De ene peiling na de andere roept het Vlaams Belang en in mindere mate de PVDA nu al uit tot de grote overwinnaars van de verkiezingen van 9 juni. Het werkt de oude Louis Tobback – straks 86 – danig op de zenuwen.
Walter Pauli - Knack
Wie denkt dat Louis Tobback met politiek pensioen is, vergist zich. In Vlaams-Brabant is hij straks laatste opvolger op de Vlaamse Vooruit-lijst. Zoals het een oude krijger past, is het bij hem nog altijd à la guerre comme à la guerre.
Louis Tobback: Er lijken mij toch strijdpunten te over voor progressieve politici en partijen om voor te vechten?
Theo Francken (N-VA) wil nu al de werkloosheidsuitkeringen en de leeflonen op de schop, en natuurlijk ziet hij zijn kans schoon om af te raken van ontwikkelingshulp.
In Het Laatste Nieuws zat professor Herman Matthijs met haast hoorbaar plezier op te sommen waar nog overal bespaard kan worden, want over nieuwe inkomsten voor de overheid wilde hij het natuurlijk niet hebben.
Hij had het vooral op de sociale zekerheid gemunt: wij zullen weer langer moeten werken, dat betekent dus latere of lagere pensioenen.
Andere ideeën waren de tandzorg niet meer te laten terugbetalen, en ook de bijdragen van de patiënten voor ander medische ingrepen verhogen, of hard snoeien in de Vlaamse subsidies voor het onderwijs, de zorg, de sociale en de culturele sector.
(gromt) Ik voel mij weer dertig jaar jonger!
Tel maar terug, dan zijn we midden jaren negentig. Toen was het ook al besparingen wat de klok sloeg. Toch wonnen wij, socialisten, de verkiezingen met de slogan ‘Uw sociale zekerheid’.
Waarom zou Vooruit dat nu niet opnieuw kunnen?
De inzet is dezelfde als die van vroeger:
- de sociale zekerheid
- de welvaartsstaat
- de solidariteit
Daarover gaat het weer. Zo moeilijk is het dus niet om uit te leggen aan de mensen wat het belang is van een stem voor de socialisten.
Maar de begroting ís een probleem, en het opstapelen van schuld legt een hypotheek op de jongere generaties. Daarmee wilt u uw kleinkinderen toch niet opzadelen?
Tobback: Nadat Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank, alarm had geslagen over de slechte staat van de overheidsfinanciën en de nood om de besparen, had beursman Paul D’Hoore berekend dat elke Belg 45.000 euro staatsschuld met zich meesleept, van de wieg tot de palliatieve zorg.
Dat betekent dus dat mijn vrouw en ik samen 90.000 schuld torsen: dat is inderdaad verpletterend veel.
Wij zouden graag aflossen. Alleen moet men mij dan wel zeggen aan wie wij moeten betalen? Wie zijn de schuldeisers van het echtpaar Tobback?
Wat ik wel weet, is dat 95 procent van die schuld zogenaamde ‘binnenlandse schuld’ is. Dat betekent dat al die schuld naar Belgen gaat.
Er zijn dus Belgen die aan de staat lenen, en dan zijn er Belgen die werken om die schuld af te lossen.
Dat is dus een gigantisch averechts herverdelingsinstrument. En daarom ben ik als socialist tégen het verder opbouwen van schuld.
Maar ik wil dat niet doen door in de sociale zekerheid te gaan hakken, wel door onder meer op een juiste en rechtvaardige manier belastingen te heffen.
Begin dit jaar moest ik spreken op de nieuwjaarsreceptie van onze afdeling in Landen. Ik stond voor een dankbaar publiek, want ze hadden begin december nog pas een indexaanpassing gekregen.
Ik zeg tegen hen: ‘Dat is al de zesde indexaanpassing dit jaar. Natuurlijk is dat welkom, voor al die gewone loontrekkenden en gepensioneerden.’
Ik vroeg hen: ‘Denken jullie nu als de PS en wij niet in de regering hadden gezeten, hoeveel van die indexsprongen jullie gekregen zouden hebben?
Twee? En vier procent in plaats tien?
Want de begroting staat er slecht voor, ze moeten op zoek naar extra centen en dat zal op úw kap zijn. Of denken jullie echt dat de PVDA dat gaat tegenhouden?’
Het patronaat wil niets liever dan dat de PVDA zo groot mogelijk wordt, want dan zullen de socialisten natuurlijk minder sterk staan en kunnen zij de besparingen die zij willen veel gemakkelijker doorvoeren.
Moeilijker dan dat is het niet. Wie het wil weten, weet het. Oók de malcontenten.
