Uitkijkpost – Beste Stijn De Paepe

Senior writer Joël De Ceulaer brengt in zijn ‘Uitkijkpost’ deze week hulde aan de veel te vroeg gestorven Stijn De Paepe.

18 augustus 1979 - 22 februari 2022

Joël De Ceulaer - De Morgen

´Beste Stijn De Paepe, jouw dood was een dreun die ons deed duizelen´

Joël De Ceulaer

De dag dat we jou kwijtspeelden aan de kille willekeur van het noodlot, zal voor iedereen die jou kende een ankerpunt in de geschiedenis blijven.

Het was dinsdag 22 februari 2022, we wisten al weken dat het te gebeuren stond, en toch was het nieuws nog een dreun die ons deed duizelen.

Vlaanderen hield even collectief de adem in en weende bij de dood van de man die als geen ander het nieuws in verzen kon fileren en verpakken.

Je deed dat elke dag, op deze plek, ook toen je al wist dat je weldra de laatste punt moest zetten.

Als wilde het heelal nog eens bewijzen dat het op elke schaal ongenadig is - van de lokale tragedie tot de globale catastrofe - joeg Poetin twee dagen later zijn tanks de Oekraïense grens over.

Volgende week zullen alle media daar plichtsbewust op terugblikken: twee jaar oorlog in Oekraïne - waarom het begon, waar we staan en hoe het verder moet. De horror zal in een bevattelijke tijdlijn worden gegoten, met de gebruikelijke oorlogsgeleerden die ons tekst en uitleg zullen verstrekken.

Maar niemand zal het in strakke versvoeten doen, zoals alleen jij dat kon, en niemand zal het laten rijmen.

Jouw pen zingt niet meer. En elk jaar weegt de stilte zwaarder.

Dat is zo als iemand veel te jong wordt weggerukt. Dan is gemis cumulatief. Voor je gezin en je familie. Voor je vrienden. En voor je lezers.

Elke dag is nu een vers dat niet meer door jou uit de lucht kan worden geplukt.

We hadden nog duizenden gedichten van je tegoed. Je was stevig op weg om een breedgeschouderd oeuvre te creëren.

Waarna je, ten vroegste halfweg de tachtig, zachtjes had mogen inslapen. Zoals het gebeurde met Jeroen Brouwers en Walter van den Broeck.

Ook hen had ik nog alle tijd van de wereld gegund, maar bij hun dood past vooral dankbaarheid.

Hun oeuvres waren voltooid, het werk was geschied.

Jeroen Brouwers overleed net nadat hij jou zijn literaire zegen had gegeven bij Friedl’ Lesage in Touché.

Walter is woensdag gecremeerd. Ik had de meester graag mee uitgeleide gedaan, maar ik schrijf deze brief op een eiland in een oceaan, dus dat was moeilijk. Maar ik heb de hele week aan jullie gedacht. Aan jou, en aan Walter.

Net zoals je dat deed voor Brouwers, voelde jij ook voor Van den Broeck een diep ontzag.

Mijn telefoon toont mij hier nu een foto waarop jullie staan te kletsen. Boekenbeurs, 2019.

Wat ik zie: twee heren van stand, goedgeluimd, in hun sas, zonder streken.

Men wil ze de kost niet geven, de schrijvers die in de waan verkeren dat ze op een andere planeet wonen dan de doorsnee-sterveling. Van zulke kapsones hadden Walter en jij geen last.

Zo waren jullie allebei van het volkstoneel, Walter als gelauwerd auteur, jij als gevierd acteur in het lokale amateurcircuit - altijd a well made play met een lach en een traan, geen gedoe met aanstellers die in een roze tutu, door een megafoon, Ulysses van Joyce voorlezen terwijl de rest van het gezelschap naakt staat te tapdansen.

Door de dikke mist van rouw die mijn hoofd vult, bespeur ik nog een verwantschap.

Walter heeft de vierkante millimeter waar hij is opgegroeid voor eeuwig op de kaart gezet: de cité in Sint-Jozef Olen werd door zijn hand uit de banaliteit de wereldliteratuur in getild.

Bij jou was dat allicht niet de ambitie, maar jij was ook een man met respect voor zijn wortels, een man die bekende dat hij wat week werd van ‘Het Dorp’ in de versie van Wim Sonneveld.

Jouw dorp was Zele. Voor ik je kende en op de koffie kwam in je tuin: nooit van gehoord. Nu staat het centrale parkeerplein opgeslagen in mijn gps.

Je moet weten, Stijn: zeker in Zele is men je uiteraard niet vergeten. De lokale bibliotheek zat bomvol toen men in oktober vorig jaar een hommage aan je bracht, georganiseerd door je grootste fan, Patrick Van Vaerenbergh, wiens onderste oogleden de hele avond tot aan de rand met weemoed waren gevuld.

Twee maanden later stond Patrick je lof te zingen in het cultureel centrum, waar jou de Zeelse Cultuurprijs werd toegekend.

Het oordeel was unaniem. Zele zal niet rusten voor er een standbeeld voor jou wordt opgetrokken.

Koen, een van je boezemvrienden, zal ervoor zorgen dat er altijd een delegatie van de kameraden aanwezig is.

Wendy en de meisjes, jouw heilige drievuldigheid, zijn er natuurlijk ook altijd. Je ziet dat Wendy haar zorgzaamheid tot het kwadraat heeft verheven, haar armen zijn de bakens waaraan de meisjes zich hebben vastgeklonken.

Hun vader - nee, het is geen troost, maar het is mooi: moge het hen altijd bijblijven - wordt om de haverklap gehuldigd.

Je was een bijzonder man. Dat zal Vlaanderen volgende week graag beamen. Je werk zal overal massaal worden gedeeld.

Ik vermoed dat Saïd, je andere boezemvriend, zijn stilte op X zelfs even zal doorbreken om jou te eren.

De Morgen doet dat nog elke week, door op donderdag een tijdloos vers van je te publiceren.

Zeker je pandemiegedicht Wat helpt, dat relativering en rust serveerde terwijl velen elkaar het liefst de kop wilden inslaan, is er voor de eeuwigheid. En het is op alles van toepassing.

Ja, wij zullen onverminderd vloeken, bidden, huilen, praten, lopen, zwijgen, lachen, dansen, breien, boos zijn, bakken, slapen, schrijven, poetsen - en jou blijven herdenken.

Het kan maar helpen, zo zonder jou.

Tot volgend jaar

Joël De Ceulaer

In memoriam Stijn De Paepe