De luchthavens van Oostende en Antwerpen krijgen jaarlijks behalve Vlaamse subsidies ook voor zo’n 9 miljoen euro federale steun. Dat geeft voor de luchthaven van Deurne circa 3 euro overheidssteun voor elke euro omzet.
Christoph Meeussen – De Standaard
Een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) deze zomer was al geen goed nieuws voor de drie Vlaamse regionale luchthavens.
Het is voor Deurne, Oostende en Kortrijk-Wevelgem onmogelijk winstgevend te worden zonder ‘extreme groei van de trafiek’.
Vooral kosten voor de brandweer en beveiliging maken de uitbating zeer onrendabel. Deurne zou tegen 2040 zelfs vijf keer meer passagiers nodig hebben dan de circa 300.000 passagiers die het nu heeft. Voor Oostende zou het aantal passagiers maal zes moeten, naar 3 miljoen passagiers.
Nog meer steun
Om de regionale luchthavens draaiende te houden, is Vlaanderen gul met subsidies.
Sinds de start van de geprivatiseerde luchthaven eind 2014 kreeg Egis, de uitbater van Deurne en Oostende, net geen 80 miljoen euro aan exploitatiesubsidies.
‘De Vlaamse en federale subsidies samen maken het onmogelijk enige rendabiliteit te krijgen’
Piet De Roeck
Actiegroep Vliegerplein
Maar Vliegerplein, de Antwerpse actiegroep tegen de luchthaven die alle beschikbare cijfers van het Staatsblad uitvlooide, toont dat de kosten voor de belastingbetaler nog veel hoger liggen.
Zo blijkt dat de federale overheid alle kosten van de luchtverkeersleiding op de Vlaamse luchthavens rechtstreeks aan luchtverkeersleider Skeyes betaalt.
Die factuur loopt van 2015 tot 2021 op tot 62,8 miljoen euro. Tel je de Vlaamse en federale steun op, dan kom je aan 141 miljoen euro overheidssteun.
De omzet van beide luchthavens in die periode bedroeg 57,9 miljoen euro.
Specifiek voor de luchthaven van Deurne betekent dat dat er voor elke euro omzet 3 euro overheidssteun is.
Belangrijk is wel dat deze cijfers geen rekening houden met de kosten die de overheid als ‘huisbaas’ van de luchthavens heeft gemaakt of nog maakt.
De grootste investeringen in Antwerpen zijn de vroegere ondertunneling van de startbaan (55 miljoen euro) en een recente renovatie daarvan (9,5 miljoen euro).
Net voor Kerstmis besliste de Vlaamse regering op basis van een MKBA de regionale luchthavens (minstens) tot 2040 open te houden. Opvallend genoeg verwijst die analyse niet naar de overheidssteun voor Skeyes.
Het kabinet van Vlaams minister van Openbare Werken Lydia Peeters (Open VLD) bevestigt dat.
‘De analyse focust op de kosten en baten voor Vlaanderen en houdt inderdaad geen rekening met de kosten van Skeyes in Antwerpen en Oostende, omdat die niet ten laste zijn van Vlaanderen. De kosten en baten op federaal niveau, maar ook buiten de landsgrenzen, werden niet mee in rekening genomen.’
Het is niet in steen gebeiteld dat de federale overheid die kosten blijft betalen. Die steun vloeit voort uit een samenwerkingsakkoord uit 1989 over de regionalisering van de luchtvaart.
Jaarlijks wordt een nieuwe verdeelsleutel afgesproken. Het Waals Gewest betaalt al enkele jaren wel gedeeltelijk voor de luchtverkeersleiding, zo’n 15 procent.
Het kabinet van federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) bevestigt dat het akkoord van 1989 nog altijd geldig is.
‘Maar er zijn veel evoluties geweest en bij de huidige aanpak zijn echt wel vragen te stellen, ook ecologische’, zegt woordvoerster Litte Frooninckx.
‘Dit kan bekeken worden in het kader van het nieuwe beheerscontract voor Skeyes, waar we in 2023 mee aan de slag gaan. Maar ook de regio’s moeten hiermee akkoord gaan.’
Het kabinet-Peeters benadrukt dat wordt gekeken of een eengemaakte controletoren voor alle Vlaamse luchthavens – inclusief Kortrijk-Wevelgem – de kosten in de toekomst kan drukken.
‘Drijfzand’
De ‘ontdekking’ van de extra overheidssteun versterkt de stellingname van de tegenstanders van de luchthavens.
‘De MKBA toonde al een negatief resultaat, maar als je deze extra steun verrekent, pleit dat nog méér voor een sluiting’, zegt Piet De Roeck (Vliegerplein).
Voor hem is het duidelijk: ‘De Vlaamse en federale subsidies samen maken het onmogelijk enige rendabiliteit te krijgen.
‘Het parlement is hier niet correct over geïnformeerd. Voor ons is de MKBA op deze manier weinig waard. Het vertrouwen is helemaal weg en ook de ministeriële visienota steunt op drijfzand.’
Groen-parlementslid Imade Annouri is het daarmee eens.
‘Het valt op dat over deze steun niet is gesproken tijdens de hoorzittingen’, zegt Annouri.
‘Of de kosten nu Vlaams of federaal zijn, het blijven publieke middelen voor verlieslatende luchthavens. Dat is overigens niet hetzelfde als belastinggeld investeren in De Lijn, die een publieke functie heeft voor het grondrecht basisbereikbaarheid.’
Bij Egis, de uitbater van de luchthavens van Oostende en Antwerpen, zegt men de omvang van de steun niet meteen te kennen.
‘Dit is een federaal issue’, zegt adjunct-ceo Ann Vanpraet.
Lees ook
Luchtvaart – Kunnen vliegtuigen goed dansen
Luchtvaart – Demir zoekt bosgrond – In Deurne wacht 180 hectare
Bron: De Standaard