Steeds meer mensen zoeken hun heil in meditatie. Deze negen notoire meditatiefans leren ons dat de stereotiepe beelden niet stroken met de werkelijkheid. Mediteren is helemaal niet zweverig, maar pure neurologie. ‘Als je sport, word je fitter. Als je mediteert, train je je hersenen. Zo simpel!’
Evelien Roels - De Morgen
EVI HANSSEN
‘Naakt op de Meir’
Presentatrice Evi Hanssen is al jaren gebeten door meditatie. Deze week verschijnt haar boek Nog 9 minuten, dat ze samen met actrice Hilde De Baerdemaeker en huisarts en Expeditie Robinson-winnares Jutta Borms schreef.
Evi Hanssen: “We wisten van elkaar dat we mediteerden, en tijdens de eerste lockdown, toen iedereen op zoek was naar verbinding, maakte Jutta een WhatsApp-groepje aan met het voorstel om 21 dagen lang elke ochtend ‘samen vanop afstand’ te mediteren. ’s Avonds deelden we in dat groepje onze ervaringen.
“Na die 21 dagen wilden we er niet meer mee stoppen. We haalden er zoveel goeds uit, en dat gevoel wilden we anderen ook gunnen.
“We kwamen op het idee van een gratis podcast, die we Nog 9 minuten noemden, precies de tijd die mensen meestal in bed blijven snoozen. Als ze in plaats daarvan nu eens hun koptelefoon zouden opzetten en hun dag goed beginnen met een laagdrempelige meditatie?
“Voor we het goed en wel beseften, stonden we op de eerste plaats van de mental health-podcasts. Een uitgever vroeg ons of we het zagen zitten om een boek te schrijven, et voilà: zo is Nog 9 minuten er gekomen. Hopelijk kunnen we er veel mensen mee helpen om te beginnen mediteren.”
Hoe ben jij er destijds mee begonnen?
Hanssen: “Eigenlijk heel toevallig – al geloof je natuurlijk niet meer in toeval als je je in spiritualiteit begint te verdiepen.
“Zo’n acht jaar geleden zat ik niet goed in mijn vel: ik had een scheiding achter de rug, mijn moeder had kanker. Het was mijn eerste kennismaking met de heftige aspecten van het leven, en ik vond geen manier om ermee om te gaan.
“Een kennis vroeg me waarom ik geen meditatie probeerde. Ik kende er niks van, maar op dat moment had ik álles geprobeerd – hadden ze me toen gezegd dat ik naakt over de Meir moest lopen, had ik het bij wijze van spreken óók gedaan.
“Dus vroeg ik die kennis naar het nummer van zijn coach en maakte een afspraak. Zonder veel nadenken. Baat het niet, dan schaadt het niet."
“De coach liet me kennismaken met transcendente meditatie, tegenwoordig de hipste vorm. Het is vrij eenvoudig: je krijgt een mantra, drie nietszeggende klanken, en die herhaal je voor jezelf, 20 tot 25 minuten aan een stuk.
“Dwalen je gedachten af, wat sowieso zal gebeuren, dan focus je opnieuw op je mantra. Na een tijdje kom je in een soort roes.
“Ik vond dat een enorme ontdekking. Het voelde vrijwel meteen als een reddingsboei waaraan ik me kon vastklampen als het water woelig werd.”
Op welke manier hielp meditatie jou dan precies?
Hanssen: “Het plaatste mijn ‘grote’ problemen heel erg in perspectief. Ik leerde mijn gevoelens te aanschouwen, het leven te bekijken vanuit een vogelperspectief.
“Het klinkt misschien gek, maar als je een stapje opzij kunt zetten, besef je dat het allemaal niet zó belangrijk is. Daardoor vond ik eindelijk rust in mezelf."
“Het eerste jaar heb ik me heel intensief toegelegd op de transcendente meditatie. Ik mediteerde twee keer per dag 20 minuten tot een halfuur met mijn mantra. Na dat jaar ben ik verder op onderzoek gegaan.
“Ik ontdekte dat er ongelooflijk veel manieren zijn om te mediteren: meditaties op ademhaling, wandelmeditaties, stilteretraites… Ik heb het allemaal geprobeerd, en stilaan heb ik er mijn eigen weg in gevonden."
“Wat ik zo interessant vind, is dat ik mezelf heb vóélen veranderen. Daarom ben ik zo blij met iemand als neuroloog Steven Laureys, die aantoont dat meditatie zichtbare veranderingen teweegbrengt in de hersenen, en met Petra De Sutter, niet alleen een toppolitica, maar ook een wetenschapster en arts, die getuigt over haar ervaringen.
“Het haalt meditatie weg uit de zweverige sfeer waar ze niet thuishoort. Ik begrijp dat iets als een bodyscan in eerste instantie vreemd kan lijken, maar er is niks esoterisch aan, het is gewoon een manier om voor jezelf te zorgen.”
Wat is een bodyscan?
Hanssen: “Wat de naam zegt: een manier om je lichaam te scannen. Je begint bij je voeten en gaat helemaal naar boven, waarbij je je rustig op ieder lichaamsdeel concentreert.
“Je kunt daar van alles bij verzinnen, dat het een lichtje is, of een warm gevoel, maar het komt erop neer dat je je hele lichaam doorvoelt, en onderzoekt of er ergens iets mis is."
