Charlotte Vandermeersch kan een regiedebuut afvinken en ging door een relatiecrisis, bij Maaike Neuville waren dat een boek en een time-out. Zestien jaar na hun enige gezamenlijke project hebben de actrices zichzelf én elkaar (terug)gevonden. Ze klinken op een hernieuwde vriendschap.
‘Kom hier, mijn crisismaatje.’
Marjan Justaert en Filip Tielens
Een zomer lang neemt iemand bijzonder ons mee naar een bijzonder iemand.
‘Ik neem jullie mee naar de Friche’, sms’t Maaike Neuville een dag voor het interview. ‘Daar kunnen we picknicken.’
De Friche Josaphat is een strook ongerepte natuur langs de spoorweg in Schaarbeek, waar de Brusselse regering een nieuwe stadswijk wil bouwen. Er wordt weerwerk geboden, niet het minst omdat de Friche de natuurlijke biotoop is voor meer dan duizend diersoorten en een perfecte landingsbaan voor vogels.
Als Bekende Buurtbewoner steunt Neuville het protest.
‘Ik heb altijd al een hart voor de natuur gehad’, zal Neuville (39) tijdens het gesprek vertellen. ‘Deze zomer zijn we een maand in Zweden gaan kamperen.
“Daar kon ik echt zo … overwhelmed worden door schoonheid. Ik voelde mij er deel van de natuur en tegelijkertijd werd ik verteerd door spijt over wat we met die natuur aan het doen zijn.’
Ook Charlotte Vandermeersch trekt, na twintig jaar Antwerpen-centrum, opnieuw naar het groen. De Gentse rand is een compromis tussen Vandermeersch (38) en haar partner Felix Van Groeningen.
Als het van haar afhing, zakte het gezin nog meer af richting haar roots in Wannegem, midden in de Vlaamse Ardennen – waar stilte nog echt stilte is.
‘Hond in de stal en naar de sterren kijken, dat is de poëzie van mijn jeugd. De schapen die bevallen en de lammetjes die na de zomer geslacht werden. Al was dat laatste wel heftig voor mij: eerst voor een lammetje zorgen, nadien zat het in de frigo.’
‘Toen Maaike bevallen is, ben ik op bezoek gegaan. Ik zie nog voor mij hoe ze daar lag, met die enorme borsten en dat kind eraan gekluisterd. Een oermoeder! Ineens zag ik een heel andere kant van haar’
Charlotte Vandermeersch
In haar kersverse film De acht bergen, geschreven en geregisseerd samen met Van Groeningen, naar de gelijknamige roman van Paolo Cognetti speelt de natuur een hoofdrol.
‘We hadden een uitbundigheid aan prachtige beelden’, vertelt Vandermeersch.
‘Er is ons zelfs gezegd: het is té overvloedig, je moet wat minderen met die natuurshots, anders gaan de mensen zeggen: “De makers pakken te veel uit.” (lacht) Dus hebben we er nog wat in gesnoeid.’
De film speelt zich af in Italië en gaat over de bijzondere vriendschap tussen Pietro en Bruno, een stadsjongen en een bergjongen.
De eerste recensies zijn lovend, de film werd ook bekroond in Cannes. Voor het grote publiek is het wachten tot het najaar om De acht bergen in de Belgische zalen te zien, maar Maaike Neuville kreeg per mail een avant-première.
In ruil stuurde Neuville een PDF van haar boek, dat begin volgend jaar uitkomt. Maar daarover later meer.
Hernieuwde vriendschap
In een petroleumblauwe jumpsuit met knappe rode laarsjes en een brede glimlach wacht Charlotte Vandermeersch ons op aan Brussel-Centraal, om samen Maaike Neuville op te pikken in Schaarbeek.
Waarom wou je graag bij haar op bezoek?
‘Tijdens het opruimen vond ik een artikel terug over Maaike en mezelf, naar aanleiding van de voorstelling die we na ons afstuderen gemaakt hebben: een bewerking van het boek De kus van de spinnevrouw van Manuel Puig.
