De vicepremier en minister van Financiën pleit voor een Globaal Plan à la Dehaene. ‘Laten we – regering, vakbonden en werkgevers – uit de loopgraven komen, opdat het economisch en maatschappelijk weefsel standhoudt.’
Christof Vanschoubroek en Jan-Frederik Abbeloos – De Standaard
‘Het was moeilijk opstaan’, lacht vicepremier en minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V). We treffen hem woensdag, min of meer uitgeslapen na de onderhandelingsmarathon van 26 uur die de nachtrust van maandag op dinsdag kostte.
Een slechte Belgische gewoonte?
‘Ik had tien dagen geleden nog een gesprek met mijn Oostenrijkse collega. Hun begroting moest ook op 11 oktober rond zijn, maar was toen al vertrokken naar de drukker. Maar ik denk niet dat ons resultaat anders zou zijn geweest zonder nachtwerk.’
Uit alle hoeken komt nochtans kritiek dat deze begroting maar een mager beestje is. Terecht?
‘We bieden bijkomende steun aan gezinnen en bedrijven, steun die bovendien netjes is gefinancierd. Daarnaast zijn er structurele hervormingen zoals de hervorming van de accijnzen op energie en het inperken van het fiscale gunstregime voor auteursrechten.
‘En vooral: de garantie dat deze bestuursperiode nog werk wordt gemaakt van een eerste stap in de fiscale hervorming.
‘Op een bepaald moment lag die perequatie (waarbij het ambtenarenpensioen meestijgt met de ambtenarenlonen, red.) op tafel, samen met nog een reeks arbeidsmaatregelen. Maar goed, een begroting is het resultaat van een onderhandeling.’
Gelooft u dat u nog een stuk van die belastinghervorming kunt realiseren?
‘We moeten heel goed beseffen welke nood aan koopkracht de mensen hebben. We weten nu al dat er geen ruimte voor loonsverhogingen zal zijn boven op de index.
‘En als je weet hoe moeilijk bedrijven het hebben om personeel te vinden, omdat mensen liever niet werken om de voordelen te krijgen van bijvoorbeeld het sociale energietarief, is het zo klaar als een klontje: ja, er is nood aan een fiscale hervorming.
‘En dus ben ik blij dat ik de regering heb overtuigd dat we deze bestuursperiode nog stappen zullen zetten om de koopkracht te versterken door de belastingvrije som te verhogen.’
Voor de onderhandelingen sprak uw voorzitter nog over een belastingverlaging van 1.300 euro netto per jaar de komende jaren. U spreekt in interviews nu over ongeveer 500 euro netto per jaar. Wat gaat het zijn?
‘Het pakket dat we bij de begrotingsonderhandelingen op tafel hadden gelegd, liep over drie jaar, en was de eerste fase van de fiscale hervorming die zou lopen tot 2030. We zullen in december met een pakket naar de regering stappen voor deze bestuursperiode en zien hoever iedereen wil springen.’
En zien we het resultaat volgend jaar al op ons loonbriefje?
‘Het is de bedoeling dat de belastingbetalers deze bestuursperiode al op hun loonbriefje zullen zien dat een eerste stap is gezet in de fiscale hervorming.’
‘Ik ben helemaal voor het sociaal energietarief, maar iemand die werkt, krijgt daar geen 6.000 euro voordeel van. Ook die werkenden mogen we niet uit het oog verliezen’
Vincent Van Peteghem (CD&V)
U kreeg het verwijt dat u de hervorming tijdens de onderhandelingen te laat op tafel hebt gelegd.
‘Komaan. Ik heb de moed gehad om al in juli een fiscale blauwdruk op tafel te leggen. Die vormt een mooi, evenwichtig geheel.
‘Op de receptie van Voka (de Vlaamse werkgeversorganisatie, red.) hebben zeker tien ondernemers mij gezegd: “Die hervorming zal voor mij misschien nadelig zijn, maar ik ben zo blij dat iemand op lange termijn over fiscaliteit durft te denken.’
‘Als ik mijn concrete voorstel nu vroeger op tafel had gelegd, hadden verschillende partijen het tijdens de onderhandelingen alleen gebruikt als een catalogus voor nieuwe belastingen zonder dat daar meer koopkracht tegenover stond.
‘Met het voorstel dat ik neergelegd heb, heb ik het signaal gegeven dat het kan. Als de wil er was geweest – dat klinkt misschien cru – hadden we zelfs nu al stappen kunnen zetten.
‘Nu zal het voor december zijn, en ik heb er het volste vertrouwen in. We hebben daar al met alle partijen bilateraal over gepraat, en de feedback was overwegend positief.’
