In Antwerpen moet stadsbouwmeester Christian Rapp als neutraal scheidsrechter het beeld van een te nauwe relatie tussen het Antwerpse college en projectontwikkelaar Ghelamco counteren. Tegelijk werkt zijn architectenbureau in Gent samen met diezelfde projectontwikkelaar. Volgens Ghelamco is er geen enkel verband tussen beide projecten, ‘laat staan van belangenvermenging of enige schijn van belangenvermenging’.
Tom Cochez – Steven Vanden Bussche – Apache
Met een zogenaamde collegiale brief zette Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) de deur wagenwijd open voor een immens bouwproject op de Copernicussite achter de Antwerpse Zoo, beschreef Apache vorig jaar.
Om de perceptie van al te grote gedienstigheid ten aanzien van projectontwikkelaar Ghelamco te keren, stelde schepen voor Ruimtelijke Ordening Annick De Ridder (N-VA) de Antwerpse stadsbouwmeester Christian Rapp aan.
In Antwerpen moet stadsbouwmeester Christian Rapp het publieke belang verdedigen ’tegen’ Ghelamco. In Gent werkt zijn architectenbureau samen met de projectontwikkelaar
Vanuit zijn neutrale positie als stadsbouwmeester diende Rapp het publieke belang te verdedigen in het Copernicus-dossier. Bovendien werd het plan van Ghelamco omschreven als ‘stadsbouwmeesterproject’.
Het beeld van Rapp als neutrale bemiddelaar krijgt nu een flinke deuk. In Gent blijkt diens architectenbureau Rapp+Rapp namelijk samen te werken met Ghelamco en het Gentse stadsontwikkelingsbedrijf SoGent voor een groot project aan de Oude Dokken.
Anders gezegd: in Antwerpen wordt Rapp als scheidsrechter geacht het publieke belang te verdedigen, in Gent is hij ploegmaat van Ghelamco.
De dubbele pet van Rapp voedt verder het beeld van de Antwerpse immocratie. Het helpt bovendien niet dat voormalig schepen van Ruimtelijke Ordening Rob Van de Velde (N-VA) in het ruimere Copernicus-dossier mee aan tafel zat, in opdracht van Ghelamco.
Sfeerschepping
“We zijn de verdachtmakingen en sfeerschepping grondig beu.”
Schepen Annick De Ridder reageerde vorig jaar in Het Nieuwsblad enigszins korzelig op de onthulling van Apache over de plannen van Ghelamco.
De projectontwikkelaar wil achter de dierentuin in Antwerpen een project ontwikkelen met een bouwvolume dat ruim 40% hoger ligt dan het huidige kantorencomplex van VDAB.
Voormalig schepen van Ruimtelijke Ordening Rob Van de Velde (N-VA) zat mee aan tafel in opdracht van Ghelamco
Meer nog dan met het uitlekken van de plannen zelf, zat het Antwerps college verveeld met de publicatie van de ‘dubbele brief’ van De Wever aan de projectontwikkelaar.
Met de finaal verstuurde brief zette de burgemeester de deur open voor het immense bouwproject. Nog interessanter is de originele brief die oorspronkelijk klaarlag, maar nooit werd verzonden. De inhoud van die twee brieven botst namelijk frontaal.
In essentie formuleren beide brieven een antwoord op de vraag van Ghelamco of de zestien jaar oude stedenbouwkundige beperkingen op de Copernicussite nog gelden. Die beperkingen werden opgelegd bij de toenmalige verkoop van het gebouw.
Het antwoord daarop is cruciaal. Als die regels nog steeds gelden, dan zouden ze de uitbreidingsplannen van Ghelamco fnuiken. Gelden ze niet meer, dan zou Ghelamco flink kunnen uitbreiden. Mits de bereidwillige hulp van de stad.
In de eerste brief die klaarlag op 24 december 2021 is het antwoord op die cruciale vraag negatief: de regels gelden nog en Ghelamco moet zich daarnaar schikken.
In de finale brief die tien dagen later werd verstuurd, blijkt het antwoord plots gekeerd: de regels uit de verkoopakte van 2006 gelden niet meer. De deur naar uitbreiding staat dus wagenwijd open.
Het college stelt zich in die finale brief ook opvallend coöperatief op:
“We voelen de noodzaak om in het licht van deze gewijzigde omstandigheden en opportuniteiten de toenmalige uitgangspunten en voorwaarden te moeten herbekijken. Hierbij zullen we ook de bredere context van de site en de omgeving in acht nemen.”
