Kamal Kharmach (31) trekt volle zalen met zijn eindejaarsconference en begin volgend jaar debuteert hij als quizmaster. Bovendien brengt hij als docent gemotiveerde jongelui de beginselen van de economie bij. Maar begin niet over de staat van dit land, of het kot is te klein.
‘Ik zeg het bij wijze van boutade, maar ik stem liever op Tom Van Grieken dan op Conner Rousseau.’
Kamal Kharmach
Begin dit jaar charmeerde Kamal Kharmach andermaal als bedrijfsdokter in de tweede reeks van Andermans zaken, waarin hij nooddruftige ondernemers met wisselend succes over het lichtend pad begeleidt.
Begin volgend jaar drukt hij de voetstappen van legendes Herman Van Molle en Thomas Vanderveken als presentator van 1 jaar gratis.
Maar eerst is er dus de eindejaarsconference. Wie nog aan een kaartje dacht te geraken, is eraan voor de moeite en moet geduld oefenen tot oudejaarsavond, wanneer de VRT de conference uitzendt.
Wanneer u dit leest, is de reguliere speeltijd van de tournee aangebroken, maar wij vatten Kharmach bij de lurven tussen twee zogeheten try-outs. Zo’n try-out, legt Kharmach uit, is een tweeledige oefening.
“Ik test mijn materiaal voor de theater voorstelling, maar die theatervoorstelling moet uiteindelijk ook een televisieprogramma worden. Dat maakt een wereld van verschil in comedy: als ik op televisie kom, kijken ook de mensen die géén 20 euro voor mij hebben betaald. Die kunnen zelfs wegzappen.”
BIO
- Geboren op 15 november 1991 in Antwerpen
- Studeerde sociaal-economische wetenschappen aan de UAntwerpen
- Was daar een tijd assistent
- Behaalde in 2014 de tweede plaats in Humo’s Comedy Cup
- Kwam in 2017 met zijn eerste zaalshow: De schaamte voorbij
- Verzorgt sinds 2019 de eindejaarsconference van de VRT
- Presenteert in 2020 de eerste reeks van Andermans zaken
- Woont in Antwerpen met zijn vrouw en twee kinderen
Wie daarentegen op rij 10, stoel 9 in de Arenbergschouwburg zit, is gesjareld als de moppen hem niet bevallen.
“Die zit wellicht de volledige rit uit, want denkt: ik heb toch al betaald. Dat is economisch gezien quatsch, want dat ticket is wat men noemt een ‘gezonken kost’. Door op te stappen kan je die tijd benutten op een manier die je gelukkiger maakt. Eigenlijk dicteert de economie: ‘Trap het af, zo snel mogelijk.’ (lacht)
“Gelukkig kennen en snappen de mensen die naar mijn shows komen mij. Maar omdat de televisieshow voor iedereen spannend moet zijn, speel ik try-outs voor een doorsnede van de bevolking.
“De meeste kijkers zijn, in tegenstelling tot ikzelf, geen jonge gasten met allochtone roots uit stedelijk Antwerpen. Veel referenties die voor mij evident zijn, doen in West-Vlaanderen niets. Daarom speel ik try-outs in élke provincie.
“Sihame (El Kaouakibi, in opspraak gekomen Open VLD-politica, red.) is een staatszaak in Antwerpen maar minder in Limburg.
“Voor Veerle Heeren (ex-burgemeester van Sint-Truiden, CD&V, red.) geldt het omgekeerde.
“Bijkomende moeilijkheid: de aandachtsspanne van de TikTok- en YouTube-generatie. Je moet de hele tijd de aandacht trekken en die aandacht vasthouden. Geen sinecure.”
Beeld Rebecca Fertinel
Jij gaat daarbij analytisch te werk, als een apotheker die een magistrale bereiding maakt.
“Om de zoveel tijd komt er iemand naar de try-outs kijken: we noteren dan wanneer er gelachen wordt, en hóé. Wordt er gegniffeld, gebulderd of weerklinkt de vettige lach?
“We tellen alles op, en mikken op vier à vijf lachmomenten per minuut. Dat zijn er tweehonderdvijftig per show. Stukken waar niet mee gelachen wordt, schrap ik.”