“Tijdens zo’n bodyscan, niet zo lang geleden, kreeg ik een flashback. Ik realiseerde me dat mijn oma me als kind ook bodyscans liet uitvoeren. Als ik niet kon slapen, kwam ze aan mijn bed zitten en zei ze: ‘Beeld je een vlammetje in, dat begint bij je hart, dan naar je tenen gaat, naar je enkels, je knieën…’ Zo praatte ze me in slaap.
“Het grappige is dat mijn oma bepaald geen verlicht type was – om niet te zeggen dat ze aan de lopende band rookte, dronk en vloekte. Maar ze deed dus wel aan meditatie (lacht).”
Hoe mediteer je vandaag?
Hanssen: “Ik start er al mijn dagen mee. Ik zet mijn wekker er speciaal wat vroeger voor. Als ik tijdens de dag een moeilijk moment heb, doe ik het nog eens. En als ik echt veel aan mijn hoofd heb, zoek ik begeleiding."
“Mediteren kun je ook overal doen. Ik speel op dit moment in de musical Mamma Mia! en dan kan het backstage heel druk zijn: je hoort het publiek, de acteurs op de scène, er lopen mensen door elkaar…
“In die drukte en dat lawaai kan ik twee minuten mijn ogen sluiten en rust vinden in mezelf.”
Ben je ook een aanhanger van het boeddhisme, de religie die vaak in één adem wordt genoemd met meditatie?
Hanssen: “Nee. Ik heb een klein Boeddha beeldje dat ik van iemand heb gekregen, maar daar blijft het bij. Ik kan ook geen namen van goeroes opnoemen of zo. Ik ben ervaringsdeskundige op de simpele manier.
“Zo sta ik in het leven: ik lees nooit gebruiksaanwijzingen. Ik druk op een knop en als het niet werkt, probeer ik iets anders.
“Dat betekent niet dat ik niet spiritueel ben, want ik ben eigenlijk heel gelovig.
“Ik zie ook veel overeenkomsten tussen mediteren en bidden. Mediteren is de stilte opzoeken in jezelf, net als bidden. Je overgeven aan het moment, aan het lot, het universum, God, hoe je het ook wilt noemen.”
Jouw zonen Scout en Mac zijn 12 en 11. Leer je hun mediteren?
Hanssen: “Natuurlijk. We werken bijvoorbeeld met eenvoudige affirmaties. We worden wakker en zeggen meerdere keren: dit wordt een mooie dag, dit wordt een mooie dag.
“Mensen rollen soms met hun ogen als ik dat vertel, ze zeggen: ‘Hoe weet jij dat nu?’ En ja, er kán die dag nog van alles tegenstaan. Maar het is prachtig om kinderen met die ingesteldheid te zien opstaan. Ze zeggen dan uit zichzelf: het wordt een toffe dag. Wat er ook gebeurt, ze zijn de dag alleszins goed begonnen."
“Het fijne aan meditatie is dat het zo simpel is. Alles kan. Het is als gezond eten. Of je nu soep drinkt of groenten eet, dat maakt niet uit, zolang je maar je vitamines binnenkrijgt.
“Of je nu mediteert in stilte of met een mantra, met je ogen open of dicht, of met een eenvoudige vraag: het is allemaal goed. Je zult er sowieso een gelukkiger mens van worden.”
MARIO GOOSSENS
‘Als grap begonnen’
Ook rocksterren mediteren, zo leert ons Mario Goossens, drummer bij onder andere Triggerfinger.
Mario Goossens: “Ik moet bekennen dat het als een grap begonnen is. Op een ochtend hoorde ik op de radio vertellen over de podcast van Evi, en op één of andere manier is het thema daarna in mijn hoofd blijven hangen.
“Ik werkte met televisiemaker Tim Van Aelst aan een nieuwe serie, en hij vertelde me dat hij ook mediteert, en dat het hem al veel goeds had gebracht.
“Ik ben van nature nogal een hevige mens, mijn hoofd staat nooit stil, en ik zat midden in een heel drukke periode, met de nieuwe plaat van Sloper die eraan kwam. Ik kon dus wel wat rust gebruiken, en besloot het toch maar eens te proberen.”
Op welke manier?
Goossens: “Tim raadde me de app Waking Up van Sam Harris aan. Die is heel laagdrempelig en vertrekt van meditaties van negen minuten. Dat leek me haalbaar.”
Werkte het?
Goossens: “Absoluut. Ik voelde dat vrij snel. Het is moeilijk te omschrijven. Het was alsof mijn hoofd openging, ik kan het niet anders uitleggen. Alsof het opklaarde. En het bracht me enorm veel rust.
“Mijn vrouw en ik maken elke ochtend een wandeling van 5 tot 7 kilometer, en gewoonlijk mediteerde ik daarvoor. De combinatie werkte geweldig.”
Mediteer je nu nog?
Goossens: “Zeker, maar niet meer elke dag. Het hangt ervan af hoe druk het is.
“Weet je wat me trouwens heel erg opvalt? Iedereen lijkt mediteren vreemd te vinden, tot je erover begint te praten.
“Ik zei onlangs tegen de gitarist van Sloper dat ik mediteer. Ze zei meteen: ‘Ik doe dat ook al lang!’ En de zanger: ‘Ik ook!’ Het is dus helemaal niet zo raar als het lijkt.