Maaike had mij gevraagd om mee te doen. We zien er zo jong uit op die foto! Echte bakvissen’, lacht Vandermeersch. ‘Nadien hebben we nooit meer samengewerkt.’
‘Eind vorig jaar hebben we elkaar ineens teruggevonden. Maaike nodigde mij uit om te komen kijken naar Bovary in de KVS, waarin zij de hoofdrol speelde.
‘Ik zou gaan, maar dat is die avond niet gelukt – mijn lief had een kater, mijn kind was slechtgezind en er was geen babysit. Daar voelde ik me best wel slecht bij, maar ik dacht dat het voor haar niet zo’n halszaak was.
“Tot ze na de voorstelling sms’te: “Waar zijn jullie?” De volgende dag heb ik haar gebeld en impulsief voorgesteld: ik maak zaterdag tijd, ik kom naar Brussel en we praten bij. En dat hebben we gedaan, een hele avond lang.
“Jullie vraag om iemand te kiezen voor dit interview leek me een mooie gelegenheid om een hernieuwde vriendschap te vieren.’
Jullie zijn twee heel andere types, hoe close waren jullie vroeger?
Vandermeersch: ‘We hebben vier jaar lang samen gestudeerd aan Studio Herman Teirlinck, we zijn met zes vrouwen afgestudeerd.
‘Ik maakte deel uit van een vriendengroepje, Maaike zat daar niet bij. Ik vond dat soms wel jammer, maar op de een of andere manier was het zo. Er was toen niet echt ruimte om vriendinnen te worden. (denkt even na)
“Iets trok me aan in Maaike, maar misschien was er toch ook wel wat … competitie. Hoe dan ook, we kwamen niet echt bij elkaar. Pas nu voelen we wat een vrouwenband kan zijn.’
‘Toen Maaike bevallen is van haar dochter, zeven jaar geleden, ben ik eens op bezoek gegaan, toeval eigenlijk. Ik zie nog altijd voor mij hoe ze daar toen lag, met die enorme borsten en dat kind eraan gekluisterd. Een oermoeder! Dat was ik-weet-niet-hoe schoon, en ineens zag ik ook een heel andere kant van haar.
‘Maaike is altijd meer de denker geweest, terwijl ik niet altijd zo rationeel ben.’
‘Ik ben op een podium gekropen opdat mijn vader mij zou zien staan. En vervolgens om mij dáárvan te bevrijden’
Charlotte Vandermeersch
Verruimde blik
Intussen heeft ook Vandermeersch een zoon, Rufus (4), samen met Van Groeningen. Ook Neuville is samen met een filmregisseur, Bas Devos (Violet, Hellhole). Hun dochter Niko is zeven.
De tram heeft ons in Schaarbeek gebracht, we bellen aan en Maaike Neuville komt naar buiten in een boyish jeans, sneakers en een pet over haar gekortwiekte haren.
Qua charisma moet ze niet onderdoen voor Vandermeersch en ze vinden van elkaar dat ze er nog krak hetzelfde uitzien als op de foto bij het artikel over De kus van de spinnevrouw.
Neuville: ‘Ik weet niet of jij dat weet, Charlotte, maar ik wou die voorstelling eigenlijk eerst met Minke (Kruyver, red.) maken.’
Vandermeersch: ‘Wat?! (lacht)’
Neuville: ‘Maar een vriendin zei: Minke is hetzelfde type als jij, zou je niet beter Charlotte kiezen? Tussen jullie zullen er meer spanning en vonken zijn. En dat was ook zo.’
Vandermeersch: ‘Inderdaad, het klikte en tegelijk was er ook een zeker … spanningsveld, ik kan het niet anders zeggen.
‘Van die voorstelling herinner ik me vooral dat we heel goede avonden hadden, en heel slechte. (tot fotograaf Sebastian, die het stuk destijds blijkt gezien te hebben) Jaja, het was met naakt. Maar wel een heel coole versie. Enkel onderaan!’
Neuville: ‘Hoewel wij heel andere types zijn, werden we wél dikwijls in hetzelfde laatje geplaatst. Omdat we allebei lang blond haar hadden destijds? Ik weet het niet.’
Zijn jullie ooit gevraagd voor dezelfde rol?
