‘Voor de Belg of Vlaming vallen er eigenlijk geen lessen te trekken uit de Poolse stembusgang.’
Bart Eeckhout – De Morgen
Zijn we zeker dat ‘de Vlaming’ daar op uit is?
Het mag ook een keer meezitten voor Europa.
De tegenvallende stembusuitslag in Polen voor de regerende partij PiS van premier Mateusz Morawiecki en boegbeeld Jaroslaw Kaczynski is niet alleen een opluchting voor Europa in de zin van ‘Europese Unie’, waar Polen graag met de voeten sleept.
De uitslag is ook een opluchting voor ‘Europa’ als bakermat van de liberale democratie en rechtsstaat.
Er stond zondag veel op het spel in Polen. Onder de rechts-populistische PiS sloop Polen almaar meer de weg op van illiberaal, autoritair gezag. De weg waarop in Hongarije Viktor Orbán en in Turkije Rayyip Erdogan voorgingen.
De rechterlijke macht werd onder politieke voogdij geplaatst, media werden gepolitiseerd, minderheden gediscrimineerd.
Een verkiezingsoverwinning had dat beleid in een definitieve plooi kunnen leggen en het einde van Polen als rechtsstaat kunnen inluiden.
Als de resultaten van de exitpolls bewaarheid worden, zal dat niet gebeuren.
Regeringspartij PiS blijft de grootste, maar ze komt niet aan een absolute meerderheid om haar autoritaire zin te doen.
Wellicht krijgt de oud-president van de EU, Donald Tusk, de kans om een conservatieve, maar Europese en democratische koers te varen.
Wat heeft de Polen doen terugschrikken van meer van hetzelfde?
De kieskaarten laten een regionaal sterk verdeeld land zien. Die historische kloof tussen een ‘Europeser’, opener westen en een sceptischer oosten is niet plots weg.
De PiS ontgoochelt vooral omdat, naar verhouding, bijzonder veel mensen de moeite namen om te gaan stemmen, wat de balans deed kantelen.
Dat is opvallend omdat juist was voorspeld dat na een smerige campagne burgers gedegouteerd thuis zouden blijven, helemaal zoals PiS het had gehoopt. Het tegendeel is gebeurd.
Daaruit kan je minstens het hoopvolle besluit trekken dat, als het erop aankomt, veel Polen hun democratische verworvenheden niet zomaar uit handen willen geven.
De Polen zijn niet alleen.
In juli gaf de Spaanse kiezer uiterst-rechts ook al een flinke draai om de oren, ten voordele van de Europesere koers van de klassieke rechtse en linkse partijen.
De EU mag dan vaak – en vaak terecht – bekritiseerd worden en schijnbaar stroomopwaarts van crisis naar crisis roeien, vele kiezers waarderen de Unie wel degelijk als waarborg voor welvaart en veiligheid.
Voor de Belg of Vlaming vallen er eigenlijk geen lessen te trekken uit de Poolse stembusgang.
Behalve misschien dat een nieuwe Zwarte Zondag ook in ons land nog altijd geen onvermijdelijk noodlot is.
Zeker, de peilingen klinken eensluidend, het politieke wantrouwen is groot, de goesting bij velen om ‘de politiek’ eens een lesje te leren, is navenant.
Maar in de Kamer moest VB-fractieleider Barbara Pas vorige week enigszins bedremmeld toegeven dat België/Vlaanderen met haar partij aan het bewind uit de EU zal stappen.
Zo’n ‘Vlexit’ zou de zwaarste klap voor onze welvaart betekenen sinds de Tweede Wereldoorlog.
Zijn we zeker dat ‘de Vlaming’ daar op uit is?
Misschien moet het debat daar eens over gaan?
Beeld Eva Beeusaert / Reuters
Bron: De Morgen