“Ik ben alleszins van plan om het te blijven doen, want ik merk dat het werkt. Al heb ik het ‘ultieme’, waarover ik Tim soms hoor praten, nog niet gevoeld. Hopelijk komt dat nog.”
TIM VAN AELST
‘Totaal in paniek’
‘Dat ‘ultieme gevoel’ komt wel, gewoon volhouden.
“Op den duur verval je in een soort gelukzaligheid. Dat punt bereikt iedereen, daar ben ik vast van overtuigd,’ lacht Tim Van Aelst wanneer we hem de uitspraken van Mario Goossens voorleggen.
Beeld Koen Bauters
Tim Van Aelst: “Het probleem met meditatie is dat mensen verwachtingen hebben, terwijl meditatie net over het lóssen van verwachtingen gaat. Je kunt er ook niet goed of slecht in zijn. Alles is oké. Heb je je een uur zitten opboeien, dan is dat ook oké.”
De bedenker van onder andere Benidorm Bastards en Safety First doet zelf al jaren aan meditatie, en hij weet goed waarom.
Van Aelst: “Als je niet goed voor je lichaam zorgt, zul je dat vroeg of laat bekopen. Met je geest is dat niet anders. En er is echt maar één manier om dat te doen.
“Ik heb al vaak nagedacht over alternatieven voor meditatie, maar ze zijn er niet.”
Sporten?
Van Aelst: “Dat zeggen veel mensen, en deels is dat zo, maar au fond is sport een afleidingsmanoeuvre. Door te sporten train je je geest niet. Het doet deugd, maar het wapent je niet tegen een volgend moeilijk moment.”
Waarom denk je dat meditatie mensen zo afschrikt?
Van Aelst: “Simpel: de allergrootste angst van de mens, naast doodgaan, is zichzelf leren kennen. Met zichzelf moeten dealen.
“Hoe ziet onze dag eruit?
“We werken hard en vinden dat we ’s avonds wat verstrooiing verdiend hebben. Sporten, tv-kijken, Instagram... Zolang we maar niet met onszelf moeten bezig zijn. Het ís ook wat, hoor.
“Mensen die pas beginnen te mediteren, zijn soms totaal in paniek. Ze stoppen er heel snel weer mee, ze vinden het te confronterend.”
Was dat bij jou ook het geval?
Van Aelst: “Ja. Ik ben vaak begonnen en weer gestopt. Er zijn mensen bij wie het vanzelf gaat, maar bij mij dus niet.
“Hoe dikker je bent, hoe moeilijker het is om jezelf naar de fitness te sleuren, maar ook hoe meer behoefte je eraan hebt.
“Met meditatie is het net zo: hoe meer je het nodig hebt, hoe moeilijker het begin zal zijn."
“Ik zat heel diep toen ik ermee begon. Ik was al een tijdje op de sukkel, en na mijn scheiding in 2014 liep ik helemaal tegen de muur.
“Als er zoveel samenkomt, ga je zoeken naar oplossingen. Ik vond die in meditatie. Met vallen en opstaan, het heeft een tijdje geduurd voor ik er helemaal mee weg was. Maar op een gegeven moment voelde ik: dit laat ik niet meer los.
“Sindsdien mediteer ik dagelijks. Ik kan nu oprecht zeggen dat ik een gelukkig mens ben.”
Wat doet het dan met je?
Van Aelst: “Veel. Je groeit erin. Ik had heel weinig of geen zelfliefde. Meditatie liet me mezelf weer graag zien. Ik durfde me weer openstellen, begon anders naar dingen te kijken. Ik kreeg weer rust. En als je zelf rustig bent, straal je dat ook uit naar anderen, waardoor zij je meer gaan appreciëren. Voor je het weet, zit je in een positieve spiraal.
“Het leven is natuurlijk geen rechte lijn, en na Studio Tarara heb ik opnieuw een zware periode gehad. Maar het verschil was dat ik er toen mee kon omgaan.
“Het klinkt vast paradoxaal, maar ik raad mensen altijd aan om te beginnen mediteren als ze zich goed voelen. Dan ben je gewapend tegen dat er een mindere periode aankomt.”
Hoe mediteer jij?
Van Aelst: “Ik hou van afwisseling. Ik heb al veel sessies gevolgd en retraites gedaan, maar ik kom toch vaak uit bij transcendente meditatie. Dat doe ik meestal elke ochtend, de volle 20 minuten.”
Gebruik je soms ook een app?
Van Aelst (knikt): “Er zijn meerdere apps die ik goed vind: naast Waking Up van Sam Harris – één van de favorieten van Nick Cave, trouwens – vind ik ook de apps van Sadhguru goed, net als het wat bekendere Calm.
“Op YouTube vind ik alles van Mooji geweldig, een Jamaicaan met een warme, rustige stem.
“Er is veel keuze, het hangt af van wat jou het beste ligt. Ik hou van mediteren in stilte, anderen kunnen wat muziek gebruiken. Als je een uurtje scrolt, kom je sowieso uit op iets dat je ligt.”
Je maakte zelf een podcast voor jongeren: de That’s Meditation Challenge.