Neuville: ‘Niet dat ik weet.’
Vandermeersch: ‘Soms zaten we wel in hetzelfde rijtje, bij de laatste zoveel. Ik dacht vaak: Maaike zal de rol wel hebben. En jij dacht blijkbaar hetzelfde! Nu, één keer heb ik het heel moeilijk gehad, bij Clan.
‘Ik heb zeven rondes auditie gedaan, ben speciaal vanuit Spanje teruggevlogen omdat mij werd gezegd dat ik de rol had, dat ik gewoon nog met de anderen moest komen testen, maar uiteindelijk greep ik ernaast.’
Neuville: ‘O nee, dat kwam door mij!’
Vandermeersch: ‘Jij kwam terug van je wereldreis en je straalde zo’n energie uit dat ik het wel begreep.’
Neuville: ‘Op mijn 26ste heb ik negen maanden uitgetrokken om van België over land naar Nepal te reizen. De wereld zien, ja, maar ook een zoektocht naar mezelf.’
Vandermeersch: ‘En dat zag je. Ik was niet jaloers, maar wel ontgoocheld. Als beginnend actrice begrijp je elkaars positie, er is nu eenmaal maar een beperkt aantal toffe vrouwenrollen.’
‘Een gezamenlijke kennis zegt soms dat hij geen enkele actrice kent die géén issues heeft met haar vader’
Maaike Neuville
Wat vond jij van De acht bergen, Maaike?
Neuville: ‘Echt heel schoon. Die natuur, die bergen, wow. En dat beginbeeld: ongelooflijk! Had je door dat in de scène waarin verteld wordt over de acht bergen, en nadien de zon opkomt, dat dat exact acht stralen zijn?’
Vandermeersch: ‘(verrast) Ah nee, dat had ik nog niet opgemerkt!’
Neuville: ‘De film was ook zo herkenbaar. Denken van: ik moet nu absoluut naar Nepal, maar dan wel heel anders terugkomen. Met verruimde blik. Het parcours van Pietro.’
Pietro is de stadsjongen die acht bergen en acht zeeën wil opzoeken om zin aan zijn leven te geven, Bruno is de jongen die op zijn ene berg blijft en daar zijn geluk vindt.
Charlotte Vandermeersch noemt zichzelf ‘eerder een Pietro’. ‘Al was ik tijdens het schrijven van het scenario dan weer een Bruno: heel gefocust op één ding, één doel.’
Neuville: ‘Wat me enorm raakte in de film, was dat Pietro – die zijn plek niet vindt in de wereld en zijn vriend schijnbaar wel – op een bepaald moment het schrijven ontdekt. En dat schrijven is zijn plek. Dat vond ik ontroerend en herkenbaar.’
Umeboshi
We arriveren aan de Friche Josaphat. Het natuurgebied is met een hek afgesloten, alleen de mensen die verbonden zijn aan de vzw Sauvons La Friche kennen de code van het hangslot. Dat voelt ook een beetje wrang.
‘Mogen niet alle Brusselaars genieten van de open ruimte?’, vraagt Vandermeersch. De situatie is maar tijdelijk, verzekert Neuville.
‘Tot de lucht opgeklaard is, wordt de biodiversiteit beschermd. Natuurlijk vind ik ook dat iedereen baat moet hebben bij de Friche, maar misschien hebben we net het mééste baat bij niets doen. Niet bebouwen, geen park van maken, de natuur haar gang laten gaan.’
Eenmaal binnen treffen we het ‘clubhuis’ van de vzw, een soort houten kiosk met wat meubels in, daar gaan we picknicken.
Vandermeersch toont Neuville trots haar originele bijdrage: umeboshi – for old times sake.
‘Omdat jij de eerste persoon bent die ik dat woord ooit hoorde uitspreken!’ Ze proesten het uit en geven, gelukkig, wat uitleg.
Umeboshi is gedroogde ume, een Japanse fruitsoort die soms abrikoos en soms pruim wordt genoemd. Het wordt gepekeld, heeft een pittige smaak en werkt naar verluidt schitterend tegen katers.
