Zelfs met onze nieuwe F-35’s en fregatten komt België niet in de buurt van de Navo-lat voor defensie-uitgaven van 2 procent van het bbp. Aan de oostgrens van de Navo springt iedereen er uit schrik wel vlot over.
Peter De Lobel – De Standaard
´Ook met nieuwe F-35’s en extra budget haalt België Navo-norm niet, aan de oostgrens springen ze wel vlot over de lat van Trump´
“You gotta pay your bills.” Donald Trump hoeft nog geen president te zijn om schokgolven door de wereld te jagen.
Op een verkiezingsmeeting haalde hij vorige week nog eens uit naar Navo-landen die te weinig investeren in Defensie. Als niet iedereen betaalt wat hij moet betalen, moeten ze niet op hem en de Verenigde Staten rekenen om nog ter hulp te schieten.
Barack Obama gaf die boodschap jaren geleden ook al, zij het een stuk subtieler.
De Navo-lat voor defensie-uitgaven ligt al jarenlang op 2 procent van het bbp. En toch geraakte tot nu toe amper iemand erover.
1. Waarom ligt de lat op 2 procent van het bbp?
Omdat de Navo-ministers van Defensie in 2006 daar de lat gelegd hebben.
Het idee erachter was dat als elk land jaarlijks 2 procent van zijn bruto binnenlands product aan Defensie zou spenderen, de Navo als geheel militair “ready” zou zijn.
Het gaat dus niet om geld dat “aan” de Navo gegeven wordt.
Eigenlijk is het de maatstaf voor de politieke wil van elk land om te investeren in een leger dat ook daadwerkelijk ingezet kan worden.
Maar, zo geeft de Navo zelf aan, het loutere feit dat een land die 2 procent bbp aan zijn Defensie geeft, betekent nog niet dat het geld ook verstandig uitgegeven wordt.
Daarom zijn er tal van extra richtlijnen. Zo moet een vijfde van het geld naar investeringen in materieel gaan.
Per land is er ook een hele waslijst aan objectieven via het Nato Defence Planning Process (NDPP).
Maar ook dat neemt niet weg dat er, zeker in Europa, nog met heel veel verschillende wapensystemen wordt gewerkt – lang niet ideaal.
2. Wat is de situatie in België?
De recentste rangschikking die de Navo bekendmaakte, dateert al van vorig jaar, maar je kan er net zo goed die van het jaar daarvoor, het jaar dáárvoor of zelfs van de jaren daar weer voor op naslaan.
België zit al een eeuwigheid in de staart van het peloton, samen met Spanje en het piepkleine Luxemburg.
In 2023 kwam ons land uiteindelijk uit op 1,21 procent van het bbp, blijkt uit cijfers van het Rekenhof.
Dat we achteraan bungelen, wil niet zeggen dat de cijfers niet verbeteren.
Er is decennialang bespaard op Defensie. Ook de regering-Michel deed dat initieel, maar zij begon nadien wel de kentering in te zetten.
“Halt any decline” heette het toen nog. Alleen al de budgettaire bloeding stoppen was al ambitieus.
Onder N-VA-minister van Defensie Steven Vandeput werden de 34 F-35-gevechtsvliegtuigen besteld, die we vanaf eind dit jaar ontvangen, maar ook honderden landvoertuigen en de nieuwe fregatten en gesofisticeerde mijnenjagers.
Minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) deed daar met de Vivaldi-regering nog een grote schep bovenop, onder meer voor de lonen.
Sinds 2019 gaat het budget zo in stijgende lijn en op de Navo-top van Madrid, in juni 2022, beloofde ons land zelfs om het verder te laten stijgen tot 1,54 procent in 2030 en uiteindelijk 2 procent in 2035.
Maar daarmee is België nog lang niet verlost van zijn negatieve imago.
Ons land hoopte tegen 2025 midden in het Europese peloton te zitten. Probleem is alleen dat het peloton veel sneller is beginnen rijden en we dus weer alles uit de kast moeten halen om gewoon te kunnen aanklampen.
Navo-baas Jens Stoltenberg gaf ook al aan dat 2 procent geen plafond meer is, maar het minimum.
Ook op vlak van het NDPP doen we het niet goed genoeg: de Navo wil eigenlijk dat ons land 45 F-35’s koopt, in plaats van 34.
We zouden ook constant een brigade (2.000 à 4.000 manschappen) ter beschikking moeten stellen.
Het zijn maar twee van de vele targets die we niet halen.
3. Wat doen andere landen?
Stevig investeren.
Heel wat Navo-landen hebben hun budgetten sinds de Russische inval in Oekraïne, binnenkort twee jaar geleden, fors opgedreven. Polen op kop.
Het land mikte voor 2023 op liefst 3,9 procent aan defensie-uitgaven. Ook andere landen aan de Navo-oostgrens versnellen enorm.
Het gaat om Estland, Litouwen, nieuwkomer Finland, Roemenië, Hongarije en Letland.
De Russische dreiging is voor hen veel tastbaarder dan in West-Europa. Allemaal springen ze daarom over de lat van 2 procent.
Maar dé big spender van de Navo blijven met astronomische voorsprong de VS.
De Amerikanen geven liefst 860 miljard uit. Meer dan het dubbele van alle andere landen samen.
Niet alleen Trump, maar ook Joe Biden en hun beider voorganger Barack Obama zeiden daarom al dat Europa meer moest doen. Zij het in een beschaafder register.
4. Kan België een defensiebudget van 2 procent bbp aan?
Voor een klein land met een relatief hoog bbp is deze manier van meten niet ideaal.
Als onze economie het goed doet en het bbp stijgt, geven we plots minder aan defensie uit in percentage bbp, terwijl het in euro’s wel om hetzelfde bedrag gaat.
Volgens het Rekenhof zouden we zo “zakken” naar 1,17 procent van het bbp, terwijl we toch méér geld – 7 miljard euro – naar het leger schuiven.
Minister Dedonder telt ook de steun aan Oekraïne mee en zegt dat we dit jaar op 1,24 procent zullen landen.
Maar om aan 2 procent te geraken, zouden we elk jaar bijna 12 miljard euro moeten besteden.
Bij Defensie is niet iedereen ervan overtuigd dat zo’n bedrag überhaupt uitgegeven kán worden. De defensiestaf zou de extra aankoopdossiers eenvoudigweg niet verstouwd krijgen.
En wie jaar na jaar hard blijft investeren, heeft ook een pak extra volk nodig.
Elf extra F-35’s of een fregat meer kopen heeft niet veel zin als je niet genoeg manschappen hebt om het ten volle te kunnen gebruiken of genoeg uitrusting en gevulde munitie-stocks.
En laat dat nu net de gevolgen zijn van de jarenlange besparingen.
© zuma press
Lees ook
Bron: De Standaard