Van Aelst: “Die podcast kwam er in het kader van Rode Neuzen Dag. We daagden jongeren ermee uit om acht weken lang zes keer per week te mediteren, in de hoop dat ze het nadien zouden blijven doen. Er zijn veel jonge mensen met mentale problemen, en het zou hen echt kunnen helpen.
“De afleveringen zijn trouwens nog altijd te vinden op de website van Rode Neuzen Dag."
“Nu, eerlijk gezegd hebben we die podcast gemaakt zonder ambitie. We weten dat meditatie niet zomaar zal aanslaan bij jongeren. Het vergt veel discipline.
“Daarom vind ik dat het een vak zou moeten worden op school, net als sport. Zo groeit de kans dat ze ermee verdergaan.”
PETRA DE SUTTER
‘Mediteren op school’
Vicepremier voor Groen en minister van Ambtenarenzaken Petra De Sutter ontdekte het mediteren haast per ongeluk.
‘Ik ben lang op zoek geweest naar het antwoord op de grote levensvragen, zonder een antwoord te vinden dat me tevreden stelde.
“Op een bepaald moment las ik een boek over het boeddhisme. Daarin stond: als je het antwoord op een vraag niet vindt, stel dan gewoon de vraag niet.
“Dat vond ik zo’n interessant inzicht dat ik er meer over begon te lezen. En wie zich verdiept in het boeddhisme, komt haast vanzelf uit bij meditatie.’
En zo bent u er zelf ook mee begonnen?
Petra De Sutter (knikt): “Ik heb een paar sessies gevolgd in groep, ik vond het fijn dat iemand me op weg hielp. Al kun je er gerust ook alleen mee beginnen. Er zijn veel goede hulpmiddelen.
“Een kleine meditatiegids van Tom Hannes, een voormalig zenmonnik, vind ik een geweldig boekje."
“In het begin mediteerde ik dagelijks, nu probeer ik aan één keer of twee per week te komen. Meestal op de klassieke manier, door te focussen op mijn ademhaling en intussen de emoties en gedachten die in me opkomen te observeren, zonder te oordelen.
“Dat klinkt zweverig, maar ik ben zelf arts en wetenschapper: het is een zuiver neurobiologisch gebeuren.
“Als je elke dag een halfuur sport, word je fitter. Als je mediteert, train je je hersenen. Zo simpel is het.”
Wat brengt meditatie u?
De Sutter: “Heel veel. Meditatie heeft me weerbaarder gemaakt voor tegenslagen. Ik kan beter omgaan met emoties. Ik begin niet te roepen omdat ik me kwaad voel worden, want met behulp van meditatietechnieken kan ik die kwaadheid vrij snel laten voorbijgaan.
“Het helpt me conflicten te relativeren en moeilijke situaties op te lossen, en het brengt me tot rust.
“Ik ben heel actief, ik neig naar ADHD en mijn hoofd staat nooit stil. Dankzij meditatie blijf ik toch in balans.
“Dat doet me denken aan een mooi verhaaltje, van een leerling die tegen zijn meester zegt: ‘Meester, ik probeer elke dag een halfuur te mediteren, maar ik vind de tijd niet.’ Waarop de meester zegt: ‘Dat is geen probleem, mediteer dan gewoon een uur per dag.’
“Wie geen halfuurtje per dag vrij heeft, heeft het meeste baat bij meditatie."
“Wat ook zo mooi is: door te mediteren kun je je empathisch vermogen trainen. Dat doe je, in een eerste fase, door positief te focussen op iemand die je graag ziet: je partner, je kind, je ouders.
“Dan op iemand die wat verder van je staat, een vriend of kennis.
“En dan, voor de gevorderden, op iemand die je eigenlijk niet zo graag hebt. Die vervelende collega, bijvoorbeeld.
“Je sociale contacten zullen er enorm op vooruitgaan. Je benadert mensen op een andere manier, die voelen dat aan en zullen ook anders op jou reageren. De voordelen gaan dus verder dan jezelf.”
Benutten we die voordelen genoeg als maatschappij?
De Sutter: “Nee, we zouden meditatie veel meer kunnen inzetten. Ook in de geneeskunde. Zoveel mensen hebben mentale gezondheidsproblemen, zoals stress, depressie en burn-out. Ik denk dat meditatie echt een verschil zou kunnen maken.”
Net als Tim Van Aelst pleit u voor meditatie op school.
De Sutter: “Dat zou inderdaad een goed begin zijn. Er lopen projecten in andere landen waaruit duidelijk blijkt dat als je kinderen ’s ochtends laat mediteren, er tijdens de dag veel minder conflicten zijn.
“Wat kinderen van kleins af leren, zullen ze later ook blijven doen. Ik ben ervan overtuigd dat het hen tot gelukkigere en gezonde mensen zou maken.”
WOUTER TORFS
‘Met dank aan mama’
Wouter Torfs, Ex-CEO van Schoenen Torfs, is al van kinds af aan vertrouwd met meditatie. Intussen worden meditatietechnieken binnen zijn familie zelfs al generaties lang doorgegeven van ouder op kind.
Wouter Torfs: “Mijn moeder mediteerde vaak. Destijds moest je volgens velen al bijna deel uitmaken van een sekte om daarmee bezig te zijn, maar voor mij was het dus heel gewoon.
“Ik zag er haar ook de vruchten van plukken: ze was gelijkmoedig van aard en verloor zich nooit in sombere gedachten.
