Caroline Pauwels legt haar taak als rector van de VUB neer. Haar ziekte maakt het onmogelijk om aan te blijven. Pauwels gaf de VUB een smoel en zette de universiteit op de kaart in Brussel, Vlaanderen en Europa.
‘Een zware ziekte en de uitzonderlijk mooie maar ook veeleisende opdracht als rector vallen in dit stadium van mijn ziekte niet langer te combineren.’
Caroline Pauwels (57), die enkele jaren geleden de diagnose maag- en slokdarmkanker kreeg, stopt als rector van de Vrije Universiteit Brussel. Ze stond sinds 2016 aan het hoofd van de universiteit en was in 2020 aan haar tweede mandaat begonnen, maar gaat zich de komende tijd focussen op haar gezin, familie en vrienden.
Hoewel Pauwels de rit niet tot de finish kan uitzitten, is haar impact op de universiteit en de stad Brussel niet te overzien. ‘Caroline is erin geslaagd de VUB een gezicht te geven’, zegt Patrick Stouthuysen, adviseur academisch beleid aan de VUB.
‘De VUB had lang een calimerocomplex. We waren altijd het kleine broertje. Onderbedeeld. Zij heeft hier trots en eigenwaarde binnengebracht.’
Patrick Stouthuysen
Pauwels belichaamt als geen ander de humanistische waarden van de universiteit: openheid, respect, verdraagzaamheid, verbondenheid en een onwankelbare positiviteit. Daar plukte de VUB de vruchten van.
‘Door onze waarden voortdurend uit te dragen, ook in de interne en externe communicatie, zijn ze dieper dan ooit in het beleid en de visie doorgesijpeld’, zegt Karen Celis, academisch coördinator Gelijkheid aan de VUB.
Onder het rectoraat van Pauwels zocht en vond de VUB een nieuwe rol in de stad. De universiteit vervelde tot een ‘urban engaged university’. Er werd actief en intensief verbinding gezocht met de stad. Onderzoek richt zich nu meer tot Brussel en vindt er vaker plaats. De dienstverlening is beter. Meertaligheid en maatschappijbetrokken onderwijs worden omarmd.
Vicerector Jan Danckaert legt het als volgt uit: ‘Pauwels is de eerste die Brussel niet zag als een last, maar als een opportuniteit. De vaak complexe problemen in onze hoofdstad zullen zich de komende jaren verspreiden over België, benadrukte ze al snel. Dat geeft ons als unief een luxepositie. Door die nieuwe positie is ons bestaansrecht opnieuw verworven.’
De recente instellingsreview van de NVAO – geschreven door internationale experts – bewierookt die nieuwe identiteit van de VUB. ‘Pauwels opende de ramen en deuren naar de stad’, zegt Lynn Tytgat, coördinator van Wekonekt.brussels.
‘Dat gebeurt in beide richtingen. De VUB wordt nu steevast betrokken bij nieuwe projecten van de stad. Vroeger was dat niet zo.’
Grootouders voor het klimaat
Pauwels slaagde erin om tijdens haar rectoraat verschillende engagementen aan te gaan en die duurzaam uit te bouwen. Zo stond ze aan de wieg van het Hannah Arendt Instituut en zette ze haar schouders onder Difference day, een jaarlijks evenement om het belang van de vrijheid van meningsuiting en persvrijheid te accentueren.
Tijdens de pandemie richtte ze een noodfonds op om studenten die uit de boot vallen te ondersteunen en werd ze ambassadeur van Grootouders voor het klimaat. ‘Ik geloof graag dat de mens tot grote maatschappelijke dingen in staat is’, zei ze daarover in De Standaard.
Ook de relatie tussen kunst en wetenschap vormt een rode draad door haar rectoraat. De VUB reikte, onder impuls van Pauwels, eredoctoraten uit aan onder meer cartoonist GAL en fotografen Stephan Vanfleteren en Dirk Braeckman.
De link tussen kunst en wetenschap, tussen verbeelding en verwondering, leidde tot talloze samenwerkingen met de KVS in Brussel.
‘Pauwels is voor mij visionair’, benadrukt KVS-directeur Michael De Cock in een reactie. Samen werkten ze onder meer Mindblowers uit, een jaarlijks evenement aan de start van het academiejaar om de blik van studenten te verruimen.
‘Ik was sprakeloos door de openheid en de generositeit van die samenwerking.’
Michael De Cock - KVS directeur
Gelijkheid en inclusie
Ook binnen de VUB heeft Pauwels bakens verzet. Ze is de eerste rector die alle vakgroepen binnen de universiteit bezocht en zag zo veel dingen die niet fraai waren. Onder meer de hoge werkdruk en infrastructuur werden plots bespreekbaar.
Pauwels moedigde de VUB’ers aan ambitieus te durven denken. ‘Pauwels heeft opleidingen aangemoedigd om zichzelf heruit te vinden. Dat mocht zelfs een beetje zot zijn’, zegt Stouthuysen. ‘Ze stelde de vraag: “Wat zou je graag doen en wat zouden jonge mensen boeiend vinden.” Dat heeft al mooie vruchten afgeworpen en dat zal het blijven doen.’
Hoewel de recente getuigenissen over grensoverschrijdend gedrag aan de Brusselse universiteit tonen dat er nog een lange weg is af te leggen, nam Pauwels verschillende stappen naar meer gelijkheid en inclusie. ‘Dit thema stond altijd hoog op haar agenda en heeft tot een belangrijke shift geleid’, zegt Celis, die onlangs nog een opiniestuk schreef over de aanpak van de VUB.
Ook Marc Noppen, het hoofd van het UZ Brussel, merkt haar invloed: ‘De rector is heel gevoelig voor gender equity. Dat blijft hangen. We weten dat onze raad van bestuur nog te mannelijk is en werken eraan.’
De afgelopen zes jaar verkleinde de afstand tussen de rector en personeel en studenten aanzienlijk. Pauwels stond en staat dicht bij de mensen. Haar ontwapenende directheid – volgens sommige decanen ietwat te familiair – bracht meer menselijkheid binnen de VUB. Ze is vlot bereikbaar via mail en gaat graag in gesprek met studenten. Ze luisterde als rector altijd met grote empathie en sérieux naar hun bezorgdheden.
Ten slotte zette Pauwels de VUB ook Europees op de kaart. Ze merkte heel snel het belang op van een Europees netwerk van universiteiten en overtuigde de andere rectoren om mee in te stappen in het Europese verhaal. Het netwerk van de VUB, Eutopia, pioniert nog altijd met inventieve onderwijsprojecten.
‘Met haar visie op de universiteit van de toekomst heeft ze de VUB nationaal en internationaal voor jaren op de rails gezet.’
Karen Celis
Lees ook
Caroline Pauwels – Ronduit: Aantekeningen van een possibilist
Caroline Pauwels – Ik vecht niet tegen kanker. Ik vecht voor het leven.
Interview – Caroline Pauwels
De kinderen van Caroline Pauwels
Bron: De Standaard
Naar de Caroline Pauwels pagina