Je bent een crowdpleaser?
“Je moet je eens inbeelden wat mensen gedaan hebben voor ze in de zaal zitten: ze hebben na hun werk snel-snel de kinderen eten gegeven, een babysit gezocht, de file getrotseerd en parkeerplaats gezocht. Ze hebben betaald voor een ticket. Ik ben niet het soort comedian dat naar het publiek wijst als er niet gelachen wordt.”
Ik denk dat wijlen Norm McDonald dat ook niet deed, maar zijn desoriënterende anticomedy die mensen in de war bracht, was wel een kunstvorm op zich.
“Dat soort komieken heeft een eigen niche. Maar nu komen we tot de essentie: ik ben niet alleen komiek, maar ook conferencier. En als conferencier kan ik niet zeggen: het interesseert me niet of je ’t grappig vindt of niet. Ik ben gemandateerd door de VRT, en dus ook door de belastingbetaler.”
Wat is het verschil tussen comedy en conference?
“Mijn eigen comedy vertrekt geheel en al uit wie ík ben: ‘Ik vind dít over dát, en je raadt nooit wat ik vandaag heb meegemaakt!?’
“Bij een eindejaarsconference liggen de krijtlijnen min of meer vast: ik kan Oekraïne en de septemberverklaring niet negeren. Bovendien moet iedereen de moppen snappen en is mijn ego niet van tel.”
Dreigt je materiaal niet tot homeopathische concentraties te verwateren als je rekening houdt met Jan en alleman?
“Mooie analyse, maar ik pretendeer dat ik breed kan gaan zonder dat het nietszeggend wordt, dat is mijn grootste talent.
“Daarom word ik als schrijver gevraagd voor veel programma’s, daarom vindt ook VTM mij interessant.”
Je bent aan je vierde conference toe: je kan dus inschatten waar de Vlaming mee lacht.
“Vlamingen zijn no-nonsense, diepgravende meta-analyses werken hier niet. Wij lachen met de buik. Dat heeft te maken met het feit dat wij een korte comedygeschiedenis hebben, vergeleken met de Angelsaksische wereld.
“‘Onderontwikkeld’ is een te neerbuigend woord, maar we zitten nog in de fase van de heel directe humor, snel en duidelijk. Wij zijn binnenfretters, maar als iemand het eens goed in onze plaats zegt, vinden we dat – ho, ho, ho! – tof.”
Ik wil ook niet neerbuigend klinken, maar wat zegt het over ons gedeeld gevoel voor humor als F.C. De kampioenen 32 jaar na de eerste uitzending nog altijd de norm is?
“Ik kijk niet neer op F.C. de kampioenen. Brede humor die een miljoen mensen kan beroeren, is de moeilijkste soort om te schrijven. Het is, toegegeven, ook een valkuil, omdat je snel bij clichés en platitudes belandt.”
Ik herhaal: F.C. De kampioenen.
“Ik oordeel veel milder. Ik zal niet zeggen dat het zijn tijd vooruit was, maar het hield Vlaanderen een spiegel voor. De zuipende militair en de zwartwerkende garagist zijn archetypes, maar dat is het fundament van elke sitcom. Het deed wat het moest doen: mensen laten lachen met types die we herkennen.”
Ik schets ruw de poster van jouw eindejaarsconference: verkrotting, bankroete bakkers, Russische obussen die inslaan op de kerncentrale van Doel. Dolletjes.
(lacht) “Een jaar waarin alles misloopt is voor een comedian het beste jaar. Het is wat ik al zei: wij zijn binnenfretters, wij praten niet over onze zorgen maar hebben de ontlading van de schaterlach nodig.
“Hoe meer fucked up de situatie is, hoe makkelijker de lach komt, zelfs als de grap slecht is. Als ik Oekraïne aansnijd, dan hoor ik: (hapt naar adem)”
Zijn mensen bang?
“Helemaal niet. Wij praten zo denigrerend over onze eigen politici dat we die gekken uit het buitenland er graag bijnemen. (lacht)
“We zijn wel bang voor de energiefactuur. Ik heb net te horen gekregen wat mijn nieuwe voorschotbedrag is: wij betaalden 80 euro per maand, maar nu voorspellen ze een jaartotaal van 9.000 euro. Wij wonen in een simpel rijhuis, what the fuck?