‘Je eet ze het best niet te laat in de namiddag’, waarschuwt Neuville. ‘Je wordt er hyper van.’
Voor de fotograaf is het dan helaas al te laat.
Nog even over de Friche. Waarom ligt deze plek jou zo na aan het hart?
Neuville: ‘Hoe ouder ik word, hoe meer ik begaan ben met onze toekomst. Hoe leven we samen met de natuur in plaats van onszelf op te leggen aan de natuur? Oké, er is nood aan sociale woningen, maar een natuurlijke rijkdom als deze betonneren is gewoon absurd in tijden van opwarming en droogte.
“We moeten het rationeel benaderen”, zegt de bouwheer. Maar dan stel ik me de vraag: wat is rationeel? Is het rationeel om de laatste open ruimte van deze grootte in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te bebouwen? Dat klinkt eerder als blinde bouwwoede.
‘Bovendien is er een alternatief uitgewerkt door buurtbewoners die architect zijn, onder de noemer I Love Josaphat, waarin wordt tegemoetgekomen aan de vraag naar woningen en de Friche behouden blijft. Wel, dát vind ik rationeel.’
Wat denk jij, Charlotte, als je Maaike dit zo passioneel hoort verdedigen?
Vandermeersch: ‘Ik bewonder haar strijdvaardigheid, ik ben zelf veel voorzichtiger, ik durf dat niet goed. Ik herinner me een actie, in ons eerste jaar aan de Studio, waarbij we gingen strijden voor het behoud van onze opleiding.
(Na de lichting van Neuville en Vandermeersch sloot de school, om op te gaan in het Antwerpse Conservatorium, red.) Uit protest zijn we een kruispunt gaan bezetten. Ik deed mee, maar ik plaste haast in mijn broek van de schrik!’
Neuville: ‘Ik heb er later een filmpje van teruggezien: zodra er één politieagent opdaagde, hebben wij braaf onze rugzak gepakt en het kruispunt vrijgemaakt. Onze actie heeft hooguit een halve minuut geduurd. (lacht)’
Vandermeersch: ‘Maar toen ik jou een paar jaar geleden met de megafoon in de hand zag protesteren tegen de besparingen in de cultuursector, dacht ik: da’s Maaike.’
‘Wees zacht voor jezelf. En als je denkt dat je niet nóg zachter kunt zijn: wees nóg zachter. Dat is zo ongelooflijk moeilijk. Want de hele tijd denk je: komaan, raap jezelf bijeen en sta er weer! Maar je moet jezelf vergeven’
Maaike Neuville
Jij gebruikt toch ook geregeld je bekendheid om vluchtelingen te helpen, bijvoorbeeld?
Vandermeersch: ‘Dat is zo, maar ik ben toch meer een activist vanuit de sofa. Ik roep vooral op om petities te ondertekenen en zo.
‘Ja, we verhuren ons appartement in Antwerpen goedkoper aan een Somalische jongen en ik leen al eens mijn gezicht aan een campagne voor humane opvang van asielzoekers.
‘Maar ik heb lang gedacht dat mijn eigen meningen en politieke ideeën niet zo waardevol waren. Als twintiger was mijn instelling: ik loop hier maar wat rond, het is allemaal zo veel, wat ik zeg of denk, doet er niet zoveel toe.’
En, zegt ze even later, ‘ik wist jarenlang niet meer wat kwaadheid was.’
In het tweede jaar van de Studio moest de klas het toneelstuk Het huis van Bernarda Alba van de Spaanse schrijver Federico García Lorca spelen.
‘Ik wilde per se de kwade moeder spelen. Maar het zat niet in mij. Of liever: ik kreeg het er niet uit. Ik kon het simpelweg niet zeggen als ik niet akkoord ging.’
Neuville: ‘Ik herinner me nog dat jij heel zichtbaar fysiek kwaad werd, maar de woorden niet vond om het te zeggen.’
Hoe kwam dat?
Vandermeersch: ‘Ik had mijn boosheid verdrongen, denk ik.
‘Ik heb thuis zoveel dingen moeten beredderen, ik was een meester geworden in nakende crisissen bezweren, in op mijn tenen lopen, om dingen heen lopen.