U gaat uw achterban toch geen zand in de ogen strooien en zeggen dat er met socialisten in de regering geen pijnlijke maatregelen moeten worden genomen?
Tobback: Natuurlijk zullen er keuzes gemaakt moeten worden. Met een besparing van 27 miljard euro is dat onvermijdelijk.
Maar welke keuzes de volgende regering wel maakt en welke níét: daar draait het natuurlijk om.
Natuurlijk zullen daar impopulaire maatregelen bij zijn. Maar impopulair voor wie?
Voor chronisch zieken van wie de kwaliteit van hun leven staat of valt met onze verzorgingsstaat?
Of voor de welgestelden die van Vlaams minister Lydia Peeters (Open VLD) een cadeautje van 5000 euro krijgen als ze een nieuwe elektrische auto aanschaffen?
Wat ze dan toch niet krijgen, maar dat is weer een ander verhaal.
Vertel.
Tobback: De democratie functioneert niet meer. Het is te zeggen, de democratie functioneert niet meer zoals het zou moeten.
Moeten we het kind met het badwater weggooien? Nee. We moeten het kind verzorgen en in leven houden en zorgen dat het proper is.
Maar we kunnen de democratie maar verzorgen als we er ons eerst bewust van zijn dat een aantal zaken niet meer functioneren.
Een democratie kan maar werken als er een evenwicht is tussen participatie en efficiëntie.
De participatie is evident, en die is het best zo maximaal mogelijk.
Vandaar het kiesstelsel-D’Hondt; zo organiseren we onze representatieve democratie haast à l’outrance.
Maar aan de andere kant veronderstelt zij ook efficiëntie.
In de achttiende eeuw bestond in de Sejm, het Pools-Litouwse parlement, het principe van het liberum veto.
Dat betekende dat elk – élk – parlementslid willekeurig elk wetsvoorstel van de agenda kon verwijderen. Eén parlementslid dat tegen was, volstond als het ware om het geheel te blokkeren.
Terwijl ze elkaar binnen in de Sejm aan het blokkeren waren, hadden ze niet eens door dat de Pruisen, de Russen en de Habsburgers intussen het land verdeeld hadden: er bestond geen Polen meer.
Het doet mij allemaal te veel denken aan de Europese Unie en haar lidstaten vandaag.
Als ze geen resultaten oplevert, dan interesseert die democratie niemand meer. Erger, dan keert de burger zich ervan af.
Een inefficiëntie overheid: laat juist dat de grote ramp zijn die Vlaanderen treft.
Ik heb al vaak gescholden op de Vlaamse decretendiarree, de stroom van onleesbare en slechte regelgeving die de Vlaamse overheid blijft spuien, tot wanhoop van lagere overheden, administraties, burgers en bedrijven, die vervolgens vaak weinig andere keuze hebben dan zich tot de rechters te richten.
Die verstaan die teksten net zomin als u en ik, maar ze moeten er het beste van maken en schrijven vervolgens vonnissen waarin ze rekening houden met het gelijkheidsbeginsel en het algemeen belang.
En dan huilt de N-VA: ‘Gouvernement des juges!’
Hoe minder politieke eensgezindheid, hoe moeilijker het wordt om tot een duidelijk decreet te komen. Dat is inherent aan de regering-Jambon.
Tobback: Het niveau van de kabinetten is bedroevend laag. Maar wie wil nog op een kabinet werken?
Je moet maar kabinetsmedewerker van landbouwminister Jo Brouns (CD&V) zijn. Probeer maar mee te schrijven aan het stikstofakkoord, als je vooraf weet dat het zelfs niet de bedoeling is om een werkbare tekst af te leveren die de toets van de Raad van State of het Grondwettelijk Hof zou kunnen doorstaan.
Het stikstofakkoord moest er liggen om goedgekeurd te kunnen worden, ongeacht de inhoud – na de verkiezingen wordt het toch vernietigd door een rechter.
Tot dan moet dat decreet de schijn ophouden van een daadkrachtige en eensgezinde Vlaamse regering en – cynischer wordt het niet – ‘goed bestuur’.
Ik ben tot de conclusie gekomen dat links moet zeggen wat kan en wat niet kan. Maar ook daar zijn er grenzen.
De oude Belgische ziekte is de Vlaamse ziekte geworden.
Tobback: Er zijn nochtans plaatsen in de wereld die wel vooruitgaan.
Niemand kan loochenen dat het in India gebeurt, of dat China sinds 1945 een spectaculaire vooruitgang heeft gekend.
Nochtans leefden de meeste Chinezen tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog nog in dezelfde erbarmelijke omstandigheden als onder het keizerrijk. De 80 jaar nadien hebben ze een reusachtige sprong gemaakt.