Royal Antwerp FC
Vanwaar die plotse wijziging? Een wijziging die Ghelamco bovendien als gegoten past?
Nog in Het Nieuwsblad verklaarde De Ridder daarover dat de oorspronkelijke brief gewoon een “werkdocument” was, opgesteld door de administratie, zonder officieel karakter.
Prominente N-VA’ers zetelen in de raad van bestuur van de door Ghelamco uit het slop getrokken voetbalploeg Royal Antwerp FC
Dat werkdocument werd dan vervolgens door het college aangepast omdat – in tegenstelling tot wat de eigen administratie daar kennelijk over stelde – “de verkoop van de gebouwen gebeurde onder contractuele voorwaarden die vandaag niet meer bindend zijn”.
Nog volgens De Ridder werden de gebouwen immers “op de private markt doorverkocht, waarbij de bewuste verkoopsvoorwaarden niet zijn overgenomen”.
Dat is een vreemde redenering. Er is namelijk geen formele doorverkoop geweest van het gebouw. Enkel de aandelen van de vennootschap die eigenaar was en is van de site, werden doorverkocht. De precieze juridische implicatie daarvan is voer voor specialisten.
De Copernicussite is bovendien niet het enige grote vastgoeddossier waar het stadsbestuur de rode loper uitrolt voor Ghelamco.
Een ander dossier, op Linkeroever, is nauw gelieerd met het hele PFAS-dossier rond 3M én met het dossier-Coppernicus.
Parallel is er de aanwezigheid van prominente N-VA’ers in de raad van bestuur van de door Ghelamco uit het slop getrokken voetbalploeg Royal Antwerp FC. Dat versterkt verder het beeld van de nauwe relaties tussen de (Antwerpse) N-VA en Ghelamco.
Bovendien duikt Rob Van de Velde, de voormalige schepen van Ruimtelijke Ordening, op in het dossier van de Copernicussite.
Lobbyist wil Van de Velde zichzelf niet noemen en bij het stadsbouwmeesterproject zelf is hij naar eigen zeggen niet betrokken. Wel bij het verhuisdossier van het Vlaams Administratief Centrum (VAC) waarvoor Ghelamco eerder kandideerde.
“Als Prince2 Practitioner (een soort gediplomeerd projectmanager, ToC/SB) was ik betrokken in het projectmanagement voor de kandidatuur VAC met Copernicus omdat die kwalificatie door de overheid vereist was. Maar die kandidatuur is door Ghelamco stopgezet.
“Verder beperkte mijn opdracht zich daarna tot het overleg met De Ploeg en De Zoo (als omwonenden van de site, ToC/SB). Dat gebeurde zeer transparant en tot ieders tevredenheid. Maar ook dat is afgelopen.”
Stadsbouwmeesterproject
Annick De Ridder hoopt alleszins de beeldvorming te keren van een stadsbestuur dat draait wanneer Ghelamco vraagt.
Antwerps stadsbouwmeester Christian Rapp moet het project rond de Copernicussite overschouwen. Het wordt een ‘stadsbouwmeesterproject’.
Architectenbureau Rapp+Rapp voert een ‘ruimtelijke verkenning’ naar de ontwikkelingsmogelijkheden van het megaproject van Ghelamco in Gent
Volgens de website van de stad brengt de stadsbouwmeester voor zo’n stadsbouwmeesterproject “initiatiefnemers van een project, stakeholders en adviserende diensten samen om een project te begeleiden” zodat “de verschillende initiatieven en belangen worden gekaderd in het ruimer geheel zodoende het project in te bedden in een integrale en overkoepelende langetermijnvisie”.
Op de Copernicussite zou Christian Rapp zich met andere woorden moeten opstellen als een soort bemiddelingsfiguur die de publieke belangen verdedigt en die indien mogelijk laat sporen met de private belangen van ontwikkelaar Ghelamco.
Rapps taak in Antwerpen staat echter op gespannen voet met de rol die zijn architectenbureau Rapp+Rapp in Gent opneemt.
Het Gentse stadsontwikkelingsbedrijf SoGent bevestigt dat er “verkennende gesprekken” lopen met Ghelamco om te zien op welke manier de ruimte aan de kom van het Houtdok kan ontwikkeld worden.
Rapp+Rapp voert een “ruimtelijke verkenning” naar de ontwikkelingsmogelijkheden van het megaproject. Ook BUUR (Sweco) is bij het project betrokken. Ghelamco wijst erop dat SoGent daarbij aan het roer zit.
