Brigitte Herremans (44) kent Israël en de Palestijnse gebieden al vele jaren heel erg goed. Haar oordeel over de aanslagen door Hamas is streng, maar ze veroordeelt ook de Israëlische reactie erop. ‘Op dit moment wordt Gaza vernietigd.’
Joël De Ceulaer – De Morgen
Ze kent het land zo goed en komt er al zo lang, dat ze er veel vrienden heeft gemaakt. Niet alleen Palestijnen, maar ook Israëliërs.
“En die zijn verscheurd”, zegt Brigitte Herremans.
“Een van hen verloor een vriend die als soldaat zijn gemeenschap wilde beschermen bij die gruwelijke aanval door Hamas. Toch roept hij op om de situatie niet te laten escaleren.
“Ik ben ooit nog in Sderot geweest, een van de dorpen die werden aangevallen. In die buurt leefde iedereen tot de jaren negentig goed samen: Israëliërs kochten groenten in Gaza, Palestijnen gingen werken in Israël.
“Sinds de machtsgreep van Hamas en de afgrendeling van Gaza door Israël, is die verstandhouding weg.
“Israël heeft nu een afschuwelijk barbaarse daad ondergaan, maar dat wil voor mijn Israëlische vrienden niet zeggen dat hun land hetzelfde moet doen.
“Een terreuraanslag is geen vrijgeleide om mensenrechten te schenden.”
Op 5 december verdedigt Herremans aan de UGent haar doctoraat over hoe kunst ons kan helpen om de gruwel die zich al jaren in Syrië afspeelt, te begrijpen.
Als expert inzake het Midden-Oosten werkte ze lang voor Pax Christi en Broederlijk Delen.
Ze houdt de ontwikkelingen in Israël en de Palestijnse gebieden nauwlettend en bezorgd in de gaten.
Wat heeft Hamas bezield?
“Ik denk dat drie zaken meespelen:
- Het geweld van Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever
- De regelmatige provocaties aan de Al-Aqsa-moskee op de Tempelberg
- De regionale dynamiek waarbij Arabische landen toenadering zoeken tot Israël
Hamas dacht wellicht ook zijn legitimiteit op deze manier te versterken. Wij kunnen ons dat moeilijk voorstellen, maar er zijn nog radicalere groepen, zoals Islamitische Jihad, die vonden dat Hamas te weinig aanslagen pleegde.”
Waarom zag Israël het niet aankomen?
“Iedereen is verrast dat de Israëlische inlichtingendiensten dit niet zagen aankomen.
“Misschien ging men er te veel van uit dat Hamas tevreden was met het bestuur van Gaza en lag de focus van Israël te veel op het uitbouwen van de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever.
“Egypte heeft blijkbaar enkele dagen van tevoren gewaarschuwd dat er iets zou gebeuren, maar die informatie is dus niet tot bij de Israëlische premier Benjamin Netanyahu geraakt.”
Is de eenheidsregering die hij met de oppositie vormt voor Netanyahu een manier om zich immuun te maken voor kritiek, ook op wat nu nog zal volgen?
“Ik zou het geen eenheidsregering noemen, maar een oorlogskabinet. En op korte termijn kan hij zo de dans ontspringen.
“Maar de kritiek bij veel Israëliërs blijft groot. Velen zouden willen dat hij de eer aan zichzelf houdt, ook vanwege de manier waarop hij de rechtsstaat dreigt te ontmantelen.
“Hij zal herdacht worden als de man die altijd aan zichzelf dacht.”
Is het finale doel van Hamas de vernietiging van Israël?
“In zijn oorspronkelijke handvest roept Hamas op tot de vernietiging van Israël.
“Het nieuwe handvest spreekt over een eigen Palestijnse staat en een langdurige wapenstilstand, maar we weten niet of ze daar tevreden mee zouden zijn.
“Nu, het is moeilijk voor westerlingen om te aanvaarden, maar Hamas is niet alleen een terreurgroep. Hamas heeft ook een politieke arm.
“Ik krijg tegenwind als ik dat zeg, maar je kunt Hamas niet zomaar vergelijken met ISIS – hoe gruwelijk en barbaars de aanslagen van zaterdag 7 oktober ook waren.”
Hoeveel steun is er voor Hamas?
“Dat kan ik niet zeggen. Er is uiteraard een zeker draagvlak. De grootste bedreiging voor de Palestijnen is en blijft Israël.
“Beseffen Palestijnen dat de huidige situatie de facto werd uitgelokt door Hamas? Voor een stuk wel. Maar wat nu gebeurt, is niet de vernietiging van Israël, maar de vernietiging van Gaza. Er vinden nu oorlogsmisdaden plaats.”
Hamas gijzelt ook Palestijnse burgers.
“Hamas stelt burgers bloot aan vreselijk gevaar, zeker omdat ze ook raketten lanceren dicht bij civiele structuren. En dat kan niet volgens humanitair recht.
“Burgers blijven immuun in een oorlog. Maar daar houdt Israël ook geen rekening mee.
“Zaterdag werd een konvooi met burgers gebombardeerd. Dit is niet enkel een oorlog tegen Hamas, dit is een grootschalige wraakactie op de Palestijnen in Gaza.”
Wat vindt u ervan dat burgers in Gaza het noorden moeten evacueren?
“In het zuiden van Gaza is niets. Geen degelijke schuilkelders, bijna geen water meer. En veel mensen kúnnen niet weg uit het noorden, omdat ze te oud zijn, of te ziek, of omdat ze kleine kinderen hebben.
“Ik hoor vrienden in Gaza zeggen dat het als het ware beter is om gedood dan om verwond te worden: er zijn nauwelijks nog pijnstillers.