“Bij mij heeft het geduurd tot ik begin de 30 was voor ik begon te mediteren. Ik had drie kleine kinderen, was net gestart met mijn job. Er kwam veel op me af en ik ging op zoek naar een manier om te kalmeren en minder te piekeren.
“Automatisch koos ik voor meditatie, ongetwijfeld dankzij het voorbeeld van mijn moeder.”
Werkte het?
Torfs: “Absoluut. Ik werd meteen rustiger. Nog een voordeel dat ik heel snel ervoer: ik kan beter focussen. Als ik met iemand praat, denk ik intussen niet aan nog drie andere dingen. Dat heeft een heel gunstig effect op de kwaliteit van een meeting.”
U kiest doorgaans voor een zenmeditatie.
Torfs: “Klopt. Ik ga zitten met rechte rug, breng mijn aandacht naar mijn ademhaling, en telkens wanneer er een gedachte door mijn hoofd schiet – voortdurend – breng ik mijn aandacht heel kalm terug naar mijn adem.”
Is het een dagelijks ritueel?
Torfs: “Het hangt ervan af. Ik ben net terug van twee weken vakantie met de familie, en daar had ik geen meditatie nodig: de kleinkindjes deden hun werk op het gebied van mindfulness (glimlacht). In periodes met meer stress mediteer ik vaker, bij voorkeur ’s ochtends, omdat ik er dan de hele dag de vruchten van pluk."
“Ook tijdens de coronacrisis heeft meditatie me geholpen. Als bedrijfsleider maakte ik me grote zorgen over de toekomst. Die angst gaf ik een plaats tijdens wandelingen. Ik probeerde niet aan mijn zorgen te denken, en kwamen ze toch in mijn hoofd, dan focuste ik heel bewust op de natuur. Mediteren kan overal: je kunt meditatief wandelen, koken, stofzuigen, met de auto rijden…”
Is er ruimte voor meditatie in uw bedrijf?
Torfs (knikt): “Onze medewerkers krijgen geregeld de kans om workshops te volgen die niets te maken hebben met schoenen verkopen, en daar zit ook een cursus mindfulness en meditatie bij, die mijn dochter Evelien geeft. Zij heeft dat zaadje goed opgepikt van haar papa, en is intussen professioneel mindfulnesstrainer (glimlacht)."
“Nog een tip: ik lees graag over meditatie en boeddhisme, en ik heb veel geleerd van Edel Maex, de psychiater die meditatie op een ernstige manier ons land heeft binnengebracht, en van Jan Geurtz, een leraar Tibetaans boeddhisme die erin geslaagd is om meditatie en mindfulness terug te brengen tot de psychologie. Ik luister ook vaak naar talks van Eckhart Tolle, een spiritueel leraar. Vooral in de auto. Nu de files weer groeien, is het misschien ook een idee voor anderen. Het brengt je meer bij dan je te laten opdraaien door het gedrag van sommige andere chauffeurs.”
HANNELORE KNUTS
‘In de make-upstoel’
Topmodel Hannelore Knuts raakte dankzij meditatie uit een depressie. Nu wil ze ook anderen helpen, als gediplomeerd mindfulness- en meditatiecoach.
Hannelore Knuts: “Eigenlijk mediteer ik al heel lang, zonder het zelf te beseffen. Als model zit ik vaak in het vliegtuig, de make-up voor een shoot duurt soms twee tot drie uur. Altijd maar wachten, wachten, wachten. Dat maakt me ongeduldig. Maar ik besefte vroeger al: als je schoen pijn doet, kun je ’m uittrekken, maar uit een vliegtuig kun je niet weg. Me druk maken zou niets helpen, ik kon maar beter vrede nemen met het gevoel.”
Wanneer ben je bewust met meditatie begonnen?
Knuts: “Mijn toenmalige vriend Nicolas (Provost, de filmmaker, red.) volgde een workshop Vedische meditatie, een vorm van mantrameditatie die dicht aanleunt bij transcendente meditatie. Zelf zei het me weinig. Onze zoon Angelo was net geboren, ik gaf borstvoeding en dacht: als ik nu moet mediteren, val ik gewoon in slaap. Maar door Nicolas te horen vertellen over de voordelen – dat je er bijvoorbeeld beter van slaapt – besloot ik het een paar weken later toch te proberen. Dat was ook het moment waarop ik besefte dat ik het al in me had, dat ik in die make-upstoel al had gemediteerd, zonder erbij stil te staan.”
Je woonde toen in New York, the city that never sleeps. Viel dat te rijmen met je zoektocht naar innerlijke rust?
Knuts: “Natuurlijk. Ik mediteerde zelfs in de metro en de trein, veel drukker kan een plek niet worden."
“Maar het echte begin kwam pas maanden na die workshop. Mijn moeder werd ziek en overleed zeer kort daarna. Mijn relatie met Nicolas liep op de klippen en ik verhuisde terug naar België. Angelo was nog geen 4 jaar. Dat was een zeer intense periode. Mijn grote geluk was dat mijn therapeute met meditatie werkte. Ik begon met vijf minuten per dag bewust te ademen, dat bouwde op, en beetje bij beetje hervond ik mijn kracht. Dat is deels een fysiek proces: je stresshormonen nemen door meditatie af waardoor de depressie minder zwaar wordt. Ik kan zonder overdrijven zeggen dat meditatie me gered heeft.”