“Ghelamco is samen met het Gentse stadsontwikkelingsbedrijf grondeigenaar van het Houtdok. SoGent heeft ons verzocht om samen een offertevraag op te stellen voor het aanstellen van een ontwerpteam voor de opmaak van een scenario-onderzoek/analyse voor het deelproject Houtdok”, zegt senior development manager Lorenzo De Lannoy.
“SoGent, dat voor rekening van zichzelf én Ghelamco optrad, schreef als exclusieve formele aanbestedende overheid zeven kandidaten aan, ook internationale kandidaten. SoGent ontving drie inschrijvingen, waarvan een beoordelingscommissie op basis van een extensief gunningsverslag oordeelde dat het ontwerpconsortium ‘Rapp+Rapp & BUUR part of Sweco’ de meest geschikte kandidaat is. De effectieve aansturing en opvolging van het ontwerpconsortium is in handen van een leidend ambtenaar van SoGent.”
Houtdok
Het Gentse project situeert zich in een voormalig havengebied tussen de volkswijk Muide en het station Gent-Dampoort. Al meer dan tien jaar wordt daar gewerkt aan een gloednieuw stadsdeel, waarbij langs het Houtdok meer dan duizend woningen zijn gepland.
De kop van de Oude Dokken, aan de kant van de volkswijk Muide, is grotendeels eigendom van SoGent. De rest is eigendom van Ghelamco. Die verdeling weerhoudt de vastgoedontwikkelaar er niet van om het volledige gebied online als onderdeel van zijn portefeuille te presenteren.
Aan de kop van de Oude Dokken beslisten SoGent en Ghelamco om samen te ontwikkelen. In 2011 werd daarvoor een nieuw ruimtelijk uitvoeringsplan opgemaakt.
De bestemming van het stuk grond van Ghelamco werd daarbij gewijzigd in functie van een “stedenbouwkundig efficiënter ruimtegebruik”.
Langs het Houtdok mag maximaal achttien meter hoog gebouwd worden, behalve op de hoek Chinastraat-Aziëstraat. Op dat stuk van Ghelamco zijn volgens de voorschriften bouwhoogtes tot 28 meter toegelaten.
De hele kwestie hangt nauw samen met het fameuze Gentse Ghelamco-dossier: de terreinen kwamen indertijd in handen van de gevallen Optima-topman Jeroen Piqueur.
Ghelamco en Optima sloten in 2008 een optieovereenkomst voor de overdracht van aandelen in de projectmaatschappij die uiteindelijk de Ghelamco Arena zou bouwen. Toen nam Ghelamco ook het bedrijf over met de terreinen aan het Houtdok.
Ghelamco bouwde dus niet alleen een voetbalstadion, maar kreeg zowel aan de Oude Dokken als naast de Ghelamco Arena zelf interessante ontwikkelbare stukken grond in handen.
Belangenconflict
Wat in Gent finaal uit de buis kom, is afwachten. Wel staat vast dat Ghelamco in Gent samenwerkt met het bureau van Christian Rapp.
In Antwerpen vertegenwoordigt hij dan weer het publieke belang ’tegen’ Ghelamco. Christian Rapp ging niet in op onze vragen of en hoe beide petjes te combineren vallen.
In de Antwerpse buurgemeente Schoten ging het bureau van Christian Rapp voor een groot project in zee met Triple Living
Eerder plaatsen de Antwerpse oppositiepartijen Groen en PVDA in Knack al vragen bij een gelijkaardig potentieel belangenconflict: in de Antwerpse buurgemeente Schoten ging het bureau van Rapp voor een groot project in zee met Triple Living, de projectontwikkelaar achter onder meer Nieuw Zuid en de Slachthuissite in Antwerpen.
Volgens Groen en PVDA zoekt de stadsbouwmeester in Schoten “de grenzen op van wat deontologisch oorbaar is”.
Aan Knack zei De Ridder daar geen probleem in te zien.
De vragen van Apache over het dubbele petje van Christian Rapp in Antwerpen en Gent beantwoordt De Ridder niet.
Steven Vanden Bussche studeerde geschiedenis aan de UGent, gaf een tijdlang les in het volwassenenonderwijs en is sinds 2005 in de journalistiek actief. Sinds 2017 onderzoekt en schrijft Steven voltijds voor Apache.
Lees ook
Vul hieronder de zoekopdracht Apache in en vind meer berichten.
Bron: Apache