Het is een klassieker op de lijstjes met goede voornemens: meer lezen. Ook een vriend van boekenfan Else Boer wil het, maar het lijkt niet te lukken. Zij zoekt argumenten en trucs om hem toch zover te krijgen.
Else Boer – De Standaard
Ik ben schrijver geworden omdat ik veel van lezen houd. Als kind verslond ik alle boeken in de bibliotheek, zodat ik op mijn tiende al bij de volwassen romans aan het neuzen was (en erachter kwam dat de vampiers van Anne Rice me toch echt te eng waren).
Ik was dol op lezen en ben het altijd blijven doen, met vorig jaar 55 gelezen boeken op de teller – iets meer dan een boek per week. Maar de meeste vrienden die ook van lezen hielden, zijn die liefde mettertijd verloren.
In de goede voornemens van de mensen in mijn omgeving staat steevast (na alles wat onder ‘gezonder leven’ kan vallen): meer lezen.
Maar hoe doe je dat als de streamingdiensten en bekroonde series je om de oren vliegen, en er ook altijd wel een voetbalwedstrijd wordt uitgezonden?
Als veellezer ben ik bevooroordeeld ten gunste van het boek, maar is het eigenlijk wel zo goed voor je om meer te lezen – of kun je gewoon de boekverfilming kijken?
Lezen voor je lijf
Iemand die altijd een stapel boeken heeft liggen én het goede voornemen heeft om ze te lezen, is mijn vriend Eric. Maar op de een of andere manier komt hij er niet aan toe.
Mijn debuutroman lag jaren boven op de stapel, inmiddels ligt de tweede daarbovenop.
Het is geen onwil, zegt hij: “Het is meer dat ik niet weet waar ik de tijd vandaan moet halen.
“Op de een of andere manier heb ik het idee dat ik een week vakantie moet hebben voor ik écht in een boek kan beginnen, en dan heb ik nog een week nodig om het uit te lezen.
”Tijd is dus het grootste probleem.
En, geeft hij toe: “Mijn lijst met series om te kijken is nog langer dan mijn boekenlijst. En het is nou eenmaal makkelijker om daarmee te beginnen.
”Dat betekent niet dat de wens om te lezen er niet is.
“Ik weet dat het goed voor me is en dat ik het vast plezierig vind”, zegt Eric.
“Maar ja.”
Nochtans is lezen echt niet schadelijk voor de gezondheid. Een half uur lezen biedt net zoveel ontspanning als een half uur aan yoga doen, volgens een studie van Seton Hall University (New Jersey).
De hartslag daalt en ook de psychische stress neemt af. Wie leest voor het slapengaan ervaart die effecten nog eens dubbel zo positief.
Verschillende onderzoekers verbonden aan de Health Research Board in Ierland toonden aan dat een boek lezen in bed de kwaliteit van de slaap van hun respondenten verbeterde.
En er is zelfs onderzoek dat een link ziet tussen lezen en levensduur. Die correlatie blijkt uit een studie in het wetenschappelijk tijdschrift Social Science & Medicine.
Ze zien de link al vanaf dertig minuten per dag lezen. Meer lezen geeft je dus meer levenstijd om nóg meer in te lezen.
Kanttekening: al kan het natuurlijk ook omgekeerd werken. Dat mensen met een ‘leestemperament’ rustiger zijn en minder gevoelig voor stress.
Maar ook op het brein heeft lezen een positief effect.
Volgens neuroloog Richard Restak, auteur van meer dan twintig boeken over het brein, heeft lezen een grote positieve invloed op de werking van het geheugen. Dat geldt vooral voor het lezen van fictie.
Oudere lezers schakelen vaak over op non-fictie. Volgens Restak is dat een slecht idee: voor non-fictie hoef je minder ingespannen een verhaal te volgen, en dat is juist wat zo goed is voor het brein.
Bij fictie werkt dat beter: een thriller is lang zo spannend niet als je niet goed leest welke details de rechercheur op de crime scene opmerkt.
Tot slot: meer lezen wordt gelinkt aan meer empathie. Er zijn weinig momenten waarop je meer ‘in het brein’ van een ander zit, dan wanneer je je verliest in een goed boek.
Een lezer van fictie ervaart meer empathie dan iemand die non-fictie leest, lieten onderzoekers van de Vrije Universteit in Amsterdam zien.
Lezen is dus goed voor je, maar is een verfilming kijken dan zo slecht?
Ja en nee: ook series bingen werkt ontspannend. Maar televisiekijken wordt vaak gelinkt aan mentale problemen.
Volgens een studie in het wetenschappelijke tijdschrift Translational Psychiatry verhoogt tv kijken de kans op depressie.
Roald Dahls gedicht Television geeft een bruikbare tip die ik mijn vriend kan meegeven:
“Go throw your TV set away / and in its place, you can install / a lovely bookshelf on the wall”.
