Honderd dagen voor de verkiezingen lijkt er geen maat te staan op het succes van Vlaams Belang. De belangrijkste concurrent, de N-VA, zakt weg. Maar er is nog veel te winnen of te verliezen tijdens de campagne.
Jan-Frederik Abbeloos – De Standaard
Net geen 28 procent. Nooit eerde scoorde Vlaams Belang zo hoog in een peiling als vandaag, in De Stemming, het jaarlijkse opinieonderzoek van De Standaard en VRT NWS.
Vlaams Belang verloor deze bestuursperiode amper kiezers en trekt er alleen maar nieuwe aan, en steeds meer.
Elke peiling komt met een foutenmarge, maar zelfs de laagste schatting – 25,5 procent – zet de partij op forse winst tegenover 2019, toen ze 18,5 procent van de stemmen kreeg bij de Vlaamse parlementsverkiezingen.
Tegelijk duikt de N-VA voor het eerst in een peiling onder de 20 procent. En met net geen 19 procent is de klap tegenover 2019 (24,8 procent) stevig.
Geen enkele andere partij kijkt aan tegen zo’n fors verlies, al blijft de N-VA nog altijd een score hebben waar de andere beleidspartijen meteen zouden voor tekenen. Maar de strijd om het marktleiderschap – de echte inzet op rechts – lijkt N-VA-voorzitter Bart De Wever te verliezen.
Zelfs de bovengrens van de schatting van het kiesresultaat, 20,9 procent, komt niet in de buurt van Vlaams Belang.
De Wever zal het tij moeten keren
Bovendien lekken de N-VA-stemmen precies vooral op rechts weg, richting Vlaams Belang.
Het impliceert een lastige inhaalrace de komende weken, want de mensen die op dit moment aangeven op Vlaams Belang te zullen stemmen, tonen zich van alle kiezers ook het meest overtuigd van hun keuze.
De enige partij die hen eventueel nog zou kunnen overtuigen, is de N-VA. En daarbij is de figuur van De Wever onontbeerlijk.
Hij is met voorsprong de populairste politicus in Vlaanderen en voor veel mensen de reden om voor de N-VA te kiezen. Hij zal de campagne van zijn leven moeten voeren.
“Maar het wordt niet makkelijk. Eens kiezers de switch naar Vlaams Belang hebben gemaakt, lijken ze moeilijk nog op andere gedachten te brengen”, stelt Stefaan Walgrave (Universiteit Antwerpen) vast.
Hij voerde samen met Jonas Lefevere dit opinieonderzoek uit.
Open VLD op bodemkoers, en het verlies kan nog oplopen
Niet dat de andere beleidspartijen reden tot feesten hebben. Zowel CD&V (11,3 procent), Groen (8,2 procent) en bovenal Open VLD (9 procent) blijven significant op verlies staan tegenover 2019.
Vooral de liberalen van premier Alexander De Croo krijgen het tij maar niet gekeerd. De partij verloor veel kiezers sinds 2019 maar het kleinere electoraat dat overblijft, is van alle kiezers nog het meest aan het twijfelen over zijn stem.
Het verlies voor Open VLD kan dus nog oplopen. Misschien is bij CD&V de kentering wel ingezet, maar het is te vroeg om te spreken van een remonte onder voorzitter Sammy Mahdi.
Vooruit en de schaduw van Conner Rousseau
Blijft over: Vooruit, de enige beleidspartij die met bijna 14 procent nog op winst staat, al is die ondertussen minder groot dan in vorige peilingen.
Het wordt zaak om de komende maanden te consolideren, zonder nieuwe incidenten.
In dat verband blijft de onduidelijkheid over de rol van Conner Rousseau bij de verkiezingen als een schaduw over de partij, en deze peiling, hangen.
PVDA voor het eerst dubbele cijfers
Tot slot moeten we het over de PVDA hebben. Voor het eerst hebben de marxisten zicht op de dubbele cijfers, met 10,7 procent. Wat dus meer is dan Open VLD of Groen.
Tegenover 2019 (5,3 procent) verdubbelt de PVDA mogelijk zijn kiesresultaat.
Tel dat op bij het peilingresultaat van Vlaams Belang, en bijna vier op de tien kiezers stemt in juni misschien op partijen waar – tot nu – geen regering mee gevormd wordt, al zeker niet federaal.
Het maakt de speelruimte om een werkbare meerderheid te maken met de overblijvende zetels er alleen maar moeilijker op.
Het is nog niet gespeeld
Cruciaal: 10 procent van de respondenten geeft aan nog geen keuze te hebben gemaakt, nog eens 10 procent stemt voorlopig niet of ongeldig en 7 procent toont zich nog niet overtuigd van zijn keuze.
Dat is een enorm reservoir aan stemmen – 27 procent – dat kan switchen of geactiveerd worden.
Niets hoeft al beslist te zijn op drie maanden van de verkiezingen.
Maar een aantal trends zijn nu al enkele jaren duidelijk: alle beleidspartijen verliezen behalve Vooruit, en alle oppositiepartijen staan op winst, waarvan bovenal Vlaams Belang.
Lees hier alle onderzoeksresultaten van De Stemming.
Methodologie
In opdracht van De Standaard en VRT NWS ondervroeg de Universiteit Antwerpen in totaal 2.029 meerderjarige inwoners van het Vlaams Gewest, waarbij onderzoeksbureau Kantar instond voor de rekrutering van de respondenten. De online bevraging vond plaats tussen 8 en 22 januari.
De resultaten werden herwogen voor wat leeftijd, geslacht, opleiding, provincie en stemgedrag in 2019 betreft, om de steekproef representatief te maken voor de Vlaamse stemgerechtigde bevolking.
Omdat niet alle respondenten hun stemgedrag in 2019 invulden, gebeurde de finale analyse op 1.844 antwoorden.
Lees ook
De Stemming – Hoe de PVDA bijna geruisloos haar score verdubbelt
Bron: De Standaard