De aangepaste omgevingsvergunning voor de bouw van de Scheldetunnel roept nieuwe vragen op. De door Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) toegekende lozingsnormen voor PFAS wijzen samen met een aantal andere elementen in de richting van een verhaal op maat. Volgens minister Demir is er geen sprake van een voorkeursbehandeling voor bouwheer Lantis.
Tom Cochez – Apache
Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) zette vorige week vrijdag (18/11) het licht op groen voor een aanpassing van de omgevingsvergunning van Lantis voor de bouw van de Scheldetunnel.
De bouwheer van de Oosterweelverbinding vroeg daarbij onder meer lozingsnormen aan voor afvalwater dat PFAS bevat.
De terreinen waar Lantis de (aanloop) naar de Scheldetunnel bouwt zijn, zoals bekend, zeer zwaar verontreinigd met de forever chemicals die ernstige risico’s inhouden voor mens en milieu.
Initieel argumenteerde Lantis dat de zuivering van het bij de bouw van de tunnel opgepompte grondwater weinig zin heeft en technisch bijzonder moeilijk ligt.
De ecologische en economische kost van de zuivering van in totaal 885.000 m³ grondwater zou volgens Lantis beduidend groter zijn dan de schade eigen aan de lozing van het met PFAS-verontreinigde grondwater in de Schelde.
Nederland heeft sterke juridische argumenten om de omgevingsvergunning voor Lantis met succes aan te vechten
Dat was afgelopen zomer. Intussen werd het zogenaamde saneringsverbond afgesloten tussen minister Demir, Lantis en een aantal milieuorganisaties.
Het gros van de partijen die voor de Raad van State aantoonden dat de Oosterweelwerken leiden tot een verdere verspreiding van de PFOS-vervuiling en dus onwettig verliepen, ondertekende die overeenkomst niet.
De juridische uitkomst over de voortgang van de werken blijft bijgevolg onzeker, maar in het saneringsverbond werd intussen wel vastgelegd dat, ondanks de initiële argumentatie van Lantis, het opgepompte grondwater bij de bouw van de Scheldetunnel integraal gezuiverd moet worden voor het in de Schelde kan worden geloosd.
Het wordt bovendien uitkijken hoe Nederland met de aangepaste omgevingsvergunning omgaat. Eerder uitte de Nederlandse minister van Infrastructuur en Waterstaat al forse bezwaren tegen de aanhoudende PFAS-vervuiling van de Schelde vanuit de Antwerpse haven.
Door Apache geraadpleegde experten wijzen erop dat Nederland sterke juridische argumenten heeft om de omgevingsvergunning met succes aan te vechten.
“De toegekende lozingsnormen zijn strijdig met een aantal verplichtingen opgenomen in de Europese Kaderrichtlijn Water.”
‘Strikt’
Grondwater zuiveren betekent echter allerminst dat er geen PFAS meer zou zitten in het lozingswater dat na zuivering in de Schelde belandt. Vooral de zogenaamde korte PFAS, zoals PFBS en PFBA, zijn met de huidige technologie zeer moeilijk uit het verontreinigde grondwater te filteren.
De aangepaste omgevingsvergunning voorziet bijgevolg in een lozingsnorm van 0,1 microgram per liter (µg/L), voor elke verschillende PFAS afzonderlijk.
Het gezuiverde grondwater mag met andere woorden PFOS, PFOA, PFBS, PFBA, … bevatten, telkens met een concentratie van maximaal 0,1 µg/L.
Minister Zuhal Demir stemt voor de vergunning van Lantis in met een PFAS-norm die vijf keer hoger is dan de norm die de Vlaamse Regering in september goedkeurde
Die aanpak wordt door minister Demir in het bijhorend persbericht geduid als “strikte lozingsnormen”, zoals die ook bij andere bedrijven gelden.
“De norm is in lijn met het tijdelijke handelingskader zoals het is opgenomen in het tweede tussentijds rapport van Karl Vrancken (opdrachthouder coördinatie aanpak PFAS-verontreiniging voor de Vlaamse Regering, ToC) voor de aanpak van de PFAS-problematiek”, zegt Demirs woordvoerder Andy Pieters.
“Er wordt geen voorkeursbehandeling gegeven.”
Toch is de keuze voor 0,1 µg een stuk minder “strikt” dan minister Demir graag voorhoudt. De Vlaamse Regering besliste al in september om een veel lagere lozingsnorm van 0,02 µg/L op te leggen. Die aanpassing verschijnt nog dit jaar in het Belgisch Staatsblad.
