoor is op de eerste plaats een omslag nodig in de intellectuele cultuur weg van het postmodernisme/wokisme.’
Het bevruchtte bij Lanoye niet alleen de gedachte voor een pamflet, het ontstak ook zijn verontwaardiging, die hij in Oostende een uur lang etaleerde.
Hersenkronkel
Met flair overliep Lanoye de agenda van het jongste N-VA-partijcongres in Antwerpen. De partij zette tien ambities in het uitstalraam.
‘En hoe heet die ultieme ambitie die alle voorgaande in belang overstijgt?
“Identiteit.”
Dat wordt de kern van een campagne van een partij die inmiddels al vijftien jaar mee-eet uit de vleespotten van de macht’, sneerde hij.
In enkele video’s klaagden militanten (‘het lijkt soms een wedstrijd wie de grootste seut mag zijn’) tijdens het congres dat ze moeten ‘wegkruipen’ als ze zich als Vlaming affirmeren.
Een ‘draaikolk van grootspraak en permanente verongelijktheid’, noemde Lanoye het.
Hij bespeurde erin een ‘meervoudige bron dat het verwijt aan tegenstanders opborrelt dat zij maar “zelfhaters” zijn, “oikofoben”, omdat ze een andere mening zijn toegedaan. Een mening die meteen kan worden afgeserveerd als zijnde ongeldig.’
Deze ‘hersenkronkel’ delen ‘alle nationalisten, ook “die van ons”, van gematigd tot ronduit fascistisch – met politici zoals Geert Wilders, Donald Trump, Viktor Orban (…) en Jean-Marie Dedecker’.
Hij besloot zijn tirade: ‘Wie een echt bestaand doembeeld zoekt, kan misschien daar beginnen.’
De uit het Waasland afkomstige Antwerpenaar dreef de spot met het oubollige taalgebruik van De Wever (‘derhalve’) en hekelde dat het discours van de burgemeester ‘iedere kruimel van kritiek oppikt als een bewijs van de onverdraagzaamheid en alomtegenwoordigheid van “de wokewaanzin”.’
Hij begreep vooral niet dat De Wever in de Vlaamse identiteit het enige vehikel ziet tegen dat vermaledijde woke-isme, laat staan dat het met initiatieven zoals Het verhaal van Vlaanderen moet worden aangezwengeld.
‘Ik versterk de Vlaamse identiteit al heel mijn leven, en met enig succes.’
Boreale deelstaat
Lanoye opende zijn conference met een citaat van Albert Einstein:
‘Nationalisme is een kinderziekte, de mazelen van de mensheid.’
Het was de prelude van een donderpreek over de kritiek op het taalgebruik van Tom Waes in Het verhaal van Vlaanderen, die onder andere voormalig minister-president Geert Bourgeois (N-VA) had gegeven.
De schrijver serveerde af met een vergelijking: ‘Behalve onder Brasschaatse klanklittekens gaat Brave Jan (Jambon, minister-president en partijgenoot, red.) gebukt onder dwangmatige onsamenhangendheid qua zinsopbouw.
´In Vlaanderen kun je daar minister-president mee worden, zelfs minister van Cultuur. Zeg nu nog eens dat onze boreale deelstaat niet uitblinkt in positieve discriminatie.’
De ‘deug-Vlaming’ is volgens Lanoye niet op zoek naar klare taal maar naar ‘collectieve soumission’.
De ‘kortste definitie van Vlaams-nationalisme’ vatte hij samen als een ‘verplichte gezamenlijke masturbatie’.
Het gaat gepaard met een drievoudig glijmiddel: ‘vlagvertoon, samenzang en bovenal een verleden dat zorgvuldig in scène is gezet’.
Kon Lanoye nog genieten van Het verhaal (met re-enactments die als twee druppels water op The masked singer leken), met de politieke voorgeschiedenis van de Canon voor Vlaanderen heeft hij het een stuk lastiger.
Zijn oordeel: ‘Artiesten beschrijven identiteiten, ideologen schrijven ze voor. Geen van beide groepen heeft helemaal gelijk. Artiesten geven dat ongelijk toe en maken er toch hun beroep van. Ideologen geven hun ongelijk nooit toe en maken er net zo goed een beroep van.’
Zijn pamflet kristalliseert zich tot een kamerbrede veroordeling van het nationalisme zoals de N-VA en haar leider dat in de markt zet. De politieke tegenstanders van de N-VA doen het hem in scherpzinnigheid niet na.
Alvast in de boekhandel Corman speelde Lanoye een thuiswedstrijd.
Op tournee
De titel van zijn pamflet verwijst naar het Marrakech-pact, een niet-bindend migratiepact van de Verenigde Naties waarover de N-VA de regering in eind 2018 liet vallen, met een stevige verkiezingsnederlaag tot gevolg.
Lanoye voorspelt in 2024 een herhaling van de geschiedenis met het door De Wever gepredikte antiwokisme. De Antwerpse burgemeester voert immers een cultuuroorlog op het terrein van Vlaams Belang.
De Wever maakte met zijn antiwokediscours een tournee langs de universiteiten.
Lanoye, die binnenkort 65 jaar wordt, heeft als verjaardagsgeschenk aan zichzelf een gelijkaardige plan. Hij denkt eraan het volledige pamflet voor te lezen. Acht uur, rekende hij voor. Dat wordt een lange zit. Maar zijn rijk, metaforisch en geestig taalgebruik houdt, wie weet, iedereen bij de les.
Tom Lanoye, Woke is het nieuwe Marrakech-pact (of hoe ons Capitool elke dag wordt bestormd) – een pamflet, VUBpress, 123 blz., 18,5 euroDe auteur brengt zijn conference nog woensdagavond om 17.30 uur en om 23.30 uur in boekhandel Corman in Oostende
Lees ook
- Tom Lanoye
Bart De Wever gaat zijn tanden stukbijten op woke - Woke
Het scheldwoord voor alles waarmee Bart De Wever het niet eens is - Tom Lanoye
De Wever pikt elke kritiek op als bewijs van alomtegenwoordige wokewaanzin - Walter Pauli
De zaak-Dalilla Hermans – Als antiwoke racisme wordt - Woke
Tom Lanoye houdt voordracht van zes uur
De integrale voordacht van ‘Woke is het nieuwe Marrakech-pact’ - Joël De Ceulaer
Bart De Wever versus Tom Lanoye – Wie schreef het sterkste pamflet - Bart Eeckhout
Hier spreekt een politicus die het einde van zijn loopbaan voelt naderen - Tom Lanoye en Bruno De Wever
Bij extreemrechts lopen niet toevallig verknipte nichten rond - Jeroen Van Horenbeek
De eerste woke-lezing van Bart De Wever (N-VA) in Leuven – Hoe woke onze cultuur vernietigt
Bron: De Standaard