De Israëlische publieke opinie is zich weinig bewust van de humanitaire ramp in Gaza omdat de media die niet tonen. De links-liberale krant Haaretz biedt als enige een tegengeluid, maar vindt moeilijk gehoor.
‘Ik voel me steeds eenzamer’, vertelt hun scherpste commentator, Gideon Levy, in een gesprek met De Morgen.
Maarten Rabaey - De Morgen
‘Veel linkse mensen zijn door 7 oktober van gedachten veranderd.’
Gideon Levy
Overal ter wereld waren deze week de steeds grimmiger wordende waarschuwingen te horen van Israëls buren en bondgenoten om geen uitgebreide militaire operatie te beginnen in de overbevolkte zuidelijke Gaza-stad Rafah.
Alleen: op de meeste Israëlische televisie kanalen was daar weinig van te merken.
Daar ging het vooral over de succesvolle bevrijding van twee gijzelaars, die sinds 7 oktober vast zaten. Enkel Haaretz wees ook op ander nieuws.
“Het feit dat tijdens de bevrijding ten minste 74 Palestijnen, onder wie vrouwen en kinderen, werden gedood tijdens de operatie, werd nauwelijks vermeld in Israël”, klaagden ze aan.
Esther Solomon, hoofdredactrice van de Engelstalige editie van Haaretz, sprak in een hoofdartikel over “het gespleten scherm tussen Israël en Gaza”.
Haar krant doet als een van de weinige Israëlische media een poging om de humanitaire oorlogsellende in Gaza wel een gezicht te geven.
Zo gaven ze ruim aandacht aan het lot van het 6-jarige meisje Hind Hamada, dat er tussen de lijken van haar familie aan het wachten was op een ambulance.
Toen die aankwam werden zowel zij als de ziekenbroeders gedood, mogelijk door dezelfde tank die eerder haar auto beschoot.
The name Hind Hamada won't mean anything to Israeli TV consumers. And why would it? Hind is a six-year-old girl from Gaza, and Israeli media doesn't talk about the human beings who struggle to remain alive there, writes Amira Hasshttps://t.co/QOgK6qS3DR
— Haaretz.com (@haaretzcom) February 5, 2024
De krant waarschuwde deze week ook als enige voor Netanyahu’s omstreden voorstel om de hele bevolking van de Gazastrook, 2,3 miljoen mensen, te evacueren naar een gebied van 16 vierkante kilometer, ongeveer zo groot als Ben-Gurion International Airport.
“Heel Gaza in het gebied van het vliegveld, stel je voor!”
De scherpste kritiek kwam van commentator Gideon Levy (70), sinds jaar en dag de meest polemische pen van Haaretz.
“Als er een inval komt in Rafah is een bloedbad onvermijdelijk”, zegt hij bezorgd, als we elkaar donderdag spreken.
“Anderhalf miljoen mensen in Rafah kunnen niet als makke schapen ergens anders worden ondergebracht. Zelfs als ze worden verplaatst, is er geen plaats om ze te herbergen.
“Als ze worden verplaatst naar Al Mawasi, wat nu de optie is, kan niemand hun overleven daar garanderen want het is een heel klein stukje land. Er is geen enkele voorziening. Het is een catastrofe in de maak.”
Netanyahu werd door jullie gewaarschuwd tegen een aanval op Rafah. Merkt u ook een verschuiving in de publieke opinie?
“Zeker niet. Er was hier deze woensdag nog een opiniepeiling waaruit bleek dat de meerderheid van de Israëliërs de oorlog op dezelfde wijze wil voortzetten.
“De regering, het leger en de publieke opinie verkozen van bij het begin het verpletteren van Hamas boven het vrijlaten van de gijzelaars, slechts een tweede prioriteit.
“Hamas vernietigen blijft het belangrijkste doel en de publieke opinie is erg militant. Ik zie geen tekenen van verzachting.”
Hoe verklaart u deze militante houding van de Israëlische publieke opinie?
“De andere media hier in Israël spelen een criminele rol door het lijden van Gaza niet te laten zien. Elke Belgische student ziet vandaag meer van wat er zich in Gaza afspeelt dan elke intelligente Israëliër in Tel Aviv, ook al ligt Gaza op een uur rijden van hen vandaan.
“De televisie en de meeste kranten beslissen wat de Israëliërs zien en niet zien. Om ervoor te zorgen dat ze blijven lezen en kijken, doen ze er alles aan om hun publiek te behagen en verontrustende beelden over Gaza te vermijden.
