Met zijn aankondiging dat hij de Europese lijst van de MR trekt, trekt Charles Michel een stoelendans op gang. Het betekent onder meer dat hij voortijdig vertrekt als voorzitter van de Europese Raad.
Bruno Struys – De Morgen
‘Hoe hard kan je je eigen carrière voorrang geven op de instellingen?’
Vlak voor het nieuwjaarscongres van de MR in Louvain-la-Neuve deed Charles Michel in enkele Belgische media een bommetje ontploffen. Niet huidig EU-commissaris Didier Reynders, wel Michel zelf trekt de Europese lijst van de MR. Het congres bevestigde dat nieuws.
“Niet opkomen als kandidaat zou een vorm van vluchten zijn geweest”, zei Michel na afloop van het congres bij de RTBF.
“Opkomen bij de verkiezingen is verantwoordelijkheid opnemen.”
In EU-kringen is de perceptie net even anders. Als lijsttrekker wordt hij in juni allicht verkozen in het Europees parlement, wat betekent dat hij moet opstappen als voorzitter van de Europese Raad. Normaal gezien liep zijn mandaat tot november.
In principe heeft Michel samen met de regeringsleiders in de Europese Raad ook een hand in de aanduiding van zijn opvolger, maar zelfs daar ziet hij nu vanaf.
“Hij verlaat een van de hoogste ambten in Europa, waarbij hij gesprekken met Biden en Xi Jinping kon voeren en is nu definitief en zonder enige twijfel de minst succesvolle voorzitter van de Europese Raad tot nu toe”, zegt Alberto Alemanno, professor Europees recht in Parijs (HEC Paris) en Brugge (College of Europe).
“Elke dag ging hij de strijd om de aandacht aan met commissievoorzitter Ursula von der Leyen, maar dan zonder een enkele verwezenlijking.”
Michels voorgangers Herman Van Rompuy en Donald Tusk waren al een stuk ouder toen ze aan het hoofd van de Europese Raad kwamen. Nadien was Van Rompuy einde carrière, Tusk maakte in zijn thuisland een succesvolle comeback en is nu Pools premier.
Als de 48-jarige Charles Michel zijn mandaat gewoon had uitgedaan, zat hij in november zonder job.
“Hoe hard kan je je eigen carrière voorrang geven op de instellingen?”, is de retorische vraag van Alberto Alemanno.
Ook Alain Gerlache, auteur van Het verhaal van Wallonië, ziet vooral opportunisme vanwege Michel.
“Hij kiest het zekere voor het onzekere”, zegt Gerlache.
“Michel is zich altijd zeer bewust geweest van zijn carrière.”
Dat beeld is niet nieuw. Tekenend waren zijn uitspraken in 2018, in het Marokkaanse Marrakech, toen hij als Belgisch premier zei dat ons land het migratiepact zou steunen en daarmee ‘aan de juiste kant van de geschiedenis’ zou staan.
Dat leidde tot de val van de regering met de N-VA, en werd gezien als een bewuste zet richting een Europese carrière.
“Hij is een karikatuur geworden”, zegt Alemanno.
Volgt Orbán hem op?
Vanaf juli zou de Raad geen voorzitter meer hebben, waardoor sommige media, waaronder Politico, suggereren dat Viktor Orbán dan die functie krijgt. Vanaf deze zomer volgt Hongarije ons land op in het tijdelijk voorzitterschap van de Raad.
Als de post van Michel dan nog vacant is, komt die tot november premier Orbán toe, als regeringsleider van Hongarije.
“Ik acht de kans erg klein dat de lidstaten op zes maanden tijd geen opvolger vinden”, nuanceert Alemanno.
“Tegen 1 juli zullen ze iemand aanduiden die dan eventueel in november herbevestigd kan worden.”
De speculaties daarover zeggen allicht vooral veel over het doembeeld dat Orbán op dit moment vormt in Europa.
Sommigen, onder wie Alemanno, vinden dat Europa het voorzitterschap van Hongarije zelfs moet schorsen, als een sanctie en een voorzorgsmaatregel.
Het gebrek aan steun voor Oekraïne en schendingen van de rechtsstaat hebben Hongarije tot een buitenbeentje gemaakt. De kans is dus klein dat de andere lidstaten Orbán extra visibiliteit gunnen.
Alemanno: “Maar je moet wel vaststellen dat pro-Europese stemmen zoals Charles Michel stilaan de grootste risicofactoren worden voor Europese integratie.”
Wat betekent dit nu voor de MR?
Michels lijsttrekkerschap voor de Europese lijst herschudt ook de kaarten bij MR.
Bij de Franstalige liberalen is er al jaren sprake van een interne oorlog tussen de clan van de familie Michel en de clan rond Europees commissaris Didier Reynders.
Petit detail: de Kamerlijst van MR in Waals-Brabant wordt niet getrokken door Matthieu Michel – uittredend staatssecretaris voor Digitalisering en broer van –, maar wel door Florence Reuter.
“Het was allicht van het goede te veel om daar ook een Michel op één te zetten”, zegt Gerlache.
Toch lijkt het erop dat de Reynders-clan het onderspit moet delven, al was het maar omdat MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez door de familie Michel in het zadel is geholpen.
Reynders zelf doet er voorlopig het zwijgen toe. Hij was de grote afwezige op het MR-congres zondag. Hij is nog Europees commissaris tot december en zijn volgende carrièrestap is la grande inconnue.
Alain Gerlache: “Binnen de partij valt te horen dat de gesprekken nog lopen, maar er is een strakke deadline – want Reynders zit maandagochtend op radiozender La Première. Hem kennende heeft hij alle scenario’s al lang in zijn hoofd.”
Dat zou weleens kunnen kloppen: volgens La Libre Belgique aast Reynders op de post van secretaris-generaal van de Raad van Europa.
Hij postuleerde eerder al voor die functie, maar moest het in 2019 afleggen tegen de Kroatische Marija Pejčinović Burić.
België heeft nog tot woensdag om zijn kandidaat voor te leggen, volgens een regeringsbron verzette niemand zich tegen de kandidatuur van Reynders.
Beeld ANP / EPA
Lees ook
Alain Gerlache – Confrontatie of samenwerking – De echte keuze voor 2024
Hendrik Vos – Europa-kenner Hendrik Vos maakt de staat op van de Europese politiek
Bron: De Morgen