‘Ik ben echt van héél ver moeten komen om weer te durven zeggen: dit gaat niet voor mij.’
Donkere demonen
Toen Vandermeersch naar Studio Herman Teirlinck ging, was het thuis een enorme puinhoop.
‘Mijn vader was verdwenen, mijn moeder wist het ook niet meer. Ze had mijn vader twee jaar voordien verlaten, maar hij was niet akkoord gegaan en … tja, ik kan bijna niet beschrijven hoe gebroken mijn ouders waren. Op heel verschillende manieren.
“Toen ik zei dat ik toneelschool wilde doen, hebben ze mij onmiddellijk laten doen. Ze wisten zelf ook dat zíj het recept voor een gelukkig leven echt niet meer in huis hadden.’
Heb jij stilaan dat recept gevonden, of is dat iets dat je nooit kunt vinden?
Neuville: ‘Hét recept? Dat is een ingewikkeld kookboek!’
Vandermeersch: ‘Heel ingewikkeld en heel persoonlijk. En achteraf kijk je terug en denk je: eigenlijk was het simpel. Wel wat spicy af en toe, goed op de pot gezeten. (hilariteit)
‘Serieus, het fijne aan ouder worden is dat je nieuwe inzichten krijgt, je wordt je bewust van dingen die je vroeger niet wist.
‘Vijf jaar geleden stond ik misschien lichter en onbezorgder in het leven, maar ook wel blinder. En helaas zie je de blinde vlekken altijd te laat.’
Neuville: ‘Eerst bots je tegen de muur, dan pas zie je de blinde vlekken. Herkenbaar.’
Vandermeersch: ‘Ik denk niet dat dat ooit helemaal ophoudt. Het probleem is dat ik te veel wil, en dat gaat niet altijd. En dan komen mijn duistere, kleine kantjes boven.
‘Maar ik probeer wel meer te erkennen wat er in mij leeft, en ook om te gaan met mijn donkere trekken. Eigenlijk probeer ik mezelf zichtbaarder te maken, in alles. Authentieker zichtbaar.’
Denk je soms: die donkere kantjes heb ik meegekregen van mijn vader?
Vandermeersch: ‘Natuurlijk. Mijn vader leefde twee levens. Eén overdag, dan was hij lief en menselijk. Hij werd graag gezien, er werd graag met hem gewerkt.
‘Maar hij vluchtte ook weg in zijn andere leven, dat zich ’s nachts afspeelde, en dat hij niet kon missen ondanks zijn prachtige gezin, zijn prachtige huis en zijn dieren.
‘Hij kon er niet thuis zijn, hij kon er niet aarden en stortte zich in dat nachtleven. Met alle gevolgen van dien. ’s Morgens toekomen en hopen dat je vrouw je met mededogen en liefde ontvangt, dat kon uiteraard niet blijven duren. Mijn vader is helemaal gespleten geraakt. Hij heeft dan ook niet lang geleefd.’
‘Ik heb ook mijn demonen, maar ik kan die gelukkig deels kanaliseren in mijn artistieke werk. De acht bergen was in die zin wel fijn om te doen.
‘Het ontroerde mij enorm dat mijn broers, die mee waren afgereisd naar Cannes voor het filmfestival, achteraf zeiden: het heeft ons gepakt. Die vaderfiguur … Het zijn kleine dingen, maar het zit er allemaal in.’
Neuville: ‘Wat mij frappeerde, is de liefdevolle en tegelijkertijd wat dwingende vader: als hij er is, dan móét het. “Komaan, spring over die kloof.” Ik herkende ook wel het gevoel je vader te willen pleasen.’
Vandermeersch: ‘Dat is mijn leven. Hallo! Kijk naar mij! Ik ben op een podium gekropen opdat mijn vader mij zou zien staan. En vervolgens om mij dáárvan te bevrijden.’
Neuville: ‘Een gezamenlijke kennis van ons zegt soms dat hij geen enkele actrice kent die géén issues heeft met haar vader.’ (lacht)
Wat zou jouw vader van De acht bergen gevonden hebben?
