De arrestatie en opsluiting van Hind Eljadid tijdens Zie ons doen is geen fait divers, maar onduldbare repressie, vindt Rachida Lamrabet. En waar was de verontwaardiging van witte collega-schrijvers?
Rachida Lamrabet – De Standaard
Zou een witte dichteres ook in de gevangenis zijn gegooid?
Nooit gedacht dat ik met een zekere nostalgie zou terugkijken naar 2017, het jaar waarin ik door Unia aan de deur werd gezet omdat ik een artistieke kortfilm had gemaakt over een vrouw die een gezichtssluier draagt.
Er was toentertijd blijkbaar niets verderfelijkers dan een personage te verzinnen die het boerkaverbod in vraag stelde.
Johan Leman, die in een vorig leven nog directeur was van Unia, nu voorzitter van de vzw Foyer, zei toen in een interview in Knack naar aanleiding van mijn ontslag dat ik “nooit mocht vergeten dat ik minstens het geluk heb in een land te leven waar ik volledig vrij was om me uit te drukken”.
Wat een geluk had ik toen inderdaad, wat een tijd. Ik leefde in een land waar ik volledig vrij was om te zeggen wat ik wilde, het ergste wat me kon overkomen als ik mijn artistieke mening uitte, was ontslagen worden.
In verre geboortelanden zou dat niet waar zijn.
Daar, in die niet-Europese landen van oorsprong, zou men driester reageren op mijn artistieke vrijpostigheid, gezien de povere staat van de mensenrechten en het recht op vrije meningsuiting ginds.
Ik beeldde me in hoe Leman mensen zoals ik al zag verdwijnen in veel te kleine cellen ergens in Tazmamart.
Maar kijk eens, we zijn zeven jaar verder en Tazmamart blijkt geografisch dichterbij dan gedacht.
In 2024 durven we ook in dit land een dichter in de cel te gooien als die zich niet aan het script houdt.
Tenzij de artiest een zangeres is met een lichte huidskleur en een westerse naam.
Die categorie loopt voorlopig geen risico, zelfs niet wanneer ze hetzelfde scandeert en daarbovenop ook nog eens met een Palestijnse vlag zwaait voor heel televisiekijkend Vlaanderen.
Dat was in mijn tijd ook al zo. Naam en kleur zijn in dit land bepalende factoren in het sanctiebeleid.
Of gelooft u echt dat als het niet Hind Eljadid, maar Maud Vanhauwaert was geweest die de haiku van Herman Van Rompuy links had laten liggen om “Free Palestine” te roepen, zij ook in de cel was gegooid?
Echt niet.
En omdat het Hind Eljadid was die op dat podium zei dat dit Europa geen feest verdiende omdat het lamlendig toekijkt naar een live uitgezonden genocide, werd ze prompt in de cel gegooid, gewoon in Mechelen, Vlaanderen.
Dat is niet niks in deze contreien. Toch bleef het oorverdovend stil, vooral vanwege de witte schrijvers en dichters, alsof niet ook hun vrijheid werd aangetast.
Opnieuw: beeld je in dat het Maud was die werd opgesloten. Wat zou dan de reactie zijn?
Zie ons doen, moet men in Mechelen gedacht hebben, met burgemeester Bart Somers op kop.
Die had eerder die dag nog het nieuwe pand van het Hannah Arendt Instituut ingewijd en had staan glunderen naast de opzichtige slogan in neon die ze van een uitspraak van Arendt hebben gemaakt:
“Niemand heeft het recht te gehoorzamen.”
Een interessante uitspraak waarmee Arendt bedoelde dat verzet een evidente plicht is – als je tenminste van de wereld en van mensen houdt.
Verzet en burgerlijke ongehoorzaamheid als een daad van liefde.
Ik vraag me oprecht af wat Somers zag en las op die muur.
Hij moet gedacht hebben dat die zin maar een holle reclameslogan was, want later die dag, tijdens het slotgebeuren van het grote Europese feest, daagde het hem nog altijd niet.
Toen Eljadid op het podium stond, zag hij nog altijd niet in dat zij die slogan in neonlicht tot leven bracht.
Zij begreep dat ze op dat podium niet het recht had te gehoorzamen en dat ze zich moest verzetten tegen de medeplichtige onverschilligheid van de machthebbers.
En dat alles was een prachtige daad van liefde.
Uit liefde weigerde Eljadid te gehoorzamen aan het script, omdat ze vond dat ze de ontmenselijking van de Palestijnen moest aanklagen.
Als ze dat niet deed, zou dat haar en onze eigen onmenselijkheid blootleggen.
En Eljadid heeft gelijk, een Europa dat niets onderneemt om de genocide te stoppen, al was het maar door op te houden wapens te leveren aan Israël en eindelijk sancties op te leggen, is geen feest waard.
Een haiku opdragen zou grotesk zijn geweest.
Veel mensen waren boos want “het grote Europese feest was verstoord”.
Wel, ik heb nieuws voor u: voor veel andere mensen is het feest al langer dan vandaag verstoord.
Europa heeft zijn idealen en waarden in neonlichtslogans omgezet ter decoratie van de muren van zijn bouwvallige huis.
Maar veel bewoners van dat huis willen meer dan dat, ze willen dat die slogans omgezet worden in daden, in een politiek handelen dat in overeenstemming is met die idealen en waarden.
De genocide in Gaza heeft ons nog scherper doen inzien waar Europa voor staat en dat is ontnuchterend.
Rachida Lamrabet
En we kunnen nog dieper zakken, want nu sluit men dichters ook nog eens op voor wat ze zeggen op het podium.
Wat mij dan weer opvalt is de laffe stilte van ‘onze’ collega-schrijvers. Waar blijft jullie verontwaardiging? Vinden jullie dit normaal?
Maar hier is weer een wetmatigheid: repressie treft altijd eerst de anderen, diegenen van wie men denkt dat ze machteloos zijn, diegenen die men onbetekenend acht, niet behorend tot de eigen groep.
Maar het zal niet lang duren of het is de beurt aan diegenen die zich veilig voelden.
Wie zal dan in het verzet gaan?
Lees ook
Filosofe Alicja Gescinska – From the river to the sea
Rachida Lamrabet – Unia ontslaat Rachida Lamrabet na controversieel interview
Hannah Arendt – Wat betekent het om van de wereld te houden
Lees andere berichten in deze categorie
Bron: De Standaard