Dat is niet noodzakelijk de verdienste van de leer van de Communistische Partij van China of van linkse recepten.
De Chinese leider Deng Xiaoping zei: ‘De kleur van de kat interesseert mij niet, zolang ze maar muizen vangt.’
Ik pleit niet voor een dictatuur of een meer autoritair bestel. Wel integendeel. Ik ga dus niet mee met Bart De Wever (N-VA) als die zegt, als de Viktor Orbán van Antwerpen:
‘Geef de burgemeester meer macht en morgen zijn alle problemen opgelost.’
Is het ‘goed bestuur’ wat er met Oosterweel gebeurt? Ik denk dat Oosterweel in principe een nuttig en nodig mobiliteitsproject is.
Maar als actiegroepen ermee dreigen het ene bezwaarschrift na het andere in te dienen, koop dat dan toch niet af met miljarden euro’s die niet eens in je begroting staan.
Dat bedrag kruipt dan in dat waanzinnige project om grote stukken van de Antwerpse Ring te overkappen – en dat terwijl er tegen 2035 alleen nog maar elektrisch auto’s zonder uitstoot onder die geplande overkapping zullen doorrijden.
Men hoeft geen slechte mens te zijn om te wantrouwig te zijn.
Wat boven op die overkapping komt, wordt wellicht één groot vastgoedproject. Dat is dus goed nieuws voor onder meer al die lobbyisten en andere sponsors van het Vlaams Belang.
Maar ook dat bezwaar wordt weggewuifd: goed dat ze daar zullen mogen bouwen, want Vlaanderen is sowieso een te kleine ruimte. Ja?
Waarom behouden we in die zo kleine Vlaamse ruimte dan twee vliegvelden op 40 kilometer van elkaar?
Is de grandeur van Antwerpen zo belangrijk, of gaat het toch om de smokkel van diamanten?
Via de krant De Tijd raakte bekend dat één derde van alle Vlaamse subsidies naar Gent en vooral naar Antwerpen vloeit.
Tobback: Bart De Wever zegt voortdurend: ‘Geef mij meer macht en middelen.’
In werkelijkheid pleegt hij al jaren een hold-up op de Vlaamse publieke middelen.
De burgemeester van Glabbeek, Peter Reekmans, ontdekte onlangs dat Antwerpen via een frauduleuze constructie 21 miljoen euro aan subsidies trok die eigenlijk bedoeld zijn om gemeenten die fuseren te ondersteunen.
De Antwerpse schepen van Financiën Koen Kennis zag geen problemen in wat hij creatief boekhouden noemde. In een confrontatie met Reekmans in De Zevende Dag werd Kennis vervolgens van tafel geveegd.
Ik heb in mijn tijd ook alles gedaan voor Leuven, maar de schandelijke manier waarop Antwerpen met beide handen in de Vlaamse kassen mag graaien, is ongezien.
U was destijds al kritisch voor uw partijgenoot Patrick Janssens, omdat ook hij schaamteloos de Antwerpse kaart trok, zonder veel rekening te houden met de legitieme behoeften van andere Vlaamse steden en gemeenten.
Tobback: In vergelijking met de brutaliteit van Bart De Wever was Patrick Janssens nog ne brave kloot.
Janssens had natuurlijk ook niet evenveel Vlaamse ministers te zijner beschikking als Bart De Wever om aan al die vetpotten te kunnen zitten.
Onze gestrenge Vlaamse minister van Financiën, Matthias Diependaele (N-VA), kan niet ingrijpen als Antwerpen zichzelf ‘creatief’ 21 miljoen euro toeëigent.
Dat is de man die nooit geld heeft voor sociale noden, of het nu sociale huisvesting is of De Lijn. De gewone man mag het voelen.
En dan komt men in allerlei politieke analyses zeggen dat de oorlog in Oekraïne de mensen ongerust maakt. We hoeven het soms niet zo ver te zoeken.
Als de trend van de peilingen aanhoudt, wordt het Vlaams Belang de grote winnaar van de verkiezingen. Ook de grote peiling van Knack leert dat vooral migratie de burgers beroert. Enige tijd geleden hield u een opgemerkte causerie in wijkcentrum Het Groot Ongelijk in Kessel-Lo. Daar zei u onder meer dat ‘er altijd een probleem zal zijn met de opneming van grote groepen arme mensen’.
Tobback: Fundamenteel is natuurlijk dat niets of niemand de migratie nog kan tegenhouden.
De politici en de partijen die de mensen dat nog beloven, liegen. Zelfs het Vlaams Belang durft daar niet meer mee aankomen.