Hebt u het ook al met MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez besproken?
‘Ik heb met hem gepraat, zoals met veel mensen. Ik heb een grote openheid in dit dossier, ik luister naar iedereen, ook naar mijn grootste criticasters.’
Hij is nu een grote fan omdat u niet meer spreekt van een taxshift, maar van een taxcut. Moet de oefening dan niet budgetneutraal zijn?
‘Als je ervan uitgaat dat een fiscale hervorming geen enkel terugverdieneffect heeft, dan moet je ze niet doen. Werken en meer werken zal interessanter worden. Een fiscale hervorming mag toch meer zijn dan de ene wat meer geven en de andere wat minder?’
U zou dat terugverdieneffect ook kunnen beschouwen als een bonus voor de bloedrode begroting.
‘Ik ga ervan uit dat alle hervormingen op de lange termijn de begroting moeten vooruithelpen. Maar iemand die hervormt, mag voor mij eventjes door een budgettair dal.’
Uw partij verweet uw voorganger Johan Van Overtveldt (N-VA) dat zijn taxshift ondergefinancierd is. Doet u nu niet hetzelfde?
‘We houden rekening met een redelijk terugverdieneffect. Een vijfde van de kostprijs van de belastingverlaging betaalt zichzelf terug omdat meer mensen zullen werken.
‘De grote kritiek op de vorige taxshift is dat de maatregelen om de taxshift te financieren boven op de terugverdieneffecten nooit hebben opgebracht wat werd verwacht. Het deel dat we financieren met andere belastingen zal bij ons wel sluitend zijn.’
De fraudebestrijding moet in 2024 1 miljard euro meer opbrengen dan bij de start van Vivaldi. Haalt u dat?
‘In 2011 is het College voor de strijd tegen de fiscale en sociale fraude opgericht. De vorige minister heeft dat nooit laten bijeenkomen. Onze eerste daad was om het college opnieuw samen te roepen.
‘Ondertussen hebben ze al twee plannen op tafel gelegd met maatregelen waarnaar al tien jaar werd gevraagd. Een derde plan is in de maak. Er zijn middelen bij gekomen om extra fraudespeurders aan te werven.’
Maar zal dat 1 miljard extra opbrengen?
‘De post fraudebestrijding is de moeilijkste om te kwantificeren.’
Behalve bij een begrotingsopmaak?
‘Dat is mijn voordeel, maar evengoed mijn nadeel. Het Monitoringcomité volgt nauwlettend of de fiscale inkomsten in hun algemeenheid toenemen. Maar ik ga nooit kunnen aanduiden welke inkomsten uit fraudebestrijding komen.’
Geldt dat probleem niet voor veel maatregelen in de begroting?
‘Achter elke begrotingslijn zit een pakket maatregelen. Ik vind dat deze begroting wel geloofwaardigheid uitstraalt, maar dat neemt niet weg dat ook ik heel bezorgd ben over de Belgische overheidsfinanciën.
‘Het structurele tekort is nog veel te groot. En ik vertel niets nieuws als ik zeg dat we dat alleen kunnen oplossen met structurele hervormingen.’
Maar daar slaagt Vivaldi niet in.
‘We hebben voor de zomer een pensioenhervorming uitgetekend. Maar zowel het effect als de financiering ervan baart mij grote zorgen. Vandaar dat aan het Planbureau is gevraagd om de impact te berekenen.
‘Er is afgesproken: als die te klein is, komt de pensioenhervorming opnieuw op tafel.’
Als je van de PS niet mag sleutelen aan de perequatie van de ambtenarenpensioenen, dan kun je daar toch niets hervormen?
‘De tweede schijf van Europees relancegeld is gekoppeld aan de pensioenhervorming. Laat Europa maar streng zijn. Laat het maar zeggen dat we ons geld niet krijgen als we onvoldoende hervormen. En dat is niet weinig: we moeten nog 4,5 miljard euro krijgen.’
Vreest u daarvoor?
‘Ik ben daar niet gerust in. We hebben in elk geval al een eerste schijf geld gekregen omdat we de bedrijfswagens vergroend hebben.’
Bevoegd minister Karine Lalieux (PS) wuift die ongerustheid weg.
‘Als boutade zeg ik weleens dat België een dag uit de euro zou moeten stappen en dan eens zou moeten proberen om er terug in te raken. Dat zou ons land dwingen om serieus te hervormen. Ik hoop dat de voorwaarden gekoppeld aan het Europese relancegeld een hefboom kunnen zijn.’