“Ze laten alleen dappere soldaten zien, de gegijzelde families, onze slachtoffers... Daar gaat het aan onze kant over, 24 uur per dag, zeven dagen op zeven.”
Jullie berichten ook veel over de families van de gegijzelden, die wel ongeduldiger worden door de botte bijl van de regering. Hoe wegen zij op het debat?
“Helaas hebben ze niet genoeg invloed. Ik zie ook onvoldoende solidariteit met hen. Ik vrees dat ze niet veel gaan kunnen veranderen.”
Haaretz bereikt als kwaliteitskrant enkele honderdduizenden lezers. Hoe reageren zij?
“Onze krant heeft altijd een belangrijke stem gehad in het debat, maar helaas zijn we niet zo groot.
“Zeker, er is een minderheid van Israëliërs die veel geven om wat er in Gaza gebeurt, maar we spreken echt over kleine aantallen mensen.
“We bereiken dus maar een bepaalde groep Israëliërs, niet de massa. Zelfs niet al onze lezers staan nog open voor onze kritiek op de oorlog.”
In het verleden moest u zich al laten beschermen door lijfwachten omdat u belaagd werd omwille van uw kritische columns. Hebt u het gevoel dat de vrije pers in Israël onder druk komt te staan?
“Ik voel me nog steeds een deel van de vrije pers, maar ik voel me eenzamer dan ooit.
“Ik zit al vele jaren in de oppositie maar die krimpt ook. Zelfs veel linkse mensen zijn door 7 oktober van gedachten veranderd.
“Er zijn er maar héél weinig die vasthouden aan dezelfde mening die ze vroeger hadden. Ik ben een van hen.
“Toch heb ik in veel opzichten mijn vrijheid nog. Ze zijn wel gestopt met me uit te nodigen voor de Israëlische televisie, waar ik vroeger een vast panellid was in talkshows.
“Maar in de kolommen van mijn krant kan ik nog steeds mijn mening uiten in alle vrijheid.”
Vanaf dag één na de Hamas-aanval van 7 oktober vond u dat Netanyahu verkeerd reageerde, en de veiligheidssituatie verergerde.
“Ja, dat schreef ik al vanaf de eerste dag. Het lijdt geen twijfel dat Israël zich nu in een slechtere situatie bevindt, zowel internationaal, economisch en ook vanuit het oogpunt van veiligheid.
“De risico’s en de gevaren zijn nu veel groter door deze hele oorlog, die in het begin gerechtvaardigd was omdat Israël op een zeer brute manier werd aangevallen.
“Maar dat rechtvaardigt niet meer de reactie die we nu geven, en al zeker omdat het niets heeft opgeleverd. We zullen geen resultaten boeken, zelfs als het nog een half jaar voortduurt.”
Hoe denkt u dat Hamas verslagen moet worden en democratische Palestijnen opnieuw Gaza kunnen regeren?
“Dat kan Israël niet voor elkaar krijgen.
“Israël kan op geen enkele manier beslissen wie Gaza zal regeren. Dat zal nooit gebeuren.
“Het kolonialisme heeft ons genoeg geleerd over alle soorten regeringen die democratische krachten proberen te vinden en er een regering van te maken.
“Kijk hoe de VS tot voor kort Afghanistan en Irak probeerden te controleren, en we zien het resultaat. De uitkomst was altijd slechter dan de voorafgaande reden om over te nemen.
“Het initiatief moet van de Palestijnen zelf komen. Het initiatief kan niet van Israël komen. Israël is niet het Leger des Heils van de Palestijnen. Het gaat Israël niets aan wie de Palestijnen regeert.”
Haaretz bericht ook als een van de weinigen objectief over de confrontaties op de Westelijke Jordaanoever tussen kolonisten en Palestijnen. Dreigt Hamas hierdoor ook daar sterker te worden?
“Dat is al een andere uitkomst van deze oorlog. Hamas staat nu al veel sterker op de Westelijke Jordaanoever dan voor deze oorlog.
“De Palestijnse Autoriteit is in haar huidige situatie totaal irrelevant geworden. Het is erg complex geworden. Er is geen makkelijke weg om dit op te lossen.
“Er zal nood zijn aan een internationale interventie en het zal zaak zijn om stap voor stap een nieuwe realiteit te scheppen.”
Hoe kijkt u naar de houding van de VS en de EU?
