Een alarmerend signaal vanuit de VN: secretaris-generaal António Guterres roept de Veiligheidsraad bijeen over de humanitaire situatie in de Gazastrook.
‘Dit is zeer uitzonderlijk’.
Ans Boersma – De Morgen
8 december 2023
´Dit is een noodkreet´
António Guterres
VN secretaris-generaal
Normaal bepalen de lidstaten de agenda van de VN-Veiligheidsraad. Het is de eerste keer in zijn zesjarige ambtstermijn dat secretaris-generaal Guterres artikel 99 uit het Handvest van de VN inzet en de V-Raad bijeen roept.
Hiermee kan hij elke zaak die de handhaving van internationale vrede en veiligheid bedreigt, onder de aandacht brengen van de Veiligheidsraad.
Guterres wijst in zijn brief aan de V-Raad echter vooral op de humanitaire gevolgen voor de inwoners van het Palestijnse gebied.
“Nu er een ernstig risico bestaat dat het humanitaire systeem in Gaza instort, dring ik erop aan om een humanitaire ramp te helpen afwenden en roep ik op tot het afkondigen van een humanitair staakt-het-vuren”, schrijft Guterres op X.
I've just invoked Art.99 of the UN Charter – for the 1st time in my tenure as Secretary-General.
— António Guterres (@antonioguterres) December 6, 2023
Facing a severe risk of collapse of the humanitarian system in Gaza, I urge the Council to help avert a humanitarian catastrophe & appeal for a humanitarian ceasefire to be declared. pic.twitter.com/pA0eRXZnFJ
Guterres heeft als voorzitter in principe een puur administratieve rol.
“Artikel 99 is zijn belangrijkste instrument om hiervan een politiek geladen functie te maken”, zegt Amélie Godefroidt van het Centrum voor Vredesonderzoek en Ontwikkeling van de KU Leuven.
“Dit is een sterk symbolisch en politiek signaal. Guterres vergroot hiermee ook het bewustzijn op internationaal niveau. Dit is diplomatie op het hoogste niveau.”
Professor Internationaal Recht Jan Wouters (KU Leuven) volgt de VN al jaren op de voet.
Hij noemt het “zeer uitzonderlijk” dat het instrument gebruikt wordt. “Maar je moet er niet al te veel van verwachten”, voegt hij toe.
Guterres adresseert namelijk geen gloednieuw probleem, stelt Wouters.
“Het staat al op de agenda van de Veiligheidsraad. Dit is een noodkreet. Ik heb de indruk dat Guterres zijn hele instrumentarium uit de kast haalt om te kunnen zeggen dat hij er alles aan gedaan heeft.”
Sinds de oorlog op 7 oktober begon is de VN-Veiligheidsraad al meerdere keren bijeengekomen.
Op 15 november nam de V-Raad een resolutie aan die opriep tot een humanitaire pauze. Vier eerdere resoluties haalden de eindstreep niet, door een veto van de Verenigde Staten, trouwe bondgenoot van Israël.
De VN-baas roept in zijn brief niet op tot een permanente wapenstilstand. Dat zou een nog belangrijker boodschap zijn, maar dat voorstel zou meteen afgeschoten worden door de VS, zegt Godefroidt.
“Hij heeft niet voor de meest extreme versie gekozen, maar voor iets dat op het gevoel speelt van veel mensen. Het is vooral een oproep tot menselijkheid.”
In 1989 werd het paardenmiddel voor het laatst uit de kast gehaald door de toenmalige secretaris-generaal vanwege de burgeroorlog in Libanon.
Eerder werd het ingezet in 1979 toen Amerikaanse ambassadeurs in Teheran gegijzeld werden en in 1960 tijdens de Congocrisis.
Volgens Godefroidt heeft het artikel in het verleden vooral gemengde resultaten opgeleverd, maar nooit direct vrede gebracht.
- In Congo leidde het tot een terugtrekking van de Belgische troepen en een VN-vredesoperatie, maar eindigde de oorlog niet.
- In Libanon ging het geweld door, maar kwam het wel tot een ‘fact-finding mission’, die later heeft bijgedragen tot de vredesakkoorden.
Met de inzet van artikel 99 begeeft António Guterres zich midden op het strijdtoneel. Israël reageert woedend op zijn inmenging.
Eli Cohen, de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, noemt het mandaat van Guterres “een gevaar voor de wereldvrede”.