“Dan denk ik: al een geluk dat ze Brussel-Halle-Vilvoorde hebben gesplitst. Daar hebben we volledige verkiezingen aan verkwanseld en de belangrijke shit hebben we laten liggen.
“Ik heb lange tijd gedacht dat onze politici incompetent zijn, en statistisch gezien kan dat ook niet anders. (lacht)
“Wij hebben 86 regeringen en te weinig genie om ze te vullen, er loopt dus per definitie veel incompetentie rond in de Belgische politiek. (spottend)
“Met hun nachtelijke vergaderingen – niet om oplossingen te bedenken, maar om te bedenken hoe ze die halve oplossingen gaan ‘verkopen’ aan de achterban – die van een ongeziene roekeloosheid zijn. “Natuurlijk zeggen mensen (twee middelvingers in de lucht): ‘Zedde ni beschomd?’”
Michael Van Peel is gestopt met zijn eindejaarsconference omdat hij cynisch werd.
(denkt lang na) “Als ik stop, zal het zijn omdat het te veel van hetzelfde is geworden. Twee jaar geleden ontsnapte Hilde Crevits door een raam, nu draait ze van haar sus. L’histoire se répète, maar hoelang blijft zoiets grappig?”
Je had het over het Vlaamse gevoel voor humor: kan je dat eens vergelijken met het Marokkaanse gevoel voor humor?
“De Vlaamse en de Berberse cultuur lijken heel hard op elkaar. Dat is logisch als je naar de geschiedenis kijkt. De Riffijnen voelen zich onderdrukt door de Arabische Marokkanen, en Vlamingen voelen zich historisch gezien ook tekortgedaan.
“Zoiets kruipt dieper in iemands persoonlijkheid dan je denkt. Zowel mijn moeder als de moeders van mijn Belgische vriendjes zeiden vaak: ‘Wat gaan de buren niet denken?’ En ook: ‘Doe maar gewoon.’
“Marokkanen van Arabische origine hebben veel meer zelfvertrouwen dan wij.”
Ik las dat je er als kind al van droomde om conferencier te worden.
“Zoals een meisje ervan droomt om prinses te worden: ik heb het nooit voor mogelijk gehouden. Rolmodellen met een migratieachtergrond had ik niet, maar ik keek naar de shows van Geert Hoste. Zoals bij veel mensen in armoede werd er bij ons veel naar tv gekeken.”
Ik verzet me ertegen maar het cliché van de schotelantenne dringt zich nu aan mij op.
“Al Jazeera stond vaak op, maar Geert Hoste was míjn moment. En daardoor het moment van iedereen, want we zaten allemaal bijeen in onze living van 6 vierkante meter groot.”
Vonden je ouders Geert Hoste grappig?
“Mijn vader sprak geen Nederlands. Mijn moeder een beetje, maar zij snapte de referenties dan weer niet. Ik legde de moppen dan uit: ‘Dat is niet grappig’, zei ze.
“Ik: ‘Maar jawel.’ Je kunt zeggen van Geert Hoste wat je wilt, maar ik vond het graaf dat hij zei waar het op stond.”
Werd er thuis veel gelachen?
“Waar miserie is, wordt veel gelachen. Dat is een copingmechanisme: je mag de ellende niet te groot laten worden, je moet het kapotrelativeren.”
Wanneer heb jij beseft dat je grappig was?
“Ik was al vroeg de grappigste thuis. Mijn papa is helemaal niet grappig, maar hij lacht graag. Hij heeft spijt dat hij dat niet méér gedaan heeft, en nu is elk excuus goed.
“Mijn moeder weet het niet, maar ze is funny as fuck. Mijn moeder, dat is de hakbijl. Ze zegt soms dingen die ze me op de VRT nooit zouden laten zeggen.”
Je zei het al: jij had geen rolmodellen die eruitzagen zoals jij. Tot Noureddine Farihi ‘de Mo’ speelde in Thuis. Hij is ons net ontvallen.
“Heftig, hè? (stil) Ik kende Noureddine niet goed, maar ik heb hem wel eens ontmoet.