Ook al is er een overgangsperiode van een jaar voorzien, de vaststelling blijft dat minister Demir instemt met een norm die vijf keer hoger ligt dan wat de eigen Vlaamse Regering recent besliste. Bovendien gaat het om de lozing van een gigantisch volume aan grondwater in de Schelde, en gedeeltelijk ook in het aanpalend natuurgebied Blokkersdijk.
Economische verzuchtingen
Het concrete beleid rond Oosterweel negeert dus opnieuw de nieuwste wetenschappelijke inzichten en plooit zich volledig naar economische verzuchtingen. Die aanpak loopt sinds de aanvang als een rode draad door de hele PFAS-affaire.
Mocht minister Demir aan Lantis de verstrengde Vlaamse normen opleggen, dan zou dat de werken aan Oosterweel hypothekeren
De technische nota’s van Lantis illustreren bovendien dat de keuze voor 0,1 µg/L als lozingsnorm niet werd ingegeven door milieu- en gezondheidsoverwegingen, maar alles te maken heeft met de technologische mogelijkheden.
De nota’s tonen zwart op wit aan dat de huidige technologie niet in staat is te zuiveren tot een PFAS-gehalte lager dan 0,1 µg/L.
“Verwijdering tot kleinere concentraties is zoals hierboven in detail beschreven (zie hoofdstuk 4) niet technisch, ecologisch en economisch haalbaar”, besluit de nota.
Anders gezegd: mocht minister Demir aan Lantis de verstrengde normen opleggen die de Vlaamse Regering zelf invoert, dan zou dat de werken aan Oosterweel hypothekeren.
‘Niet meer van deze tijd’
De Vlaamse houding in het dossier leidt al geruime tijd tot tandengeknars in Nederland.
Het gevoel te fungeren als het afvoerputje van de Antwerpse Haven, zeker wat PFAS betreft, leeft er al langer.
Toen minister Demir zich afgelopen voorjaar moest buigen over de aangepaste omgevingsvergunning voor afvalverbrander Indaver, liet Nederland weten de Vlaamse normen “niet meer van deze tijd te vinden” en te verwachten dat er in nanogram per liter in plaats van in microgram per liter wordt gerekend. Nanogram is een factor duizend keer kleiner dan microgram.
Naast de hele technische kwestie is er ook de hoge economische en ecologische kost van de waterzuivering. Lantis becijferde zelf dat de waterzuivering ongeveer 7,8 miljoen euro extra zou kosten. De CO2-uitstoot die de waterzuiveringsinstallaties genereren, zou overeenkomen met de jaarlijkse uitstoot van 412 gezinnen.
“We hebben willen aantonen dat er een hoge maatschappelijke én milieukost verbonden is aan de waterzuiveringsinstallaties met actieve kool”, zegt Lantis-woordvoerder Annik Dirkx. “Desalniettemin zullen we waterzuiveringsinstallaties met actieve kool bouwen, waardoor we zowel de lange als de korte ketens zullen zuiveren. Het opgepompte grondwater wordt altijd en overal gezuiverd.”
Ondergeschikt
De economische en ecologische argumenten werden door Lantis ontwikkeld om aan te tonen dat zuiveren niet zinvol is. Nu ook in het kader van het saneringsverbond en in de omgevingsvergunning werd vastgelegd dat al het opgepompte grondwater wél zal worden gezuiverd, blijven die argumenten op tafel liggen.
De Vlaamse Regering stemt er dus mee in om 7,8 miljoen euro extra uit te geven en een forse bijkomende CO2-uitstoot te genereren.
Daarnaast is er de zeer pragmatische keuze om 0,1 µg als norm te hanteren, een norm die vijf keer hoger ligt dan wat de Vlaamse Regering onlangs zelf besliste.
Het past allemaal naadloos in het plaatje dat het hele omgevingsbeleid ondergeschikt wordt gemaakt aan de realisatie van de Oosterweelverbinding.
Of Nederland dat over zijn kant zal laten gaan, valt af te wachten. Experten wijzen erop dat de Nederlandse Rijkswaterstaat al in het dossier Indaver klaar en duidelijk aantoonde dat de toelating om 0,1 µg/l PFAS te lozen een overschrijding van de Europese en Nederlandse immissienormen in de Westerschelde impliceert.
“In het Scheldetunnel-dossier is het nog flagranter”, klinkt het. “Nederland werd zelfs niet betrokken bij de vergunningsprocedure en heeft dus niet eens de kans gehad om een advies uit te brengen.”
Tom Cochez stond mee aan de wieg van De Werktitel, het latere Apache. Vandaag werkt hij als redacteur.
Lees ook
Vul hieronder de zoekopdracht Apache in en vind meer berichten.
Bron: Apache