Hielp het mediteren je ook tijdens je modellenwerk?
Knuts: “Absoluut. Ik leerde omgaan met mijn ongeduld. Bovendien word je als model voortdurend gekeurd en vergeleken met anderen. Onvermijdelijk raakt dat je. Dankzij meditatie kon ik dat plaatsen.”
Intussen heb je van meditatie je beroep gemaakt: je bent dit jaar afgestudeerd als mindfulness meditation teacher.
Knuts: “Klopt. Een jaar of vier geleden wilde ik iets leren, iets dat echt van mezelf was. Ik heb een tweejarige opleiding gevolgd aan het Greater Good Science Center, een fantastische plek waar de oosterse leer en het boeddhisme worden vertaald naar ons westerse leven. Ik volgde les bij Jack Kornfield en Tara Brach, twee gerenommeerde psychologen die ik al heel lang volg. Het was fantastisch. Hadden we toen ik afstudeerde niet midden in een lockdown gezeten, dan had ik er wellicht al veel vroeger iets mee gedaan.”
Heb je plannen?
Knuts (knikt): “Ze beginnen vorm te krijgen. Vanaf oktober ga ik lesgeven in een yogastudio, en er is meer! Ik mag het wel verklappen, denk ik: er zijn plannen voor een vaste rubriek in Iedereen beroemd op Eén. Het wordt heel laagdrempelig: ik zal tips, tricks en oefeningen delen waarmee iedereen aan de slag kan. Het idee is ontstaan tijdens de lockdown: zoveel mensen voelden zich slecht, en ik wist dat meditatie hen zou kunnen helpen. Binnenkort starten de opnames. Ik kijk er enorm naar uit.”
THOMAS VAN DER PLAETSEN
‘Eeen diepe ooohm’
Voormalig Europees kampioen tienkamp Thomas Van der Plaetsen kent de voordelen van meditatie in de topsport. ‘Ik kan beter om met stress en druk, een vaardigheid die me goed van pas komt, zeker in de tienkamp, waarin je twee dagen lang vaak zwaar vermoeid moet presteren. Tijdens het trainingsseizoen ben ik bovendien beter bestand tegen onzekerheid of tegenslagen zoals blessures.’
Hoe heb jij leren mediteren?
Thomas Van der Plaetsen: “Mijn vader was neuropsychiater en in mijn ogen een pionier in het wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van meditatie op de hersenen. Hij mediteerde zelf ook, dus ik heb van jongs af gezien dat er niks raars aan is. Het was bij ons een heel gewoon onderwerp aan de keukentafel.”
Toch mediteer je zelf nog niet zo lang.
Van der Plaetsen: “Als puber had ik nogal last van ADHD. Stilzitten zat er voor mij niet in, laat staan dat ik zin had om te mediteren. Eigenlijk ben ik er pas na het overlijden van mijn vader mee begonnen – in de hoop ergens nog een connectie met hem te vinden, denk ik. Het hielp me ook om het verdriet van zijn dood een plaats te geven.”
Kun je er intussen wel voor stilzitten?
Van der Plaetsen: “Moeilijk (lacht). Ik mediteer vooral tijdens de training. Ik zit vaak urenlang alleen in de gym, en als ik intussen op mijn ademhaling let, kom ik haast vanzelf in een soort meditatieve staat terecht. Het helpt me enorm om contact te maken met mijn lichaam en te voelen of alles goed zit. Die stille momenten geven me ook de kans om mijn gedachten op een rijtje te zetten. Voor mij werkt het op die manier het best. Je hoeft echt niet per se op een kussen te gaan zitten met een diepe ‘oooohm’ op de achtergrond (lacht).”
In 2014 ging je door een zware periode: bij een dopingcontrole werd kanker bij je vastgesteld. Heeft meditatie je toen kunnen helpen?
Van der Plaetsen: “Enorm. Mijn mantra is dat je de zaken niet moeilijker moet maken dan ze al zijn. Tijdens zo’n existentiële crisis – want dat was het echt wel voor mij – komen er véél emoties binnen, en je moet vermijden dat je daarop gaat reageren. Heel kwaad worden, je heel zielig voelen: het zal allemaal niet helpen. Dankzij meditatie kon ik mijn gevoelens plaatsen.”
KATHLEEN AERTS
‘Trillende gevoelens’
Terwijl zangeres Kathleen Aerts vrolijk rondhuppelde en met K3 ‘Oya lélé’ zong, ging er in haar binnenste iets heel anders om: een verlangen naar diepgang. Twintig jaar later heeft meditatie enorm aan populariteit gewonnen, merkt ze.
Kathleen Aerts: “Steeds meer mensen zijn ermee bezig. Ik vind dat niet vreemd: vroeger gingen mensen naar de kerk om rust te vinden. Dat wordt haast niet meer gedaan – zeker niet in België – dus hebben mensen een andere vorm van zingeving nodig. Mediteren heeft mijn leven in elk geval drastisch veranderd.”
Op welke manier?