“Heel lang kwamen Marokkanen alleen op tv in Opsporing verzocht. Tot ‘de Mo’, met zijn mooie grote ogen, altijd vriendelijk en behulpzaam. (denkt na)
“Ik vind mezelf echt niet zo fantastisch. Mensen zeggen dan dat ik vals bescheiden ben, maar ik meen dat.
“Ik ben op dit moment misschien wel de bekendste comedian uit mijn gemeenschap. Maar ik kijk ernaar uit om van de troon gestoten te worden door de concurrentie. Ik zal doen wat ik kan om ze te helpen.
“Als gasten uit Borgerhout zeggen ‘Ik kan dat beter dan Kamal’, dan steun ik ze onvoorwaardelijk.”
Beeld Rebecca Fertinel
Op je website stel je jezelf nog altijd voor als ‘de zwaarlijvige knuffelallochtoon’. Ik dacht dat je dat typetje beu was?
“Mijn manager heeft mijn website gemaakt en ik ben te lui om die aan te passen. Maar je hebt gelijk: ik ben daarvan aan het terugkomen. Het werd mij in Borgerhout ook aangewreven: ‘Je bent een sell-out!’
“Voor wie opgroeit in de miserie, is ‘een job met een stoel’ het hoogste wat je je kan inbeelden. Niet alleen héb ik nu een job met een stoel, ik mag zelfs kiezen op welke stoel ik zit. Maar als je daar dan eenmaal zit, krijg je zelf snel het gevoel dat je je roots hebt verloochend.
“De laatste jaren ontdek ik steeds meer dat Marokko een deel van mij is, een deel waar ik fier over ben en dat ik wil uitdragen.”
Je presenteert begin volgend jaar 1 jaar gratis, een quiz die jaren geleden uit de koker van Herman Van Molle rolde.
“Crazy! Ik heb de handleiding die hij nog heeft geschreven, gelezen. Wat doe je bijvoorbeeld bij een ex aequo? Ik ben daar rigoureus in, ken dat vanbuiten en ben de seut die de crew bij de les houdt.”
Ben je nerveus?
“Ik ben bang voor de reacties, dat mag je gerust weten. Bij Andermans zaken kan ik me achter mijn expertise verstoppen. Nu neem ik het over van Thomas Vanderveken, oerpresentator, de beste interviewer van het land en taalvirtuoos.
“Kortom, het zal opvallen dat ik daar sta en niet hij. (lacht)
“Ik kan alleen maar hopen dat de Vlaming beseft dat ik niet aan Thomas kan tippen en dat niet al mijn a’s even zuiver zijn. Ik zal mijn tekortkomingen compenseren met humor, lichtheid en chaos.”
Tussen de creatieve bedrijven door geef je ook nog eens les aan de Karel de Grote Hogeschool. Kan jij je pet van econoom eens opzetten en schetsen hoe diep we in de shit zitten?
(ernstig) “Ik zeg al twee jaar dat we naar stagflatie gaan. Dat is een situatie waarbij inflatie – en dus een hogere levensduurte – gepaard gaat met een economie die ter plaatse trappelt of zelfs achteruitgaat.
“Dat is een ranzige, miserabele situatie. Het zal een tijd onprettig worden, dat staat vast. Dat is de wet van Engel: arme mensen – en daar hoort de middenklasse bij – besteden relatief meer geld aan primaire uitgaven zoals voeding en energie. Ze zullen de weerslag méér voelen en ongezonder gaan eten.
“Het grote gevaar is, dat leg ik uit in de conference, dat mensen tijdens een crisis alleen maar aan zichzelf gaan denken. Het is dán dat populistische politici mensen kunnen ophitsen, als de concurrentie op de arbeidsmarkt groot is.
“De buurman wordt de directe concurrent, dat boezemt me meer angst in dan een oorlog met Rusland. Nu klink ik als een geitenwollen sok maar ik denk dat het nu belangrijk is dat we schouder aan schouder gaan staan, anders zal deze crisis ons van elkaar doen vervreemden.”
Je raakte al vroeg in de ban van geldzaken, doordat je ouders financieel ongeletterd waren en jij de facturen moest betalen.
“En die van de buren. En die van de familie. Dat doe ik trouwens nog altijd. In juni ligt heel mijn bureau bezaaid met belastingbrieven. Ik leef daarvan op.”
