Bovenal wilden Bart De Wever en de door de N-VA geleide Vlaamse regering vermijden dat de Antwerpse haven slachtoffer wordt van de stikstofcrisis. Maar net daar dreigt nu de grootste schade.
Jan-Frederik Abbeloos – De Standaard
Het wordt wat weggeduwd door de nachtelijke strapatsen van een andere voorzitter, maar het was deze week geen goede week voor Bart De Wever.
Dat geldt voor elk van zijn petjes: Antwerps burgemeester, Vlaams Parlementslid en voorman van de N-VA.
Op maandag schoot de Raad van State het voorstel van stikstofdecreet aan flarden dat De Wever deze zomer mee had ingediend, samen met collega’s van Open VLD maar zonder coalitiepartner CD&V.
Die halve oorlogsverklaring bleek een losse flodder. Het decreet is onvoldoende gemotiveerd, ‘routinematig en achteloos’, wil vergunningen automatisch goedkeuren waar dat niet kan en vergunning verlenen ‘op krediet’ waar dat onmogelijk is.
‘Dat is dus een vergunningenstop. We kijken recht in de afgrond. Dit is een dieptepunt, maar hopelijk ook een kantelpunt’, zo zuchtte een ontgoochelde De Wever dinsdag tijdens het openingscollege in Gent.
De dag erop liet hij het debat in het Vlaams Parlement zelfs aan zich voorbij gaan. Veel heeft hij niet gemist. Zijn partijgenoten Jan Jambon en Zuhal Demir, respectievelijk de minister-president en de bevoegde minister, kwamen niet veel verder dan een oproep ‘om het nu op te lossen’.
Hoe, dat weet niemand. Drie externe juristen – eentje per regeringspartij – krijgen een week om het licht te zien. Zo wordt wat tijd gekocht.
De frustratie van De Wever heeft natuurlijk alles te maken met de eerdere vernietiging van de omgevingsvergunning voor ‘Project One’ van Ineos, een nieuwe ethaankraker en voor Antwerpen een cruciale miljardeninvestering.
Het stikstofdecreet moest een rechtszeker kader bieden waarbinnen een nieuwe aanvraag door Ineos wel kans op slagen heeft.
Of dat was toch de theorie. Maar op dit moment is er niets van dat alles. De eerdere, vernietigde vergunning werd ‘achteloos en routinematig’ door Demir toegekend volgens de Raad voor Vergunningsbetwistingen, en het decreet van Open VLD en N-VA blijkt ook een verre van zorgvuldig werkstuk. Het bevatte zelfs fouten, gaven de twee coalitiepartners toe.
Het laat de Vlaamse regering met lege handen achter, inclusief CD&V, voor wie dit hoogstens een pyrrusoverwinning is.
Want het voorliggende decreet werd door de Raad van State niet afgeschoten omdat het soepeler kan – de eis van CD&V – maar net omdat het strenger moet.
Voor Vlaamse ondernemers, in welke sector dan ook, is enige rechtszekerheid veraf.
Persoonlijke vriend
Voor De Wever voltrekt zich datgene wat absoluut moest vermeden worden.
Het is een publiek geheim dat Zuhal Demir (N-VA) begin 2021 haar voorzitter moest onderwijzen over de stikstofproblematiek.
De Raad voor Vergunningsbetwistingen had toen de uitbreidingsvergunning vernietigd van een pluimveebedrijf uit het Limburgse Kortessem. En wel omdat een extra kippenstal te veel stikstof zou doen neerslaan op het nabijgelegen Bellevuebos.
Dat veelbesproken eerste stikstofarrest leek toen ver weg van de Antwerpse zakenwereld. Maar de Nederlandse ervaring indachtig, maakte Demir aan De Wever duidelijk dat een eventuele vergunningenstop ook de haven zou treffen.
Dat was het sein voor De Wever om fors door te duwen op stikstof – in contrast met de afwachtende houding tegenover sommige andere Europese verplichtingen.
Wat er ook gebeurde, het dossier mocht de haven van Antwerpen, de groeipool van de Vlaamse welvaart, nooit bereiken. Daar lonkte sinds begin 2019 ook de investering van de eeuw.
De Wever heeft sindsdien erg veel politiek kapitaal in Project One geïnvesteerd. De ceo van Ineos, Jim Ratcliffe, omschreef hij tegenover een andere voorzitter ooit als een persoonlijke vriend.
Tijdens een bezoek aan de haven in februari van dit jaar had Ratcliffe nog bezorgd geïnformeerd of het stikstofdossier stokken in de wielen zou steken.
De Wever verzekerde Ratcliffe van niet, weliswaar met het nodige koud zweet op de rug. Toen enkele weken later de Vlaamse regering opnieuw een akkoord vond rond de reductie van de stikstofdeposities, werden de handjes wat minder klam in Antwerpen.
Dat alles nu toch weer op losse schroeven staat, deed De Wever zijn kalmte verliezen tijdens het recente Voka-debat.
CD&V moet kapot
Hoe is het immers zover kunnen komen? Het stikstofprobleem was en is in grote mate gelinkt aan de grote veestapel en dus een landbouwprobleem.
Met miljardensteun zou die veestapel fors gereduceerd worden en de boeren eindelijk uit het carcan gehaald worden van de schaalvergroting en flinterdunne marges, zo was de redenering.
Het akkoord daarover, uit 2022 én 2023, wil Jambon nog steeds uitvoeren.
Alleen raakten die objectieve uitdagingen en oplossingen overschaduwd door de niet zo verborgen extra agenda om de Boerenbond te treffen, en ook CD&V, dat het akkoord lokaal maar moest zien te verdedigen bij de boeren na decennia van laks vergunningsbeleid.
Het bracht de oude zuilgenoten bij elkaar. Zeker toen Jo Brouns (CD&V) overnam als landbouwminister, werd stikstof bovenal een electoraal dossier, eerder dan een technocratisch te nemen horde van drempel- en depositiewaarden.
In Limburg wordt de koppigheid van Demir alleen overtroffen door de onverzettelijkheid van Brouns, die niet aarzelt om het dossier voor te stellen als een potentiële aanslag op de voedselzekerheid in Vlaanderen.
De grote frustratie daarover bij de N-VA is begrijpelijk, maar de partij heeft ook zelf mee de brokken gemaakt die De Wever noch Jambon noch Demir lijken te kunnen ruimen.
- De gretigheid waarmee men CD&V voor het blok wilde zetten
- De verkeerde verwachtingen die men schijnbaar heeft geschapen ten opzichte van Ineos, waardoor de multinational een te slordige vergunningsaanvraag indiende
- De routineuze afhandeling van diezelfde aanvraag door de diensten van Demir
- De manier waarop Jambon er maar niet in slaagt om zijn regering op één lijn te krijgen
Het culmineerde allemaal in een machteloze oproep van Jambon om ‘het gekissebis, het gehakketak, het geredetwist en de stoere verklaringen voor de galerij’ te stoppen.
Zonder kiezersbedrog was het De Wever die daar had gestaan als minister-president om de teugels in handen te nemen.
Nu was hij er zelfs niet om de woorden van Jambon te aanhoren.
Lees ook
Klik op de hyperlink en ontdek meer berichten van
Bron: De Standaard