Wil de PS nog wel hervormen?
‘Ik voel dat ze niet de bedoeling hebben om niets meer te doen lukken.’
Dat is wel erg voorzichtig.
‘Ja, ik voel ook daar nog ambitie. Maar het is niet gemakkelijk en uiteindelijk zijn alle grote dossiers – fiscaliteit, arbeidsmarkt en pensioenen – aan elkaar gelinkt.’
Moet premier Alexander De Croo (Open VLD) dan niet werk maken van één grote hervorming?
‘Ik kan zo al voorspellen hoe de discussie over de verdeling van de welvaartsenveloppe (geld om de sociale uitkeringen te verhogen, red.) en de loononderhandelingen tussen werkgevers en werknemers zullen lopen.
‘Ze gaan maandenlang rondjes draaien om zonder akkoord te eindigen, waarna de bal in het kamp van de regering ligt.
‘Laten we in deze uitzonderlijke tijden toch allemaal samen rond de tafel gaan zitten.
‘Laten we – regering, vakbonden en werkgevers – toch uit de loopgraven komen opdat het economisch, maar ook het maatschappelijk weefsel standhoudt.
‘Onderschat de impact van de koopkrachtcrisis op het maatschappelijk weefsel niet, onder andere omdat mensen zich afvragen waarom ze nog zouden werken. Waarom zou ik nog moeten bijdragen aan de sociale zekerheid?
‘Dat wordt allemaal ondergraven door de manier waarop we ons organiseren in de crisis. We zien dat op ons afkomen, dus moeten we daar toch iets aan doen.’
U pleit voor een Globaal Plan zoals CVP-premier Jean-Luc Dehaene in de jaren 90 maakte?
‘Ja. Niet omdat het door een illustere CVP-premier is gemaakt, maar omdat het nodig is.’
Hebt u die boodschap ook al aan de premier gegeven?
‘Ik heb dat al gezegd.’
En wat was zijn reactie?
‘Ik ga niet voor hem spreken. Ik heb dat ook al aan Pieter Timmermans (VBO) en Marc Leemans (ACV) gezegd. Ik verwijt de sociale partners niet dat ze voor hun overtuiging opkomen en de premier niet dat hij akkoorden probeert te bereiken.
‘Maar iedereen ziet toch dat er los van de partijpolitiek, los van de klassieke tegenstellingen tussen de sociale partners, meer moet gebeuren. Dat iedereen zijn spelletjes blijft spelen zoals in het verleden, krijgen we toch niet uitgelegd?’
‘Het is de bedoeling dat de belastingbetaler deze bestuursperiode al op zijn loonbriefje zal zien dat een eerste stap is gezet in de fiscale hervorming’
Vincent Van Peteghem (CD&V)
Uw partij begint ook meer en meer spelletjes te spelen. Door jullie stugge houding over de indexering van de kinderbijslag moest Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) zijn septemberverklaring uitstellen.
‘(fel) Maar dat was geen spelletje. Het uitgangspunt waarvoor we Vlaams gestreden hebben, daar sta ik 100 procent achter.
‘Als je wilt dat je socialezekerheidssysteem overeind blijft, moet je maken dat iedereen die eraan bijdraagt ook de voordelen blijft zien. En dat wil zeggen dat kindergeld net als alle sociale uitkeringen geïndexeerd wordt.
‘Laten we daar toch van uitgaan, alstublieft, anders ondergraven we ons welvaartssysteem.
‘Ik ben helemaal voor het sociaal energietarief, maar iemand die werkt, krijgt daar geen 6.000 euro voordeel van. Ook die werkenden mogen we niet uit het oog verliezen.’
Hebt u tijdens de onderhandelingen ook zo veel last gehad van voorzitter Sammy Mahdi als uw Vlaamse collega’s Jo Brouns en Benjamin Dalle?
‘Ik heb mijn voorzitter goed op de hoogte gehouden, zoals het hoort. We hebben een uitermate goede samenwerking.’
Hebt u het gevoel dat de partij onder zijn voorzitterschap opnieuw opleeft?
‘Onze standpunten zijn duidelijker afgelijnd en de communicatie is scherper, en ja, dat brengt een zekere dynamiek in onze lokale afdelingen en bij onze leden.
‘Het klopt dat je dat nog niet in de peilingen ziet. Ik ben daar eerlijk in, die peilingen zijn niet wijs. Maar als je weet waar je naartoe werkt, is dat van ondergeschikt belang. Ook daar moet je even door een dal durven te gaan om opnieuw gezond te worden.’
Bron: De Standaard