Wat vind je er zo interessant aan?
“Het klinkt ongelofelijk ongeloofwaardig, daarom zeg ik het niet vaak, maar ik haat geld. Ik heb een paar keer de kans gehad om miljonair te worden. Er waren zakelijke opportuniteiten, maar ik heb snel beseft dat ik mij niet te pletter wilde werken om miljoenen te verdienen die ik toch nooit zou kunnen opsouperen.”
Je was een cijferwonder dat de boekhouding van volledige Borgerhoutse buurten op orde stelde: liep je zo niet in de kijker van drugsbendes?
“O ja, daar maak ik geen geheim van. Als ik had gewild, was ik in die business gegaan. Ik zou het ook goed gedaan hebben.”
Zoals Marty Byrde in de Netflix-serie Ozark?
“Die doet werkelijk alles fout. Een casino is op zich een goed vehikel voor witwasoperaties, maar je loopt natuurlijk hopeloos in de kijker. Er zijn… (bedenkt zich)
“Ben ik nu echt aan De Morgen aan het uitleggen hoe je drugsgeld moet witwassen? Laat ik het hierop houden: het is relatief makkelijk.”
Het aantal inschrijvingen voor businessopleidingen gaat jaar na jaar omhoog. Ik las: door het Kamal-effect.
“Ik heb maatschappelijke impact: hoe zot is dat!? Bedrijven – kmo’s, geen multinationals – hebben me gevraagd of ik CEO wil worden. Andere bedrijven bieden me 15.000 euro om hun bedrijf door te lichten.
“Daar zeg ik ‘nee’ tegen, dat ligt gevoelig door mijn tv-werk. En ik verdien al meer dan het mediaan inkomen, in een van de rijkste landen ter wereld: ça va, toch?”
Jij bent opgegroeid in armoede: zit dat voor altijd in je systeem?
“Die onzekerheid gaat nooit meer weg. Ik woon in een modaal rijtjeshuis, uit schrik dat het morgen gedaan is. Iemand in armoede zoekt zijn leven lang naar de stabiliteit en rust die hij nooit heeft gekend. (denkt na)
“Ik heb ook heel weinig zelfvertrouwen. Mijn hele jeugd hebben mijn omgeving en de samenleving mij gezegd dat ik niet deug.”
Je ouders ook?
“Uit bezorgdheid, maar het was nooit goed genoeg. Door die obsessie met die ‘job met een stoel.’ Ik weet dat ze me graag zien, it’s the only thing that keeps me sane, maar hoorde toch te vaak naar mijn goesting: ‘Is het dat maar?’
“Als ik op school geen 90 procent haalde, waren ze teleurgesteld. Mijn leven is een aaneenschakeling van mensen die teleurgesteld waren.
“Maar op de juiste momenten waren er ook altijd mensen die wél in mij geloofden.
“Zoals mijnheer Goossens, leraar op het Xaveriuscollege, die mij mijn liefde voor literatuur heeft bijgebracht. Ik ken hele gedichten van Edgar Allen Poe vanbuiten.
‘And neither the angels in heaven above, nor the demons down under the sea, can ever dissever my soul from the soul of the beautiful Annabel Lee.’
“Donker en melancholisch, de zoektocht naar wat beter kan als je jezelf niet goed voelt. Ik denk dat ik graag mensen aan het lachen breng omdat ik mezelf niet altijd goed voelde. Mijn obesitas heeft daar ook mee te maken.
“Er zijn twee dingen die mij troosten: lekker eten en ervoor zorgen dat mensen zich beter voelen.”
Naar aandacht ben je niet op zoek?
“Nee, ook al klinkt dat misschien raar voor een komiek. Ik zoek wel naar erkenning: ‘Je mag er best zijn’. Maar als mensen na een show zeggen dat het fantastisch was, denk ik al snel: jaja.
“Ik ben nooit overtuigd geweest van mijn eigen genialiteit, daarom werk ik dubbel zo hard. Maar ik kan dat aan, omdat ik erkenning krijg en de show goed verkoopt. Ik heb meer angst voor een depressie dan voor een burn-out.”
Ben je daar gevoelig voor?