“Het was de buitenland-gezant van de EU die volgens mij de situatie het best verwoordde:
´Als de Amerikanen vinden dat de Israëliërs in Gaza te veel burgerslachtoffers maken, voorzie ze dan van minder wapens.´
“Het is zo eenvoudig als dat.
“De EU zelf wacht wel af wat de Amerikanen gaan doen. De EU had veel meer kunnen doen en is intern verdeeld. Er moet minder gesproken worden en meer gehandeld.
“Er moeten acties worden ondernomen, zoals sancties. Men moet alles ondernemen wat het internationaal recht toestaat om te doen tegen een land dat het internationaal recht negeert.
“De klacht van Zuid-Afrika voor het Internationaal Hof van Justitie was een belangrijk signaal, maar is slechts het begin van een lang juridisch proces. Het heeft geen zichtbaar effect op korte termijn.”
Voor 7 oktober waren er veel nieuwe samenwerkingsakkoorden tussen Israël en meerdere Arabische staten. Kunt u zich voorstellen dat zij tussenbeide komen?
“Ik kan daar alleen maar op hopen. Ik ben niet zeker hoezeer zij geven om de Palestijnen. Ze hebben hun eigen belangen, die niet altijd dezelfde zijn als de belangen van de Palestijnen.
“Maar de Arabische staten zijn nu wel een sleutelspeler. Er gaan ook inderdaad stemmen op die pleiten voor een Arabisch initiatief dat niet alleen voor een einde zorgt van de oorlog maar een nieuwe politieke realiteit schept.”
Na 7 oktober is ook de Israëlische politiek veranderd. Ex-defensieminister Benny Gantz trad vanuit de oppositie toe tot de regering. Toch blijven religieuze radicalen als ministers Itamar Ben-Gvir en Bezalel Smotrich een onevenredige invloed houden op premier Netanyahu. Waarom?
“Omdat Netanyahu’s politieke overleving alleen van hen afhangt. Als hij de steun van hun partijen verliest, is dat het einde van zijn coalitie.
“Daarom doet hij nu alles, echt alles, voor zijn politiek overleven.”
Wordt de hevigheid van Netanyahu’s oorlog na 7 oktober geïnspireerd door zijn eigen kansberekening om politiek te overleven?
“Ja, ik twijfel niet dat dit een grote factor is in zijn overwegingen. Het is heel duidelijk dat als deze oorlog voorbij is zijn politieke loopbaan ook voorbij is. De vraag is nu hoelang hij het zal volhouden.
“We zien dat in de peilingen ex-defensie minister Benny Gantz nu het populairst is, maar dat blijven vooralsnog polls.
“Zijn politieke macht is nu beperkt. Als er morgen verkiezingen zijn wordt hij premier. Maar verwacht ook niet te veel van Gantz. Ik denk ook niet dat hij de oorlog meteen zou stoppen.”
Is het duidelijk wat de regering-Netanyahu met Gaza wil aanvangen als deze oorlog voorbij is?
“Ze weten niet wat ze willen doen. Ze willen de oorlog zoveel mogelijk voortzetten, maar er is geen plan voor de dag erna.”
Aan het einde van ons gesprek snijden we een opmerkelijk essay aan dat de algemeen hoofdredacteur van Haaretz, Aluf Benn, schreef voor Foreign Affairs.
Daarin stelt hij dat de Israëlische premier niets meer of minder dan de ‘zelfvernietiging van Israël’ riskeert als hij niet van koers verandert.
Verwijzend naar Netanyahu’s omstreden justitiehervormingen, voert hij ook aan dat de premier ook voor 7 oktober zijn land al wou veranderen ‘in een theocratische nationalistische autocratie’.
Dit risico bestaat ook volgens Levy nog steeds.
Of hij niet bang is dat door de oorlog niet alleen Gaza maar ook de Israëlische democratie zelf wordt belegerd?
“Ongetwijfeld”, zegt Levy.
“Ik ga in mijn mening nog veel verder dan Aluf Benn. Zolang Israël een apartheidsstaat blijft, zolang de bezetting van Palestijnse gebieden voortduurt, kan Israël géén democratie zijn.
“Je kan geen vijf miljoen Palestijnen tegen hun wil blijven regeren. Vijf miljoen mensen zonder burgerschap. Vijf miljoen mensen zonder enige basisrechten...
“Wat voor een democratie is dat dan?”
Beeld AP
Lees ook
Journalist Gideon Levy – Netanyahu is niet het probleem – Het zit veel dieper
Bron: De Morgen