Vandermeersch: ‘Hij zou het prachtig gevonden hebben! En hij had ongetwijfeld gedacht: ik ben een Bruno. Maar eigenlijk was hij een Pietro, dat was zijn probleem. (lacht)
‘Hij dácht: ik ben degene die op de berg gaat zitten en blijft zitten, maar hij liep er telkens weer af, regelrecht naar het eerste het beste café. Om te ontsnappen aan zichzelf.’
Maaike, jouw moeder is overleden in april 2013.
Neuville: ‘(tot Charlotte) Ik dacht het net nog: dat is een periode die wij helemaal gemist hebben van elkaar. Ik was niet op de begrafenis van jouw vader, jij niet op die van mijn moeder, dat was een periode die …’
Vandermeersch: ‘Ik ben wel naar de begrafenis van je mama gekomen.’
Neuville: ‘(schrikt) Echt? O nee, en ik heb die van jouw vader totaal gerateerd … sorry sorry sorry!’
Vandermeersch: ‘Ik weet nog dat ik toen wel heb genoteerd in mijn hoofd dat jij er niet was.’
Neuville: ‘Dat meen je niet, Charlotte, sorry. Dat vind ik nu wel heftig.’
Vandermeersch: ‘Maar dat is niet blijven hangen. (glimlacht) Ach ja, we waren een pak jonger, druk bezig ook … Ik heb het niet meegedragen.’
‘Felix en ik zaten al in lockdown voor we in lockdown gingen. Het zinderde tussen ons, niet op een goeie manier. Dankzij dat scenario hebben we opnieuw naar elkaar leren luisteren, beter leren luisteren’
Charlotte Vandermeersch:
Waarin lijk jij op je moeder, Maaike?
Neuville: ‘Zij had ook een enorme gulzigheid, maar die zat jammer genoeg vaak onder een stolp. Ik heb ook dat ongebreidelde enthousiasme, die gretigheid van haar.
‘Omgekeerd geldt het ook: als het even niet gaat, is het meteen heel donker. Het zijn uitersten, maar ik heb een manier gevonden in mijn werk om ermee om te gaan. Plus: we zijn een nieuwe generatie. Je hebt gezien en geleerd van je ouders, je kunt daar iets mee.’
Vandermeersch: ‘Dat gevoel deel ik heel erg.’
Loslater
Maar vorig jaar ging het ineens niet meer. Er knapte iets in Neuvilles hoofd, haar lichaam zei ‘stop’.
‘Mijn hele professionele leven heb ik projecten aangepakt met veel ambitie, ik wilde resultaten bereiken. Ergens geraken. Ik nam maar dingen aan, en mijn agenda zat overvol. Ineens had ik door dat ik de schoonheid kwijt was van wat ik deed’, vertelt ze.
‘Ik was aan een film aan het werken, twee eigenlijk, en ik ben heel plots met alles gestopt.’
Hoe heb je die ‘stop’ voor jezelf gedefinieerd?
Neuville: ‘Als een burn-out. Ik heb lang gedacht dat het mij niet zou overkomen, maar ik heb zóveel lotgenoten ontmoet intussen.
‘Je negeert lange tijd signalen. Niet kunnen slapen, hartkloppingen, enzovoort. Die los je op met lapwerk. Je denkt dat je nog energie hebt, maar het is geen energie – het is een strijd.
‘Nu weet ik: choose your battles. Trek grenzen. Want het helpt niemand vooruit als je weer tegen een muur loopt.’
Hoe moeilijk was het om je droom, een langspeelfilm regisseren, minstens on hold te zetten?
Neuville: ‘Op dat moment kun je niet anders, je lijf zegt nee. Ik heb heel vaak tegen mezelf gezegd: wees zacht voor jezelf. En als je denkt dat je niet nóg zachter kunt zijn: wees nóg zachter.
‘Dat is zo ongelooflijk moeilijk. Want de hele tijd denk je: komaan, doe niet flauw, raap jezelf bijeen en sta er weer! Maar je moet jezelf vergeven.’