Hoe beginnen?
De eerste tip: kies een goed boek. Daarmee bedoel ik niet per se het boek dat het hoogst op de literaire lijst staat. Geef je brein een beetje tijd om te wennen.
Als je al jaren geen boek hebt aangeraakt, is het wat ambitieus om te beginnen met Oorlog en vrede. Wie weer wil beginnen met hardlopen, start ook niet met een marathon.
Een boek om te beginnen met lezen moet een boek zijn waarvan je zeker weet dat je het wel uit kunt krijgen – de dikke pillen mag je best even laten liggen. En het moet een boek zijn waar je zín in hebt. Lezen moet juist geen taak op de to-dolijst worden.
Alles wat je ‘moet’ lezen (Oorlog en vrede, Infinite jest, noem het maar) mag op de lange baan. Dus, ook al is het pijnlijk: Eric vertellen dat hij mijn debuutroman nu écht moet lezen is niet de beste manier om de leesliefde aan te wakkeren.
Het vinden van het juiste boek kan best een taak zijn. Een goede hulp is de app Storygraph: daarin kun je zoeken op genre, maar ook op verteltempo, pagina’s en ‘stemming’ van het boek.
Nederlandstalige boeken staan er nog niet veel op, maar ook op de Nederlandse site hebban.nl is veel te vinden. En ook De Standaard heeft een leuke test om te weten welke boeken bij je passen.
En: is het boek niks voor jou, houd er dan onmiddellijk mee op! Dat druist in tegen het idee dat, als je iets begint, je het ook moet afmaken, maar bij lezen is dat echt niet nodig.
Er bestaan voldoende boeken die wel de moeite waard zijn. Dichtklappen en doorgaan, is het devies.
Nieuwe gewoontes
Het lastigst aan goede voornemens is natuurlijk dat ze nieuwe gewoontes vereisen.
Socioloog Christine Carter is expert op het gebied van gewoontevorming.
Volgens haar moet je je nieuwe voornemens zo makkelijk mogelijk maken. Dat betekent dat je doelen moet stellen die je onmogelijk níet kunt halen. Een pagina per dag lezen is voldoende: je bent aan het lezen! En grote kans dat je na die eerste pagina de volgende leest.
“Iets doen is beter dan niets”, zegt Carter.
“Het doel van zo’n klein doel is de herhaling.” Uit die herhaling komen immers gewoontes voort.
Maak daarnaast het behalen van dat kleine doel zo makkelijk mogelijk.
Leg het boek bijvoorbeeld open op je kussen, als je voor het slapengaan wilt lezen. Een e-reader kan een goede hulp zijn: het ding past prima in elke tas en je kunt er honderden boeken op zetten, zodat er altijd wel íets is waar je zin in hebt.
Mocht je niet in nieuwe elektronica willen investeren, dan zijn er apps waarmee je boeken op je telefoon kunt lezen.
Ideaal voor de verloren momenten – in de rij voor de kassa, op het toilet.
Ook audioboeken tellen mee: met (betaalde) apps als Storytel kun je verhalen laten voorlezen. Koken en een boek lezen zijn zo ineens prima te combineren.
Tot slot kun je je voornemens delen met anderen. Bibliotheken, boekhandels en zelfs kranten organiseren regelmatig boekenclubs waarbij je je kunt aansluiten.
Online bestaan er meerdere reading challenges: vrijwel elke boekensite heeft een challenge waar je aan mee kunt doen en waarbij je online support kunt vinden.
Lijstjes bijhouden kan sowieso motiverend werken: je ziet bij elk boek dat je toevoegt hoe het gaat met je leesvoornemens, en ook dat motiveert.
In zijn eigen zoektocht naar meer leestijd kwam documentairemaker Max Joseph uit bij Howard Berg, kampioen snellezen.
In zijn documentaire How to read more books in the golden age of content interviewt hij Berg, die zijn technieken voor snellezen laat zien. Maar wanneer ze het over het lezen van verhalen hebben, zegt Berg:
“Stel dat je een Harry Potter-fan bent, en je hebt tien maanden gewacht op het nieuwe boek, wil je dat dan in drie minuten lezen?
“Dat is alsof je een fles Dom Pérignon in één teug leeg zou drinken.”
Tien minuten
Eric is inmiddels begonnen. “Tien minuten per dag”, appt hij. “Ik vind het nog leuk ook.”
Uiteindelijk is dat het doel: dát je het doet en ervan kunt genieten.
Die 55 boeken heb ik niet gelezen omdat ik per se een bepaald aantal romans uit wilde hebben, maar omdat het een heerlijke afleiding was van mijn schier oneindige takenlijst.
Gelukkig blijft mijn nog-te-lezenlijst ook oneindig.
Lees ook
Literatuur – De beste boeken van 2023 volgens de Knack redactie
Bron: De Standaard