Aerts: “Twintig jaar geleden overleed mijn papa. Het gebeurde onverwacht, ik was er totaal niet op voorbereid. Het deed me wankelen. Ik kon dat verlies niet plaatsen, en het enorme contrast met mijn leven als K3’tje, waarin alles kleurrijk en vrolijk was, hielp ook niet. Voor het eerst in mijn leven had ik gevoel: dit kan ik niet alleen. Ik heb van alles geprobeerd, ik ging naar een psycholoog, zelfs naar een psychiater. Erover praten maakte mijn verdriet alleen maar groter. Via via kwam ik uiteindelijk terecht bij Kaat Jacobs en haar meditatiecentrum Live Love, Love Life. Dat veranderde alles. Kaatje is geweldig. Ze woont intussen in Spanje en ik in Zuid-Afrika, maar ik volg nog steeds les bij haar. We zijn het intussen toch gewoon om alles online te doen, hè.”
Wat leerde ze jou?
Aerts: “Simpelweg omgaan met emoties. We begonnen toen met het gevoel van verlies, omdat ik daar zo fel mee worstelde. Wat je eigenlijk doet, is helemaal in die emotie opgaan, er al je aandacht aan schenken zonder er verder bij na te denken, zonder te praten en zonder alle verhaaltjes errond. Gewoon voelen. Op die manier lost de emotie op."
“Ons lichaam heeft een bepaalde frequentie, een trilling. Onaangename emoties hebben een lage frequentie. Dat kun je voelen: als je slechtgezind bent, voelt dat heel log en zwaar. Dat komt doordat de frequentie onder je eigen lichaamsfrequentie zit: je wordt dus naar beneden getrokken. Als je dan je volle aandacht besteedt aan dat gevoel, gewoon door te voelen, ga je opnieuw naar je eigen lichaamsfrequentie. Het klinkt complex, maar zodra je de techniek kent, voel je hoe het werkt. Dan besef je dat je zelf je leven boetseert, dat je het zelf in de hand hebt. Een verrijkend inzicht.”
Vorig jaar overleed je mama, met wie je ook een heel sterke band had.
Aerts: “Dat had opnieuw een diepe valkuil kunnen zijn, maar nu heb ik een tool om met het verdriet om te gaan. Ik mis haar ontzettend, maar als het verdriet te groot wordt, ga ik opnieuw de emotie doorvoelen en krijg ik ze onder controle. Het verdriet gaat niet meer met me aan de haal.”
Hebben ze je tijdens je zoektocht naar hulp destijds antidepressiva voorgesteld?
Aerts: “Ja. Gelukkig was mijn mama ook heel antipillekes en raadde ze me dat meteen af. Ik vond het hallucinant hoe snel die medicijnen me werden aangeboden. Na één gesprek: ‘Hier een pilleke, en tot volgende week.’ Ik vind dat er veel te veel wordt opgelost met medicatie, terwijl de natuur ons zoveel meer biedt om met emoties om te gaan.”
Elke ochtend een pilletje slikken is natuurlijk wel makkelijker en sneller.
Aerts: “O, maar meditatie heeft niet veel tijd nodig, hoor. Ik zit hier geen uur in lotushouding tussen de bergen. Mediteren kan gewoon tussendoor. Drie seconden bewust ademen is al genoeg. Het hoeft niet veel te zijn om al een groot verschil te maken.”
Je moet er wel moed voor hebben: jij kijkt je emoties recht in de ogen.
Aerts: “Dat klopt. Veel mensen zijn bang van emoties. We zijn zo opgevoed: ‘Allee, niet wenen, flink zijn!’ Zodra je beseft dat je gevoelens ook maar gewoon een bepaalde frequentie zijn, wordt het een stuk makkelijker. Maar die eerste stap moet je overwinnen. Dat is volgens mij de reden waarom zoveel mensen naar antidepressiva grijpen: het lijkt veiliger om je emoties afgevlakt te houden. Maar dat is het dus niet. Je moet ze onder controle houden, dat is iets helemaal anders.”
BJÖRN PRINS
‘Muziek van Metallica’
Björn Prins is klinisch psycholoog, psychotherapeut, doctoraatsonderzoeker aan de UGent, opleidingsvoorzitter van The Human-Centered Organisation van de Arteveldehogeschool en oprichter van het Instituut voor Training van Aandacht en Meditatie (ITAM). Hij gebruikt al meer dan vijftien jaar meditatieoefeningen in zijn praktijk.
Björn Prins: “Toen ik net was afgestudeerd, bleef ik op mijn honger zitten. Ik had vijf jaar universiteit gedaan en vier jaar therapieopleiding, en nog steeds kon ik naar mijn gevoel te weinig doen voor mijn cliënten. Velen keerden na een tijdje terug met nieuwe klachten. Dat lag niet aan mij – het is geweten dat na een depressie 60 procent van de patiënten hervalt – maar ik worstelde daar wel mee. Tijdens een lezing van Mark Williams, professor in de klinische psychologie, hoorde ik over de effecten van mediteren. Hij toonde aan dat meditatie het aantal mensen dat hervalt tot de helft vermindert. Ik vond dat bijzonder straf, ben me erin gaan verdiepen en begon systematisch meditatietechnieken te integreren in mijn praktijk. De reacties waren spectaculair. Ik behandelde bijvoorbeeld een arts met een eetstoornis. Hij had álles geprobeerd, maar mijn therapie was de eerste die echt werkte. Hij zei: ‘Björn, ik bén het verlangen naar eten niet meer, ik observéér het verlangen.’ Zo kan ik ondertussen veel verhalen vertellen.”