De planner-probleemoplosser Maaike Neuville werd, noodgedwongen, een loslater. Zelfs de dagplanning ging eraan, ze liet haar lichaam bepalen waar het heen wilde. Ze begon te schrijven – dat was het enige dat niet moest. En ze bleef schrijven.
Neuville: ‘Begin volgend jaar komt mijn boek uit. Ik moet er nog wat afstand van nemen. Het verhaal is verwant aan dingen die ik geobserveerd, gezien of meegemaakt heb, maar het is wel fictie.
‘Het gaat over machtsverhoudingen, maar die waarin de rol tussen dader en slachtoffer diffuus is. Het hoofdpersonage is een actrice die op het podium een monoloog gaat spelen en je volgt haar in gedachten.’
Je lijkt het heel bewust geen MeToo-verhaal te willen noemen.
Neuville: ‘Wel, daarover heb ik eerder een opiniestuk geschreven in jullie krant (dat machtsmisbruik niet altijd eenduidig is, je hebt het niet altijd meteen door als je ermee te maken hebt, dus het vraagt empathie om erover te oordelen, red.), daar sta ik nog altijd achter. Maar verder wil ik nog niet te veel zeggen over de inhoud, sorry.’
Heb je in het boek afgerekend met bepaalde demonen?
Neuville: ‘Ja, dat voel ik echt. Er is iets losgekomen en nu kan ik terug naar het toneel. Voorheen zat er iets geblokkeerd, maar ik heb dat van me af geschreven. Nu ligt de weg weer open om eventueel iets voor theater te doen.
‘Maar met dat schrijven heb ik wel het gevoel dat ik een stuk thuiskom. De uitgever zegt ook: dit is het boek van een schrijver, niet van een actrice. Natuurlijk helpt spelen en films maken daarbij: je leert veel meer in beelden te denken.’
Je hebt eerder al verteld, Charlotte, dat jij en Felix door een moeilijke periode gegaan zijn tijdens het schrijven van de film.
Vandermeersch: ‘(knikt) Ja, dat was al langer bezig. Wij zaten eigenlijk al in lockdown voor we in lockdown gingen. (lacht)
‘Normaal zouden we op Bali gaan schrijven, maar dat ging dus niet door, en ineens zaten we 24/7 op elkaars lip in Antwerpen. Het zinderde tussen ons, niet op een goeie manier. En dat scenario lag tussen ons in.
‘Omdat het een breed, episch verhaal is over verschillende levens en levensfasen, over je weg zoeken, over liefde, móésten we het daar wel over hebben. En onrechtstreeks hadden we het ook over ons.
‘Dankzij dat script hebben we opnieuw naar elkaar leren luisteren, beter leren luisteren.’
Neuville: ‘Je voelt dat er in die film een urgentie zit die van jullie is. Als kijker begrijp je niet precies wat, maar toch voel je dat jullie hem gemaakt hebben met een belang, dat jullie iets willen vertellen via de personages. Dat is het mooiste wat er is.’
Wat heb je uit die periode geleerd?
Vandermeersch: ‘Die is nog altijd bezig. Nog elke dag zetten we stappen om vrijer om te gaan met elkaar. Weer meer vertrouwen te hebben, elkaar te kunnen loslaten. Sla je vleugels maar uit!’
Nog een parallel: jullie zijn allebei geëvolueerd van actrice naar ‘maker’.
Vandermeersch: ‘Tijdens het draaien van De acht bergen hebben we alles samen gedaan, maar als het er echt op aankwam, was het Felix die de eindbeslissing nam – dat is ook logisch, hij heeft de ervaring, ik niet. Maar in de schrijffase waren we echt elkaars gelijken.
‘Schrijven is helemaal mijn ding, merk ik. Intussen heb ik wel zin om ook iets alleen te maken, dat lijkt me spannend. (twijfelt)
‘Maar niet meteen. Ik mis het spelen ook en spelen is, tja, makkelijker dan regisseren.’