België steunt het initiatief van de VN-chef, laat minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) weten.
De humanitaire situatie in Gaza is alarmerend. Tienduizenden mensen kwamen al om het leven sinds Israël na 7 oktober begon met bombardementen en later een grondoffensief.
Na het zevendaagse staakt-het-vuren heeft Israël vorige week in alle hevigheid de operatie voortgezet en het offensief verlegd naar het zuiden van Gaza, waar veel Palestijnen heen gevlucht zijn.
Ongeveer 80 procent van de bevolking – van de 2,3 miljoen – is door het Israëlische offensief ontheemd geraakt.
Mensen leven in provisorische kampen en op straat in de zuidelijke stad Khan Younis. Aan alles is een gebrek: voedsel, water, onderdak, brandstof, medicatie. Hulpgoederen raken moeilijk binnen. En bovenal: nergens is het veilig.
Guterres waarschuwt voor epidemieën en massale ontheemding naar buurlanden. Dit zal volgens hem ook de vrede en veiligheid in de regio in gevaar brengen.
Amélie Godefroidt deelt zijn zorgen. “Als internationale politicologen kijken we daar met angst naar. Wat als Libanon zich bijvoorbeeld verder mengt?”
In reactie op de oproep van de VN-baas hebben de Verenigde Arabische Emiraten een nieuwe resolutie gemaakt die een nieuw humanitair staakt-het-vuren moet opleveren.
“In het meest positieve geval gaat de V-Raad hiermee aan de slag. Veel hangt af van de VS”, zegt Godefroidt.
Ook Jan Wouters kijkt die richting uit. Volgens hem is er veel aan het bewegen in de VS, zowel in de publieke opinie als bij de Democraten.
Zowel vanuit de entourage van vicepresident Kamala Harris als die van de Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin is kritiek geuit richting Israël. Het land zou niet genoeg doen om burgerdoden te vermijden.
“Ik heb de indruk dat de regering-Biden aan het schuiven is, maar hoever dat gaat kan ik nog niet inschatten”, besluit Wouters.
Artikel 99: De Secretaris-Generaal kan elke zaak die, naar zijn oordeel, de handhaving van de internationale vrede en veiligheid kan bedreigen, onder de aandacht van de Veiligheidsraad brengen.
Beeld Anadolu via Getty Images
Lees ook
- Portret
Benjamin Netanyahu - Thomas Gillis
Israël waant zich onaantastbaar, maar zal zich moeten verantwoorden voor zijn daden - Martijn Lauwens
Israël is gebouwd op de ontkenning van Palestina - Hamas
Portret van een terreurbeweging - Klaas Maenhout
Vlaamse universiteiten moeten alle academische banden met Israël verbreken - Paul Goossens
De dubbele moraal in het Gaza-conflict dreigt Europa zuur op te breken - Brigitte Herremans
Het ironische is dat Israël met zijn oorlog, Hamas net sterker maakt - Vlerick must fall
Waarom de Vlaamse universiteiten positie moeten innemen over het Israëlische apartheidsregime - Johan Depoortere
De Palestijnse kwestie een paradigmastrijd - Adania Shibli
De auteur die niet welkom was op de Frankfurter Buchmesse - Nicholas Kristof
Dit moment zal de geschiedenis ingaan als een moreel en politiek dieptepunt - Mustafa Barghouti
Het echte doel van deze oorlog is een etnische zuivering van Gaza - Yuval Noah Harari
Links is in het Westen ‘onverschillig’ tegenover gruweldaden van Hamas - Johan Depoortere
De hypocrisie van het Westen is adembenemend - David Grossman
Israël presenteert zich als democratie, maar is het niet - Bart Eeckhout
Valt er een morele hiërarchie aan te brengen in het kwaad dat Hamas en Israël aanrichten - Maarten Boudry
Als Israël dat wilde, had het de hele Gazastrook al ontelbare keren van de kaart kunnen vegen - David Grossman
Ik wil niet langer vertoeven in een wereld die zulke monsters toelaat om te bestaan - Arnon Grunberg
Hamas heeft deze oorlog al gewonnen - Ramsey Nasr
Palestijnse slachtoffers hebben geen namen, het zijn nummers - Yuval Noah Harari
Alleen internationale inmenging kan ons nog redden
Bron: De Morgen