“Volgens Human Rights Watch worden er al fosforbommen gebruikt door Israël.
“Door de vernietiging van de gezondheidszorg liggen er duizenden onschuldige burgers gewoon te creperen.”
Waarom helpt Egypte de Palestijnen niet door hen op te nemen?
“Zij willen het probleem van Israël niet oplossen. En in het Westen lijken sommigen dat te verwachten. Dat is een dubbele standaard, twee maten en gewichten.
“In 1948 vonden velen ook dat Arabische landen het probleem van de Palestijnen maar moesten oplossen.”
Hadden de Arabische landen Israël niet aangevallen?
“Er was al sinds eind 1947 een burgeroorlog aan de gang in historische Palestina, waarbij zionistische milities Palestijnen aanvielen en Palestijnse milities Joodse burgers.
“De Arabische landen hebben Israël inderdaad aangevallen. Toch draagt Israël de verantwoordelijkheid voor het feit dat burgers uit hun huizen werden verdreven of gevlucht zijn.
“Ik ga er volledig mee akkoord dat het Joodse volk een veilig thuisland nodig heeft. Maar veiligheid verwerf je niet door een ander volk te onderdrukken.”
Vreest u voor een nieuwe wereldwijde jihad?
“Ik durf geen voorspellingen te doen, ik vrees wel voor toenemend geweld. Jihadistische organisaties gebruiken de Palestijnse agenda voor hun moordzuchtige ideologie.”
Terwijl ze niet echt wakker liggen van de Palestijnen.
“Klopt. Zelfs Arabische regimes in het Midden-Oosten hebben de Palestijnse kwestie altijd veronachtzaamd. Zoals de internationale gemeenschap.
“Als Rusland elektriciteit afsnijdt in Oekraïne, komen er duidelijke signalen dat het internationaal recht geschonden wordt. En iedereen hier vindt de oorlog in Oekraïne illegaal.
“Waarom gelden die principes niet voor Israël? Zelfs voor Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zijn sommige levens duidelijk belangrijker dan andere.”
Hoe cynisch is het dat Poetin oproept tot vrede?
“Dat is het cynisme ten top. Het is de enige juiste boodschap, dus mocht ze niet van Poetin komen, zou ik ze ernstig nemen.
“Ik kan niet akkoord gaan met de boodschap dat de keuze voor Israël de keuze voor het licht is.”
Zoals N-VA-voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever deed.
“Bombardementen zijn de kant van de duisternis, niet die van het licht. We moeten de kant kiezen van redelijkheid en internationaal recht.
“Israël gaat op deze manier niet veiliger worden. En we moeten de terreur veroordelen, maar ook de context van de bezetting door Israël blijven zien.
“Velen zijn bang om daarop te wijzen, en belanden in een gemompel over recht op verdediging.”
Wat vindt u ervan dat sommigen, onder wie de Amerikaanse schrijver Sam Harris en de Vlaamse filosoof Maarten Boudry, de moraliteit van Israël hoger inschatten, omdat Israël nog burgerslachtoffers probeert te vermijden, en Hamas alle Israëliërs zou uitmoorden mocht het dat kunnen.
“Ik vind dat onzin. Kijk naar de feiten. Op dit moment wordt Gaza vernietigd. Israël heeft systematisch Palestijnse gebieden bezet en illegale nederzettingen gebouwd.
“Ik vind die vergelijking en die redenering zeer gevaarlijk. Hamas is een organisatie die aan terreur doet, Israël is een staat die zichzelf als een democratie beschouwt – al vind ik niet dat de regering dat waarmaakt.
“Uiteraard moeten we het gruwelijke geweld van Hamas veroordelen, maar we moeten ons vooral afvragen hoe we dit drama doen stoppen.”
Hoe dan?
“De-escaleren en oproepen tot een staakt-het-vuren. Erop wijzen dat Israël verplichtingen heeft als bezettende macht.
“Gaza is afgesloten van de rest van de wereld. Dat mogen we niet aanvaarden, hoe verschrikkelijk het geweld van Hamas ook is.
“Voor mij gaat het over basismenselijkheid.
“Mijn kinderen begrijpen dat geweld tegen burgers altijd verkeerd is, waarom snappen filosofen en wereldleiders dat niet? Al zeggen mensen mij ook dat het nu nog te vroeg is voor nuance. Helaas.”
Kritiek op Israël wordt soms gezien als antisemitisme.
“Dat is bijzonder problematisch. Ik heb zware kritiek op Israël, maar ik ben geen antizionist. Ik ben totaal onafhankelijk. Toch verdedig ik het recht van antizionisten om hun mening te uiten, want de verwerping van het zionisme is niet per definitie antisemitisme.
“Ik heb kritiek op Israël juist omdat het land zo dicht bij ons staat, omdat ik ervan uitga dat het onze normen en waarden ook hoog in het vaandel wil voeren.”
BIO
- Geboren in 1979
- Studeerde Oosterse talen en culturen (UGent) en Internationale betrekkingen (ULB)
- Werkte voor Broederlijk Delen, Pax Christi en Bozar
- Expert inzake Midden-Oosten
- Kreeg in 2019 de Ambassadeur voor de vrede-prijs
- Doctoreert aan UGent over kunst en rechtvaardigheid voor Syriërs
Lees ook
Podcast – Het inzicht – Brigitte Herremans
Mensenrechtenexpert Brigitte Herremans – We zijn wakker geworden in een nieuwe wereldorde
Bart Eeckhout – Het blijft verbazen dat democratische Vlaams-nationalisten zo weinig empathie betonen voor de Palestijnse kwestie
David Grossman – Israël presenteert zich als democratie, maar is het niet
Bron: De Morgen