Vandaag zegt voorzitter Tom Van Grieken dat hij de migratie wil ‘indijken’. Zelfs bij het Vlaams Belang is de tijd voorbij van ‘we sturen ze allemaal terug naar Marokko’.
De komst van nieuwe landgenoten is niet meer te keren. Natuurlijk moeten we de mensenhandelaars bestrijden. Al zit in die strijd een paradox ingebakken: hoe harder we hen opjagen, hoe winstgevender de business wordt om toch nog mensen binnen te smokkelen.
Dat komt neer op ‘gecontroleerde migratie’. Dat is het beleid dat nu al gevoerd wordt. Toch stopt het extreemrechts niet af.
Tobback: Wat je vooral níét moet doen, is als overheid de indruk geven onmachtig te zijn en de zaken gewoon op hun beloop laten, zoals staatssecretaris voor Asiel Nicole de Moor (CD&V) doet.
Zeggen: ‘Excuseer, ik heb geen plaats meer, dus alleenstaande venten moeten maar op straat slapen.’ Als je elk draagvlak voor asiel onderuit wilt halen, moet je dát vooral doen.
Nee, de overheid moet zich nog veel meer inspannen om de mensen ervan te overtuigen dat we de migratie inderdaad beheersen.
Dat kan alleen maar als de bevolking echt zien dat we erin slagen om de nieuwe landgenoten – en er zullen er altijd bijkomen – op een zinvolle manier op te nemen in onze samenleving.
Wat daarbij niet helpt, is dat wie vanavond in België binnen raakt en morgen asiel aanvraagt, vervolgens relatief snel recht heeft op een leefloon.
Dat zet kwaad bloed bij veel Belgen die zich ook in een precaire situatie bevinden en geneigd zijn om te stemmen voor partijen die beloven dat ze een einde zullen maken aan het zogezegde ‘profitariaat’.
Vandaar dat ik voorspel, of we het willen of niet – en ik wil het niet noodzakelijk – dat we bijna onvermijdelijk evolueren naar een systeem met naast onze sociale zekerheid voor de Belgen een andere sociale zekerheid voor mensen met een vreemdelingenstatuut.
Het gaat niet alleen meer om de oude riedel ‘zij pakken ons werk en onze centen af’. Er is in de loop der jaren een onmiskenbaar onbehagen in de samenleving ingeslopen, inclusief angst en zelfs afkeer voor nieuwe culturele codes.
Tobback: Als Tom Van Grieken en Filip Dewinter migratie zonodig ‘omvolking’ willen noemen, dan bewijzen ze eigenlijk hun eigen ongelijk, na jarenlang te hebben beweerd dat the melting pot een niet te realiseren fictieve wensdroom was van multicultureel links.
Maar de getalmatige groei van nieuwe landgenoten valt natuurlijk niet om te keren.
Toen ik in 1995 burgemeester werd in Leuven, bestond ongeveer 12 procent van de bevolking uit ingeschreven niet-Belgen. Vandaag zitten we aan 20 procent, waarbij veel Belgen natuurlijk ‘nieuwe Belgen’ zijn.
Ik heb daar geen last van, de meeste Leuvenaars evenmin. Tenzij we natuurlijk die 20 procent in een statuut houden waarin ze armeluizen blijven, en niet de kans geeft om zich in te burgeren in een samenleving die schreeuwt om meer arbeidskrachten.
En inburgeren begrijp ik als: ervoor zorgen dat nieuwkomers liever snel dan traag kunnen functioneren in deze samenleving.
Ze hoeven daarom niet naar de mis te gaan of de Vlaamse canon uit het hoofd op te zeggen. Eenvoudig functioneren is soms al moeilijk genoeg.
Ik heb er niets op tegen dat Afrikaanse inwijkelingen koken op de manier die ze zelf lekker vinden. Maar wat niet kan, is dat in een grote sociale buildings de gangen vol hangen met geuren van ik weet niet welke exotische kruiden die andere mensen dan weer storen.
Dat geldt niet alleen voor Afrikanen of Aziaten. Ik ben een liefhebber van boeksering, of bakharing. Als ik dat eet, riekt het hele huis. Ik plaag er mijn huisgenoten dus niet mee, ik eet dat hapje wel in mijn eentje op.
Dat zijn van die eenvoudige regels van samenleven die je bepaalde would-be progressieven maar niet kunt uitleggen: ‘Dat moet kunnen, want het maakt deel uit van hun cultuur.’