‘Er zijn veel redenen waarom ik begonnen ben met kortfilms maken, maar een deel ervan was ook een vlucht. Door te schrijven is toneel weer in mijn leven. Al wil ik het nu echt wel vanuit een vrouwelijk perspectief vertellen’
Maike Neuville
Neuville: ‘Er zijn veel redenen waarom ik begonnen ben met kortfilms maken, maar een deel ervan was ook een vlucht. Ik wilde weg van het theater, maar wist niet wat ik nog wilde doen. Door te schrijven is ook toneel weer in mijn leven. Al wil ik het nu echt wel vanuit een vrouwelijk perspectief vertellen.’
‘Weet je trouwens, Charlotte, dat wij in al die jaren op de Studio nooit één stuk van een vrouw hebben gespeeld? Alleen stukken van mannen over vrouwen.
‘Dat is toch ongelooflijk, dat er nooit iemand opgestaan is en gezegd heeft: dat repertoire is zo mannelijk, dat moet echt anders.
‘Ik ga binnenkort zelf werken met theaterstudenten, met teksten van Gertrude Stein. Het is hoog tijd voor een ander narratief.’
Welk (vrouwelijk) verhaal willen jullie absoluut nog maken of vertellen?
Vandermeersch: ‘(aarzelt) Ik wil graag een moment bezinnen. Ik heb boekjes vol met teksten – veel songteksten ook – dus de vraag is nu: wat dient zich aan en hoe wil ik het vertellen?
‘Zingen is voor mij een organische manier om me uit te drukken (Vandermeersch zong lang in verschillende bands, ook in het Play4-programma ‘Over de oceaan’ zong ze het zelfgeschreven wiegelied ‘Whale’, red.).
‘Ik heb altijd gezongen – ook als kind, ’s nachts in de lege, stille straten van Wannegem. Maar ik ben lang geïntimideerd geweest door mijn eigen agenda, en door de muziekwereld die al zo vol is.
‘Hoe moet ik het verschil maken? Ik ben geen popsterretje van 27 meer, dus het moet meteen goed zitten.
‘Dat heeft me enorm tegengehouden, maar nu voel ik dat ik móét zingen. Omdat ik dat als het kwetsbaarste aanvoel.’
Neuville: ‘Volgens mij is jouw zingen wat mijn schrijven is.’
Vandermeersch: ‘Ik denk wel dat het een stap verder naar mezelf is.’
Ze hebben elkaar weer helemaal gevonden, Charlotte Vandermeersch en Maaike Neuville. Hun ogen schitteren, de vibe tussen hen is fantastisch om mee te maken.
Fotograaf Sebastian klikt als een bezetene – het kan ook de umeboshi zijn, natuurlijk. Of ze geen spijt hebben van die verloren jaren?
‘Die zijn niet verloren’, antwoordt Vandermeersch stellig.
‘We zijn volwassen geworden intussen. We hebben elkaar wel altijd in de gaten gehouden, maar we hadden onze eigen drukke agenda, onze eigen rugzak, onze eigen crisis. (tot Maaike)
‘Je bent wel komen kijken naar mijn concert op Theater aan Zee, dat vond ik bijzonder.’
Neuville: ‘Oef, de begrafenis gemist, maar dáár was ik gelukkig wel! (lacht hartelijk)
‘Nee serieus, kom hier, mijn crisismaatje. Wij zijn allebei stevig tegen de muur gebotst – jij in je relatie, ik in mijn werk – maar we zijn eruit. En ooit wil ik graag weer samen iets maken met jou. Is dat geen idee?’
‘Jaaaaaa’, galmt het nog secondelang in de pikdonker geworden Friche.
Lees ook
Het bezoek – Maaike Cafmeyer en Stella Bergsma – Wie in de beerput roert, staat in de stank
Het bezoek – Frank Vandenbroucke en Lander Gyselinck – De cultuursector opnieuw sluiten was achteraf gezien een fout
Het bezoek – Zuhal Demir en Walter Damen – Zuhal, als ze je straks vragen als minister-president, is het je plicht om ja te zeggen
Het bezoek – Tijs Vanneste en Dirk Bryssinck – Mensen kunnen gewoon oké zijn zoals ze zijn
Het bezoek – Angelo Tijssens en Nicolas Decloedt – We willen allebei tonen dat het anders kan
Bron: De Standaard