“O ja. Ik ga al jaren naar de psycholoog, daar maak ik geen geheim van. Ik vind het een affront dat een consultatie nog maar sinds een jaar wordt terugbetaald, en dat er allerlei hordes zijn. En intussen wordt de druk op onze schouders alleen maar hoger: het is van moeten, moeten, moeten.
“De regering hamert al jaren op een werkzaamheidsgraad van 80 procent. We moeten met zijn tweeën uit werken en de kinderen elke ochtend afzetten in een te dure crèche waar te weinig begeleiders zijn – niet hun schuld, maar van die dwaze ministers.
“Intussen hebben we wel het hoogste overheidsbeslag van de wereld. Van ons tweeën werkt dus één iemand fulltime voor de overheid. Omdat die zo log en inefficiënt georganiseerd is.
“Een hoge belastingdruk boeit me niet, maar we krijgen er zo weinig voor in de plaats.
“Jan Jambon noemt zichzelf een CEO: dat hij ons dan eerst eens als zijn aandeelhouders en niet als onnozelaars begint te zien. Ik vind het straf dat de mensen nog niet in verzet zijn gekomen.
“Eigenlijk zouden wij als burgers allemaal de straat op moeten gaan. Maar we zijn moe.
“Energie is de rode draad in mijn show: energie is duur, maar we hebben er zelf niet genoeg van – na corona, na BHV en het Marrakesh-pact waarvan ik nog altijd niet weet wat het is. (zucht)
“Wij verzuipen al twintig jaar in symbooldossiers. Daardoor is er geen energie meer over om de echte problemen aan te pakken.”
Nog een probleem dat niet wordt aangepakt – zeg jij, niet ik: de inburgering van nieuwkomers. Toen je vader ontslagen werd bij General Motors, was hij een vogel voor de kat op de arbeidsmarkt: hij sprak geen woord Nederlands.
“Verplicht mensen om Nederlands te leren! Denk jij dat mensen die hier aankomen niet willen communiceren met de omgeving? Bullshit.
“Het inburgeringstraject in Antwerpen is (sinds dit jaar, red.) betalend, en toch schrijven meer mensen zich in.
“Links heeft de mensen lange tijd dom gehouden: sois brun et tais-toi, maar stem zeker voor ons!
“Soms zeg ik dat, bij wijze van boutade: ik stem liever op Tom Van Grieken dan op Conner Rousseau. Hoe hypocriet is dat!?
“Je kan niet de ene week zeggen dat je alle coalities met de N-VA opblaast als ze zelfs maar nadenken over samenwerken met Vlaams Belang en de week erna dat je je niet in België voelt als je in Molenbeek bent.
“Je zit met een probleem als de gast die je potentieel een linkse stem zou geven dat soort populistische onzin begint uit te kramen.
“Je ziet trouwens veel allochtonen die het beter hebben naar rechts opschuiven. Ze denken economisch rechts. Ik denk economisch ook rechtser, maar ik geloof wel in herverdeling.”
Op wie stem je dan?
“Dat is het probleem: pest en cholera. Ik moet kiezen tussen discriminatie en meer belastingen. Geef me dan maar discriminatie.” (lacht)
Ik las al dat het je kwaadste show tot nu toe is.
“Ge voelt het, hè? (pauze) Ik ben boos, echt boos. Maar wil je er alsjeblieft bij schrijven dat het ook de grappigste is?”
Zou een job in de politiek iets voor jou zijn?
“Dat zie ik me niet doen, die omgeving is me te toxisch. Behalve burgemeester van Antwerpen worden, dat lijkt me wel iets.
“Als Bart De Wever een stap opzij wil zetten, wil ik zelfs bij de N-VA gaan. (lacht)
“Ik begrijp wel niet dat hij nog zes andere jobs bij dat burgemeesterschap kan pakken, ik heb zelfs geen tijd om naar de Collect & Go te gaan.”
1 jaar gratis, vanaf volgend voorjaar op Eén. De eindejaarsconference, 31/12 op Eén en daarna op VRT MAX. De volledige tournee van Mag ik even? 2022 is uitverkocht. Meer info via kamal.be
Lees ook
Vul hieronder de zoekopdracht Interview in en vind meer berichten.
Bron: De Morgen