Ja, dan zegt de rest van de verdieping: ‘Maar mijn cultuur is het niet, en dus stem ik voor hen die beweren dat ze daar een einde aan zullen maken.’ (lachje)
Ik moet weleens terugdenken aan Félix Tshisekedi. De president van Congo woonde in zijn jonge jaren een tijdlang in een appartement in Leuven.
Een paar keren per maand moest onze politie daarnaartoe, want ze hielden er fuiven waar – laat me het zeggen met respect voor hun cultuur – ritmisch werd gedanst. Ze hebben hem toch met enige regelmaat moeten verbaliseren.
Wie zou zich ‘verplicht’ moeten voelen om met Tom Van Grieken een regering te vormen?
In Nederland is Geert Wilders intussen kandidaat-premier nadat zijn PVV de grote winnaar was geworden bij de verkiezingen. Maar de formatie slabakt, want de andere partijen zijn blijkbaar toch terughoudend om in zee te gaan met het boegbeeld van extreemrechts.
Tobback: Sommige commentatoren schrijven dat de democratie vereist dat Wilders regeert. Waarom?
Wilders heeft 37 zetels behaald van de 150 in een zeer gepolariseerde kiescampagne. Van wie niet op hem gestemd heeft, kun je zeker zijn dat 80 procent dat bewúst niet deed.
Die stemden niet alleen vóór een andere partij, maar zijn tegelijk ook tégen extreemrechts zijn.
In naam van wie of wat zouden de politici van de andere partijen dan verplicht zijn om Geert Wilders te laten regeren?
Bij ons wordt dezelfde zever verkocht. Eenvoudig gezegd: stel nu dat het Belang een kleine 30 procent behaalt. Wie zullen we dan verplichten om met hen een coalitie aan te gaan?
Wie zou zich verplicht moeten voelen om met Tom Van Grieken een regering te vormen? Om de democratie te redden?
Om het in sporttermen uit de drukken: als de avond van de verkiezingen de winnaar bekend is, dan zitten we halftime.
Wie de echte winnaars zijn, weten we pas aan het einde van de wedstrijd, dus na de regeringsvorming. Om die wedstrijd te winnen volstaat 1-0.
In het geval van Nederland volstaan dus 76 zetels op 150. Met zijn 37 zetels beschikt Wilders nog niet eens over de helft van wat nodig is om een democratische meerderheid te vormen.
In Italië behaalden de communisten na de Tweede Wereldoorlog zo goed als altijd meer dan 20 en verschillende keren zelfs meer dan 30 procent van de stemmen. Nooit heeft Italië een communist als eerste minister gehad.
In naam van welke democratie gaat men Pieter Omtzigt, de liberale VVD of de christendemocraten van het CDA verplichten om met Wilders in zee te gaan?
Intussen is extreemrechts bezig aan een opmars. Zelfs in het ooit zo progressieve Zweden zitten de nationalisten mee in de regering. Olof Palme draait zich om in zijn graf.
Tobback: In mijn jonge jaren was Zweden hét voorbeeld van de progressieve samenleving, zowel wat de uitbouw van de sociale welvaartstaat betreft als qua moderne, bevrijdende kunsten – beeldhouwkunst, architectuur, film, noem maar op.
Ik ben tot de conclusie gekomen dat links moet zeggen wat kan en wat niet kan. Maar ook daar zijn er grenzen.
Op een bepaald moment was Conner Rousseau onder de charme gekomen van het model van Mette Frederiksen in Denemarken.
Dat vond ik een stap te ver. Ik hou niet van een model waarin men migranten hun hebben en houden afpakt en waar men hele wijken isoleert. Dat is mij meer dan een stap te ver.
Socialist ben je met je verstand. Populist met je darmen.
Louis Tobback
- 1938: Geboren in Leuven.
- 1962: Licentiaat Romaanse talen (VUB), nadien leerkracht Frans in het Koninklijk Atheneum in Leuven.
- 1964-1970: Lid van de Commissie voor Openbare Onderstand (COO) Leuven.
- 1971-2018: Lid van de Leuvense gemeenteraad.
- 1971-1976: Eerste schepen van Leuven.
- 1974-1991: Volksvertegenwoordiger.
- 1988-1994 en 1997: Minister van Binnenlandse Zaken.
- 1991-2003: Senator.
- 1994-1998: Nationaal partijvoorzitter SP.
- 1995-2018: Burgemeester van Leuven.
- 1995: Minister van staat.
- 2019-2024: Provincieraadslid Vlaams-Brabant.
Lees ook
Creatief boekhouden – Antwerpen sloot snel nog lening af van 21 miljoen euro om Vlaamse subsidies mee te pikken
Lees ook
Klik hier of op de hyperlink hieronder en vind meer berichten van
Bron: Knack