Kunt u uitleggen wat meditatie precies is?
Prins: “Algemeen gesteld: een interne audit waarbij je met milde, open blik kijkt naar dat wat zich van moment tot moment in jezelf ontvouwt. En het is een breintraining: bij mensen die regelmatig mediteren zien we bepaalde regio’s in het brein veranderen. De positieve effecten zijn in letterlijk duizenden wetenschappelijke papers aangetoond.”
Wat gebeurt er dan precies in de hersenen?
Prins: “De amygdala, het deel van de hersenen dat onze angst reguleert, verkleint. En de prefrontale cortex, waar je vermogen zit om wetenschappelijk te denken, de insula, die te maken heeft met bewustzijn, en de hippocampus, waar onze geheugenfuncties zitten, groeien. Eigenlijk is dat minder bijzonder dan het misschien lijkt: wie veel sport, traint z’n spieren, wie mediteert, traint z’n brein. En wat zo mooi is: je hoeft geen 30.000 uur gemediteerd te hebben voor je een verschil merkt. Studies tonen aan dat al na acht sessies het brein verandert en de levenskwaliteit stijgt.”
Is er veel verschil met de ‘gewone’ psychologie?
Prins: “Toch wel. Klassieke psychologie is bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie. Die werkt zoals het nummer ‘Seek and Destroy’ van Metallica: zoek wat ongewenst is en vernietig het. Een negatief zelfbeeld, een sombere stemming: je geeft er geen bestaansrecht aan, het moet weg. Dat kan werken tot op zekere hoogte, maar zodra er iets gebeurt in je leven, ben je terug naar af. Een benadering gebaseerd op mindfulness – één van de vele meditatievormen – werkt net omgekeerd: je voelt bewust wat er speelt. Maar in plaats van je door dat gevoel te laten meesleuren, bekijk je het vanop een soort afstand. Je merkt verdriet of boosheid op in de plaats van het te zíjn. Je wordt er geen slachtoffer van. Er is een mooi gezegde: je kunt niet voorkomen dat een vogel op je hoofd landt, maar je kunt wel voorkomen dat hij er een nest bouwt. Dat is precies wat meditatie doet.”
Volgens een studie van de University College London zijn er ook gevaren: van alle bevraagden had een kwart al minstens één negatieve ervaring gehad tijdens of na het mediteren. De vaakst voorkomende klachten zijn angst, paniek en paranoia, hallucinaties en het herbeleven van traumatische gebeurtenissen.
Prins: “Ik vind dat niet onlogisch. Meditatie laat je diep in jezelf kijken, je leert de dingen te zien in plaats van te doen alsof alles oké is. Helaas: het leven is geen walk in the park. Meditatie laat je die dingen voelen, maar leert je ook om ermee om te gaan. Wie gaat joggen, heeft ook al wel eens stijve spieren. Maar na verloop van tijd zijn je spieren sterker en je conditie beter."
“Let wel op met retraites die bestaan uit dagenlange meditaties. Die zijn zeer krachtig. Als je iemand met een psychotische aanleg daaraan laat deelnemen, kunnen er vodden van komen.”
Zijn apps een goed idee?
Prins: “Zeker, apps en boeken kunnen goede hulpmiddelen zijn. Maar als je echt substantieel aan de slag wilt, heb je begeleiding nodig. En precies daar zit een grote lacune: er is geen kwaliteitscontrole op trainers. Iemand kan twee lessen volgen en zichzelf een mindfulnesstrainer noemen. Wil je lessen volgen, let dan goed op de achtergrond van je trainer. Ga naar een psycholoog die een postgraduaat heeft gevolgd en die zelf al jarenlang mediteert. Blijf weg van mensen die zich naast meditatiecoach ook profileren als ademcoach, holistisch coach, quantum healer, burn-outcoach en weet ik wat nog allemaal. Meditatie is een vak dat je in de diepte moet leren, waarin je steeds verder kunt specialiseren. Wie te veel in de breedte werkt, kan nooit expert worden.”
Hoe mediteert u?
Prins: “Ik begin ’s ochtends meteen nadat ik wakker word met een korte oefening van een kwartier of 20 minuten, soms met wat yogaoefeningen om mijn rug los te maken. Heb ik doorheen de dag ergens 10 minuten over, dan herhaal ik die oefening."
“Meestal volg ik het SLOW-algoritme: Stoppen, Landen, Observeren, Wise action. Dat is voor veel mensen een handige manier. Hoe werkt het? Stoppen en landen gaan over puntconcentratie: je richt je aandacht op één punt, bijvoorbeeld de beweging van je buik. Dan ga je observeren: wat gebeurt in mijn gedachten, emoties en lichaam? Op basis van die input ga ik iets doen: wise action. Een fictief voorbeeld: elke donderdagavond voel ik spanning. Dat komt door de wekelijkse vergadering met die ene collega die me niet respecteert. Volgende week ga ik hem er rustig op aanspreken vóór de spanning zich heeft opgebouwd. Simpel gezegd: in plaats van over problemen te klagen, pak ik ze aan. Véél efficiënter.”
© Humo
Meer interviews
Bron: De Morgen
