Een stadsgedicht mag niet politiek zijn, stelt Nabilla Ait Daoud, de Antwerpse schepen van Cultuur (N-VA). Dat wekt wrevel op bij voormalige en huidige Antwerpse stadsdichters. ‘Als dat de nieuwe regel wordt, stap ik ook op.’
Cathérine De Kock – De Standaard
‘Een stadsgedicht moet mensen dichter bij elkaar brengen, maar dit gedicht doet eerder het tegenovergestelde. Een stadsgedicht mag zeker geen megafoon zijn voor aanklachten of politiek. Het gedicht leest als een politiek manifest. Als ze aan politiek wil doen, dan moet ze maar in de politiek stappen. Een stadsgedicht dient daar niet voor.’
Met die woorden verdedigde Antwerps schepen van Cultuur Nabilla Ait Daoud (N-VA) in Gazet van Antwerpen de beslissing van het stadsbestuur om een kritisch gedicht van Ruth Lasters over het onderwijssysteem te weigeren. Lasters gaf daarop haar ontslag als stadsdichter.
Lies Van Gasse, samen met Lotte Dodion, Yannick Dangre en het collectief Proza-K bij de overblijvende Antwerpse stadsdichters, is het helemaal niet eens met Ait Daoud.
‘Ruths gedicht is net heel verbindend’, zegt ze. ‘Het idee dat een stadsgedicht niet politiek mag zijn! Van Antwerpen Boekenstad (dat het boeken- en letterenbeleid van de stad Antwerpen uitbouwt, red.) kregen we vooraf te horen dat we alle artistieke vrijheid zouden krijgen.
‘Het stadsbestuur heeft het formele recht om een gedicht te weigeren, maar dat zou met goed fatsoen nooit gebeuren, werd ons verzekerd.
‘Je kunt een dichter niet vragen om niet te schrijven over dingen die mislopen in de stad of om simpelweg een mening te hebben.’
Lies Van Gasse – Antwerps stadsdichter
‘Als dat de nieuwe regels van het stadsdichterschap worden, stap ik ook op.’
Vrijbrief
Van Van Gasse werden tot nu toe geen gedichten geweigerd, maar ze wil hoe dan ook solidair zijn met Lasters.
‘Ik stel dit weekend, in aanwezigheid van de burgemeester, op de Bevrijdingsfeesten een nieuw stadsgedicht voor over de vrijheid van meningsuiting, dat al goedgekeurd was voor het incident met Ruth.
‘Blijkbaar hebben ze deze keer over de politieke laag gelezen (lachje). Ik zal het gedicht hoe dan ook opdragen aan Ruth.’
Ook haar collega Yannick Dangre maakt zich zorgen over zijn artistieke vrijheid: ‘Wij zijn geen megafoon van het stadsbestuur: in een gedicht moet je alles kunnen zeggen.’
‘Een gedicht in de publieke ruimte is altijd politiek’, zegt Peter Holvoet-Hanssen, die van 2010 tot 2012 stadsdichter van Antwerpen was.
‘Als ik een gedicht schrijf over het Antwerpse Begijnhof, waar ik woon, zelfs al gaat het over de planten daar, dan zit dat gedicht ingebed in een politiek weefsel. Want het wordt gerestaureerd om jonge gezinnen naar de stad te lokken.’
Toen Holvoet-Hanssen onder de toenmalige SP.A-burgemeester Patrick Janssens en schepen van Cultuur Philip Heylen (CD&V) stadsdichter werd, heeft hij een vrijbrief opgesteld.
‘Daarin stond dat ik me als stadsdichter in woord en daad overal mocht begeven. De brief is ondertekend door de toenmalige burgemeester en schepen van Cultuur.’
Holvoet-Hanssen richtte als Antwerpse stadsdichter onder meer een poëziekanon op het stadhuis en protesteerde tegen de bomenkap op De Keyserlei.
‘Het stadsbestuur vond mij te opstandig’, herinnert hij zich. ‘Nadat ik mij kritisch had uitgelaten over de sluiting van de kleine bibliotheken in Antwerpen, kreeg ik een boze Philip Heylen aan de lijn. De maat was vol, vond hij, maar ik kon zwaaien met mijn vrijbrief.
‘Het stadsbestuur heeft al mijn gedichten laten passeren zonder in te grijpen – tandenknarsend weliswaar. Die frictie is net goed. Als stadsdichter moet je een vos zijn die af en toe bijt. Antwerpen heeft een traditie van vrijgevochten stadsdichters: we moeten daarvoor blijven vechten.’
De stad Antwerpen heeft sinds februari een poule van stadsdichters, in plaats van één stadsdichter die twee jaar lang voor en over de stad gedichten schrijft. Noch Dangre, noch Van Gasse heeft de Antwerpse schepen van Cultuur al ontmoet: alle afspraken over het stadsdichterschap gebeurden via Antwerpen Boekenstad. Wellicht volgende week komt er een gesprek met de schepen en Antwerpen Boekenstad.
‘Het is dubbel’, zegt Van Gasse. ‘Als we allemaal stoppen als stadsdichter, dan spelen we in de kaart van de N-VA, die het stadsdichterschap eigenlijk wil afschaffen. We moeten dit aangrijpen om het stadsdichterschap scherp te stellen.
‘Als blijkt dat het stadsbestuur eist dat onze gedichten niet politiek zijn of verbindend moeten zijn, dan stap ik alsnog op. We willen garanties op papier dat we als stadsdichters volledige artistieke vrijheid krijgen.’
De Standaard vroeg ook om een reactie aan Michael Vandebril, de coördinator van Antwerpen Boekenstad, maar die verwees door naar de woordvoerder van Ait Daoud.
Zullen de stadsdichters straks te horen krijgen dat alleen gedichten die apolitiek en verbindend zijn het label stadsgedicht krijgen?
‘We willen niet vooruitlopen op de inhoud van het gesprek’, zegt Roel Feyt, woordvoerder van de schepen.
Ruth Lasters (°1979) is leerkracht middelbaar onderwijs en schrijver. Haar roman “Poolijs” kreeg de Vlaamse debuutprijs; daarna verschenen “Feestelijk zweet“, “Vlaggenbrief” en “Vin“. Ze publiceerde ook verschillende dichtbundels, onder meer “Vouwplannen” en “Lichtmeters“, waarvoor ze de Herman de Coninckprijs kreeg in 2016. Eerder dit jaar won ze de de eerste prijs in de Gedichtenwedstrijd met het gedicht “Abrikozen“.
Lees ook
Cultuurprotest – Ruth Lasters – Losgeld
Cultuurprotest – Stadsdichter Ruth Lasters stapt op na conflict met stadsbestuur
Cultuurprotest – Start schooljaar – A en B zijn niet zomaar letters
Bron: De Standaard